Fotostarzenie skóry należy do najczęstszych niekorzystnych skutków oddziaływania na ludzki organizm promieniowania UV. W konsekwencji działania promieni słonecznych dochodzi do uszkodzenia naskórka i jego nadmiernego rogowacenia. Pojawiają się defekty w obrębie włókien kolagenu i elastyny. Na szczęście istnieją sposoby skutecznego zapobiegania i niwelowania skutków fotostarzenia skóry.

Czym jest fotostarzenie?

Fotostarzenie (z ang. photoaging) rozumie się jako przedwczesne starzenie się skóry zachodzące na skutek długotrwałej i częstej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Spośród wszystkich jego rodzajów największy wpływ na fotostarzenie się skóry ma promieniowanie nadfioletowe, w tym:

• fala UVB działa niemalże w całości na powierzchni skóry, tj. na naskórku (tzw. epiderma to najbardziej zewnętrzna warstwa skóry),
  
• fala UVA przenika aż do skóry właściwej, czyli środkowej warstwy skóry.
  

Oprócz czasu działania i rodzaju promieniowania słonecznego na skórę duże znaczenie w fotostarzeniu się odgrywa fototyp skóry. Znacznie bardziej niekorzystne efekty zauważy się u osób o jasnej niż o ciemnej karnacji. Ryzyko fotostarzenia się skóry wzrasta wraz z wiekiem, gdyż na skutek starzenia się organizmu dochodzi do stopniowego zmniejszania się wydajności naprawy uszkodzeń DNA i aktywacji komórek skóry (keratynocyty, melanocyty, fibroblasty) do syntezy i wydzielania enzymów usuwających fotouszkodzenia.

Więcej na temat tego, dlaczego należy używać kremów z filtrem znajdziecie na filmie:

Objawy fotostarzenia się skóry

Skóra jest bardzo wrażliwa na szkodliwe działanie promieniowania UV. Badacze donoszą, iż nawet do 80% oznak jej starzenia się to konsekwencja promieni nadfioletowych. Objawy fotostarzenia skóry zauważa się najbardziej na częściach ciała najczęściej eksponowanych na słońce, w tym na twarzy, dekolcie, ramionach, grzbietowych powierzchniach dłoni, podudziach.

Pod wpływem słońca wyzwala się większa ilość wolnych rodników, tj. wysoce reaktywnych form tlenu o silnych właściwościach utleniających, które niszczą struktury komórkowe. Pogrubieniu ulega warstwa rogowa naskórka. Fotostarzenie prowadzi do zmniejszonej syntezy kolagenu, przez co skóra staje się mniej jędrna i elastyczna. Następuje pogłębienie istniejących i powstanie nowych zmarszczek czy fałd, a zwłaszcza w okolicy ust i kącików oczu. Dochodzi do poszerzenia porów skóry, która staje się pogrubiała, szara, zmęczona, wiotka i szorstka. Częstym problemem jest nadmierna suchość skóry. Zauważa się wzmożone zjawisko teleangiektazji, czyli poszerzenia naczyń krwionośnych. Promieniowanie UV zaburza równomierność dystrybucji melanocytów, czyli komórek pigmentowych. W konsekwencji dochodzi do hiperpigmentacji, co objawia się wzmożoną liczbą piegów i znamion, czy hipopigmentacji, czyli odbarwień skórnych. Upośledzeniu ulega proces gojenia się ran na skórze. Zauważa się wzrost liczby komórek zapalnych naciekających skórę. Stan ten w literaturze przedmiotu nazywany bywa słonecznym zapaleniem skóry.

Dodatkowo podczas fotostarzenia się jako konsekwencja elastozy posłonecznej (nadmierna akumulacja nieprawidłowych włókien elastycznych) pojawiają się specyficzne zmiany skórne. Mają one postać głębokich bruzd w okolicy karku, które tworzą romboidalne wzory. Powszechnie zjawisko to określa się mianem szyi farmera (z ang. cutis rhomboidalis nuchae).

Polecamy: Podstawowe zasady pielęgnacji skóry wrażliwej

Sposoby zapobiegania fotostarzeniu się skóry

Oprócz naturalnych mechanizmów obronnych skóry przed uszkodzeniami wywołanymi przez promieniowanie UV istnieje wiele innych sposobów zapobiegania fotostarzeniu się skóry. Jedną z najbardziej znanych form jest ograniczenie ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Unikać trzeba też sztucznych źródeł promieniowania UV. Ochronę przed słońcem zapewniają kremy z filtrem przeciwsłonecznym o współczynniku ochrony SPF (z ang. Sun Protection Factor) wynoszącym minimum 15 i osłanianie ciała odzieżą. Ważną rolę odgrywa nawodnienie organizmu i dieta bogata w produkty o dużej zawartości witaminy E, która opóźnia starzenie się skóry i działa przeciwrodnikowo. Jej doskonałymi źródłami są: czarna porzeczka, papryka, natka pietruszki, truskawki, pomidory. Dla codziennej pielęgnacji skóry nieodzowne znaczenie mają też witamina C, prowitamina A, flawonoidy. Wyżej wymienione działania ochronne skierowane są przede wszystkim do osób, które w sposób szczególny narażone są na działanie promieniowania UV, w tym zwłaszcza na skutek ekspozycji zawodowej. O ich podejmowaniu należy pamiętać nie tylko latem, kiedy słońce daje się najbardziej odczuć, lecz przez cały rok.

Fotostarzenie skóry – zabiegi typu anti-photoageing

Fotozniszczenia skóry naprawić można zabiegami kosmetycznymi typu anti-photoageing, m.in.:

• mediderma – peeling chemiczny oparty o kwas ferulowy o właściwościach antyoksydacyjnych – chroni skórę przed wolnymi rodnikami i neutralizuje ich działanie. Zabieg rozjaśnia i napina skórę, dodaje blasku, likwiduje przebarwienia,
  
• resurfacing twarzy – zabieg z użyciem składników aktywnych, takich jak: kwas migdałowy, retinol, kwas salicylowy, kwas mlekowy,
  
• Retises CT Retinol Yellow Peel – peeling działający złuszczająco, depigmentująco, odświeżająco, pobudza procesy regeneracyjne w głębokich warstwach skóry,
  
• laseroterapia – fotoodmładzanie światłem IPL.