Podczas ciąży większość zabiegów stomatologicznych uważa się za bezpieczne. Problemy pojawiają się wówczas, gdy w ramach procesu diagnostyczno-terapeutycznego konieczne jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego (RTG). Emitowane podczas badania promieniowanie może być szkodliwe dla dziecka. Stąd też leczenie kanałowe w ciąży uznaje się za dość trudne.

Czy w ciąży można leczyć zęby kanałowo?

Leczenie kanałowe zęba polega na usunięciu zapalnie zmienionej miazgi z wnętrza zęba. W ciąży nie powinno być przeprowadzane w 1 trymestrze, z wyjątkiem stanów niecierpiących zwłoki, np. kiedy utrzymywanie stanu zapalnego może skutkować ogólnym zakażeniem organizmu, czyli sepsą. Jeśli jest to możliwe, z podjęciem leczenia kanałowego powinno się poczekać do ukończenia 12 tygodnia ciąży. Znieczulenie zęba u ciężarnych kobiet przeprowadza się przy użyciu środków, które nie spowodują obkurczania naczyń krwionośnych. Materiałem zalecanym do wypełnienia kanałów jest wodorotlenek wapnia.

Czy za leczenie kanałowe zęba w ciąży się płaci?

Leczenie kanałowe do 3 kanałów w zębie podczas ciąży i połogu realizowane jest w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Oznacza to, że jest bezpłatne.

Leczenie kanałowe i ciąża to stosunkowo trudna korelacja ze względu na konieczność poddania się w ramach procesu diagnostyczno-terapeutycznego badaniu z udziałem promieni rentgenowskich. Przez cały okres ciąży, a szczególnie podczas 1 trymestru, przyszła mama nie powinna wykonywać badania RTG. Na początkowym etapie ciąży jest to bardzo niebezpieczne ze względu na zachodzącą wówczas organogenezę, czyli proces kształtowania narządów wewnętrznych. Oddziałujące na tkanki rozwijającego się płodu promienie rentgenowskie mogłyby doprowadzić do nieprawidłowości. Szczególnie wrażliwe na nie są: narządy płciowe, szpik kostny, płuca, żołądek, jelito grube, soczewka oka. Mimo iż służba zdrowia coraz częściej dysponuje nowoczesną aparaturą RTG, która produkuje mniejsze dawki promieni, to w trakcie rozwoju płodowego nawet nieznaczne ich ilości mogą okazać się szkodliwe.

W przypadku gdy kobieta nie ma pewności, czy jest w ciąży, najlepszym momentem na wykonanie badania RTG jest pierwsza faza cyklu miesiączkowego – przez 2 tygodnie od pojawienia się krwawienia miesiączkowego. Ze względu na możliwość noszenia w sobie zarodka prześwietlenie w drugiej fazie cyklu jest niewskazane.

Leczenie kanałowe w ciąży – zasady bezpieczeństwa podczas RTG

Ocenia się, że szkodliwa dla płodu dawka promieniowania rentgenowskiego wynosi około 100 mGy. Zdjęcie RTG zęba wiąże się z ekspozycją na dawkę 0,1 mGy. Mimo iż napromieniowanie w radiologii stomatologicznej jest niewielkie, to w ciąży podczas wykonywania zdjęcia rentgenowskiego twarzowej części czaszki konieczne jest założenie specjalnego stroju ochronnego.

Istnieje alternatywa dla badania RTG koniecznego do kanałowego leczenia w ciąży. Potrzebną do endodoncji długość kanału można ustalić przy użyciu endometru. To niewielkich rozmiarów urządzenie składa się z sygnalizatora, wyświetlacza, elektrody czynnej i biernej. Pierwsza z nich znajduje się na pilniku endodontycznym, który wprowadza się do kanału zęba. Elektroda bierna zakładana jest na wargę chorej osoby. Kiedy pilnik dotrze do przewężenia wewnątrz kanału korzeniowego, gdzie sięga właściwa miazga, uruchamia się dźwiękowa lub świetlna sygnalizacja. Na ekranie endometru wyświetlają się informujące, jak głęboko znajduje się pilnik. Kobiety zmuszone do leczenia kanałowego w ciąży powinny wybrać gabinet stomatologiczny dysponujący tym specjalistycznym sprzętem. Dzięki niemu możliwe będzie precyzyjne opracowanie kanału w zębie bez użycia szkodliwego dla płodu RTG.

Postaw na profilaktykę!

Najlepiej unikać sytuacji prowadzących do kanałowego leczenia zęba w ciąży. Należy zadbać o dobry stan jamy ustnej, zanim dojdzie do zapłodnienia, by uniknąć późniejszych trudności związanych z endodoncją. Dodatkowo kobieta ciężarna powinna mieć na uwadze, że towarzyszące ciąży zmiany hormonalne mają zły wpływ na stan uzębienia. Dochodzi do rozpulchnienia, przekrwienia, krwawienia i wzmożonej wrażliwości dziąseł na urazy, co utrudnia zachowanie odpowiedniej higieny. W konsekwencji nieprawidłowego szczotkowania dochodzi do nagromadzenia na powierzchni zębów płytki nazębnej. Namnażające się wówczas bakterie sprzyjają rozwojowi patologii w jamie ustnej. W związku z tym należy:

• starannie czyścić zęby najlepiej po każdym posiłku, a co najmniej 2 razy dziennie,
• pamiętać o szczotkowaniu języka,
• oczyszczać przestrzenie między zębami przy użyciu nici dentystycznej,
• stosować specjalne płukanki dezynfekujące jamę ustną,
• systematycznie raz na trymestr udać się na kontrolę do dentysty,
• regularnie usuwać kamień, osad i płytkę nazębną,
• zawczasu leczyć ubytki, zanim rozwiną się z nich poważniejsze konsekwencje.

Zobacz film: Wizyta kobiety w ciąży u dentysty

Bibliografia:

1. M. Nakonieczna-Rudnicka, T. Bachanek, Wybrane problemy stomatologiczne występujące u kobiet w ciąży, „Magazyn Stomatologiczny” 2001, 5, s. 30–32.
2. S.M. Słotwińska, M. Dubielecka-Kittel, Profilaktyka stomatologiczna u kobiet w ciąży, „Nowa Stomatologia” 2004, 3, s. 125–127.
3. A. Kobylińska, N. Sochacki-Wójcicka, D. Gozdowski i wsp., Opieka stomatologiczna w czasie ciąży w Polsce. Postnatalne badanie ankietowe, „Nowa Stomatologia” 2018, 23(1), s. 18–24.