W zależności od dokładnego miejsca występowania skurczów wyróżnia się 3 rodzaje częstoskurczu nadkomorowego: częstoskurcz nawrotny w węźle przedsionkowo-komorowym (ang. atrioventricular nodal reentry tachycardia - AVNRT), częstoskurcz nawrotny przedsionkowo-komorowy (ang. atrioventricular reentrant tachycardia - AVRT) oraz częstoskurcz przedsionkowy. Arytmią serca jest też częstoskurcz komorowy. Określenie częstoskurczu jest zależne od jego stosunku do pęczka Hisa, elementu układu przewodzącego bodźce w obrębie serca - częstoskurcz powyżej pęczka jest nazywany nadkomorowym, w innym przypadku mamy do czynienia z częstoskurczem komorowym.

Jak powinno się dbać o serce? Zobaczcie na filmie:

Częstoskurcz nadkomorowy - przyczyny

Podłożem patofizjologicznym częstoskurczu nadkomorowego jest krążąca fala pobudzenia (ang. reentry). Częstoskurcz nawrotny w węźle przedsionkowo-komorowym (AVNRT) oraz ten przedsionkowo-komorowy (AVRT) stanowią około 90% wszystkich przypadków częstoskurczu nadkomorowego - na nieprawidłową pracę serca największy wpływ ma wtedy krążąca fala pobudzenia zwrotnego. Jej mechanizm bazuje na krążeniu impulsów elektrycznych po zamkniętych, samopobudzających się pętlach przewodzenia, które tworzą się pod warunkiem przewodzenia bodźców w sąsiadujących pasmach mięśnia sercowego. Zamknięte pętle sprawiają, że serce jest pobudzane przez ten sam bodziec, w wyniku czego dochodzi do tachykardii, tj. nieprawidłowego przyspieszenia częstotliwości pracy serca.

Częstoskurcz nadkomorowy najczęściej dotyka osoby, które nie cierpią na inną chorobę organiczną serca. Częstoskurcz przedsionkowo-komorowy (AVRT) może też być spowodowany zespołem Wolffa-Parkinsona-White'a, który jest wrodzonym zaburzeniem przewodzenia impulsu elektrycznego w sercu. W tym przypadku również wytwarza się upośledzony mechanizm krążenia, który odbija się na częstotliwości pracy serca.

Innymi przyczynami częstoskurczu nadkomorowego mogą być: choroby serca, nadużywanie alkoholu, palenie tytoniu, nadmierne stosowanie używek (kawy, mocnej herbaty), zaburzenia układu pokarmowego (wzdęcia, przepuklina rozworu przełykowego), nadczynność tarczycy, ostre i przewlekłe choroby płuc, zaburzenia elektrolitowe (np. hipokaliemia - niedobór potasu w organizmie) i metaboliczne (np. osteoporoza, dna moczanowa). Rzadziej częstoskurcz nadkomorowy jest spowodowany przedawkowaniem leków z grupy glikozydów naparstnicy, przyjmowania teofiliny (leku stosowanego w leczeniu astmy oskrzelowej i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc) oraz leków sympatykomimetycznych (pobudzających pośrednio lub bezpośrednio układ nerwowy).

Zobaczcie czym jest niewydolność serca:

Częstoskurcz nadkomorowy - objawy

Częstoskurcz nadkomorowy może wywoływać następujące objawy kliniczne: uczucie przyspieszonej akcji (kołatanie) serca, duszności, zmęczenie, dyskomfort w klatce piersiowej, zawroty głowy, zasłabnięcia, omdlenia (wynikające z niedokrwienia mózgu) oraz wielomocz, który zdarza się w trakcie napadu lub bezpośrednio po jego zakończeniu i jest rezultatem wydzielania się substancji pobudzającej produkcję moczu (ang. atrial natriuretic peptide - ANP).

Odczuwanie objawów jest zależne od wieku - jeżeli częstoskurcz nadkomorowy występuje u młodych osób, mogą one czuć jedynie kołatanie serca, a w niektórych przypadkach przechodzi on nawet bezobjawowo. Jeżeli te pozornie mniej poważne objawy zaczynają się powtarzać, należy zgłosić się do specjalisty w celu ustalenia ich przyczyny i rozpoczęcia leczenia. Starsze osoby mogą odczuwać częstoskurcz nadkomorowy zdecydowanie bardziej poważnie. Z czasem może dojść do nasilenia objawów choroby, tzw. zaostrzenia choroby podstawowej - do częstoskurczu może dołączyć np. niewydolność krążenia.

Częstoskurcz nadkomorowy może też być bezpośrednim zagrożeniem życia. Dzieje się to, gdy częstoskurcz nadkomorowy przechodzi w migotanie komór serca, powoduje ostry obrzęk płuc z ciężką dysfunkcją lewej komory serca lub wywołuje nagłą utratę przytomności z towarzyszącym urazem.

Częstoskurcz nadkomorowy - leczenie

Przed rozpoczęciem leczenia należy rozpoznać chorobę. W tym celu stosuje się różne formy elektrokardiogramu (EKG) - klasyczną, holterowską, Tele-EKG, a także elektrograficzną próbę wysiłkową, badanie elektrofizjologiczne (ang. electrophysiology study - EPS) oraz badanie echokardiograficzne.

W leczeniu częstoskurczu nadkomorowego są stosowane następujące metody:

• zwiększanie napięcia nerwu błędnego poprzez wykonanie próby Valsalvy (wydech przy zamkniętej głośni), zanurzenie twarzy w zimnej wodzie, wypicie szklanki zimnej wody lub masaż zatoki szyjnej,
  
• dożylne podanie leków zwalniających pracę serca, takich jak adenozyna, werapamil lub beta-bloker,
  
• impulsy elektryczne - kardiowersja elektryczna lub stymulacja tłumiąca częstoskurcz.
  

Jeżeli wyżej wymienione metody nie przyniosą skutku, zaleca się przeprowadzenie farmakoterapii (regularne przyjmowanie wspomnianych wyżej leków), a przy dalszym niepowodzeniu rozpoczyna się leczenie inwazyjne (ablację).