Odbijanie po jedzeniu spowodowane jest rozkurczaniem się dolnego zwieracza przełyku, w czasie którego uwalniane jest m.in. powietrze. W ciągu godziny po posiłku proces ten zachodzi nawet kilka razy, ale są czynniki, które wzmagają ten odruch, np. spożywanie alkoholu, tłustych potraw czy słodkich deserów.

Zobacz także: Choroby przełyku – anatomia i objawy stanów chorobowych

Odbijanie po jedzeniu – jakie są jego przyczyny?

Podczas gdy po posiłku dolny zwieracz przełyku ma zmniejszone napięcie, napięcie błon żołądka jest większe. Na skutek wzmożonej motoryki przełyku, w momencie rozwarcia zwieracza, na zewnątrz wydostaje się powietrze – jest to odruch spontaniczny, który odbywa się niezależnie od woli. W ten sposób dochodzi do odbijania po jedzeniu.

Większość osób zazwyczaj nie zdaje sobie sprawy, że z każdym połkniętym kęsem pożywienia do żołądka dostają się nieznaczne ilości powietrza. Im bardziej obfity posiłek i im szybciej jest spożywany, tym gazu w żołądku jest więcej. Przyjmuje się, że dorosły człowiek połyka z pożywieniem jednorazowo średnio od 100 do 200 ml powietrza.

Objętość gazu w żołądku będzie jeszcze większa, jeżeli jedzenie jest popijane napojami gazowanymi, które dodatkowo uwalniają go w kontakcie z kwasem solnym.

Kiedy częste odbijanie jest objawem choroby?

Ciągłe i częste odbijanie, które nie jest związane z posiłkami, może być wynikiem nawyku połykania powietrza, czyli tzw. aerofagii. Jest to częsta przypadłość osób cierpiących na nerwicę. W przełyku i żołądku zalegają duże ilości powietrza, przez co dochodzi do nadmiernego gromadzenia się gazów, które muszą znaleźć ujście na zewnątrz. Aerofagia powoduje, że osoba dotknięta schorzeniem odczuwa sporty dyskomfort nie tylko z powodu odbijania, ale również przez utrzymujące się wzdęcie żołądka. Osoby zgłaszające się do lekarza często podejrzewają u siebie znacznie groźniejszą chorobę (tym bardziej, że dolegliwościom zazwyczaj towarzyszy wzmożony stres). Poprawa samopoczucia nie zależy od wdrożonej terapii, a tym bardziej farmakoterapii, ale odpowiedniej edukacji na temat mechanizmu aerofagii, co pomaga kontrolować i ograniczyć ten odruch. W niektórych przypadkach pomaga podanie leków uspokajających stosowanych w terapii nerwic.

Zdarza się, że odruch może być spotęgowany znacznie poważniejszymi stanami chorobowymi, jak np. gastropareza (spowolnione opróżnianie żołądka) czy przerostowe zwężenie odźwiernika na skutek wady anatomicznej. Odbijanie jest również objawem:

• choroby refluksowej przełyku,
  
• przepukliny rozworu przełykowego,
  
• niedoboru kwasów żołądkowych.

Jeżeli przyczyny związane są ze stanami chorobowymi, występują również objawy dodatkowe: wzdęcia, zaparcia lub biegunki, nudności i wymioty lub zgaga.

Kobiety powinny pamiętać, że w ich przypadku odbijanie mogą wywoływać zmiany hormonalne.

Puste odbijanie

Terminem puste odbijanie określa się sytuację, w której na zewnątrz wydostaje się jedynie bezwonne powietrze. Jeżeli jednak wzmożony odruch towarzyszy stanom chorobowym, może dochodzić do cofania się treści żołądka – z ust wydobywa się wtedy nieprzyjemny zapach. Wynika to często z chorób związanych z zaburzeniami funkcji trawiennych żołądka lub upośledzeniem przesuwania pokarmu do dalszych odcinków jelita. Jeżeli spożyte produkty długo zalegają, zaczynają ulegać procesom gnilnym i wytwarzać dodatkowe ilości gazów, a odruch ich wydalania opisywany jest często jako odbijanie kwasem.

Odbijanie noworodka

Niemowlęta połykają powietrze podczas karmienia, stąd też odbijanie u noworodka i małego dziecka nie powinno wzbudzać zaniepokojenia rodziców. Zwykle jest odruchem fizjologicznym i nie świadczy o żadnej chorobie. Dzieci również mogą odczuwać dyskomfort w związku z nagromadzonymi w żołądku gazami, stąd też ich wydalenie przynosi im ulgę.

Domowe sposoby na odbijanie

Nadmierne odbijanie można ograniczyć odpowiednią dietą i zmianą nawyków związanych ze spożywaniem posiłków. Przede wszystkim dania należy jeść powoli i w umiarkowanych ilościach, zarówno jeżeli chodzi o pokarmy stałe, jak i płynne – lepiej jeść mniejsze porcje, ale częściej. Dokładne gryzienie i przeżuwanie pozwoli zmniejszyć ilość połykanego powietrza. Wskazane jest wykluczenie z diety bądź znaczne ograniczenie napojów gazowanych.

W przypadku problemów z trawieniem, np. dokuczliwych wzdęć, które potęgują niechciany odruch, można zastosować herbaty ziołowe. Najlepsze efekty daje napar z mięty lub z dziurawca.

Zobacz także: Co na wzdęcia - domowe sposoby, zioła, dieta na wzdęcia

Po zbyt obfitym posiłku lub ciężkostrawnym daniu konieczne może okazać się użycie preparatów wspomagających proces trawienia, które dostępne są bez recepty. Warto wiedzieć, że nadmiar powietrza i gazów, które wytworzyły się w związku z fermentacją treści pokarmowej, absorbuje węgiel lekarski.

Jeżeli odruchowi wydalania powietrza towarzyszą inne objawy świadczące o rozwijającej się chorobie, leczenie domowymi sposobami nie przyniesie pożądanych rezultatów. Konieczna jest konsultacja lekarska i dokładne zdiagnozowanie przyczyny odbijania.