Ćwiczenia po artroskopii stawu kolanowego oraz czas trwania rehabilitacji uzależnione są od wielu czynników, m.in. od wieku i kondycji fizycznej sprzed zabiegu czy charakteru i rozległości operowanego urazu. Niemałe znaczenie dla rekonwalescencji mają jakość i systematyka wykonywanych ćwiczeń. Odpowiednia technika treningu sprzyja odzyskaniu prawidłowej biomechaniki kolana.

Zobacz też:

• Artroskopia kolana – rehabilitacja, rekonwalescencja, ćwiczenia, powikłania, opuchlizna
• Budowa stawu kolanowego – anatomia szczegółowa kolana
• Ból kolana – przyczyny, jak leczyć?

Ćwiczenia po artroskopii kolana

Ćwiczenia po artroskopii stawu kolanowego stanowią niezbędne narzędzie przywracające prawidłową biomechanikę operowanego odcinka kończyny, a także odwracające zaburzony wzorzec chodu powstały na skutek uszkodzeń struktur stawowych. Pozabiegowa rehabilitacja ruchowa rozpoczyna się jeszcze w trakcie hospitalizacji. Skupia się przede wszystkim na ochronie kolana, głównie poprzez stabilizację stawu i odciążenie w trakcie ćwiczeń. Aktywizacja uwzględnia mobilizację rzepki i trening wzmacniający udo i pośladek. Aby maksymalnie oszczędzić na tym etapie staw kolanowy, praca mięśni operowanej kończyny wykorzystuje głównie ćwiczenia izometryczne, czyli takie, w którym dochodzi do napięcia mięśnia bez skracania jego długości. Uzupełnieniem tego typu zajęć jest kinezyterapia bierna.

Ćwiczenia bez czynnego udziału układu mięśniowego pacjenta prowadzone są przez fizjoterapeutę lub wykonywane za pomocą szyny CPM, czyli elektronicznego urządzenia zapewniającego trójzgięcie kończyny dolnej z możliwością regulacji tempa pracy i zakresów ruchu zgięcia w stawie skokowym, kolanowym i biodrowym. Uzupełnienie ćwiczeń w odciążeniu stanowi także system bloczkowy, tzw. UGUL, lub środowisko wodne. Ponadto wczesna faza usprawniania uwzględnia ćwiczenia synergistyczne i czynne odcinków nieobjętych unieruchomieniem.

Pierwsze ćwiczenia z obciążeniem rozpoczynają się po blisko 3 miesiącach od operacji. W dalszym etapie program usprawniania kolana jest rozszerzany o dynamiczną aktywność fizyczną i doskonalenie chodu. Po operacji, jaką jest artroskopia kolana, ćwiczenia powinny być wykonywane zgodnie z zaleceniami specjalisty. Nie poleca się wzbogacania treningów w celu przyspieszenia procesu zdrowienia bez zgody lekarza. Czas trwania rehabilitacji warunkuje kilka czynników, m.in.: charakter i rozległość urazu, wiek, kondycja fizyczna sprzed operacji. Niemałe znaczenie mają kompleksowość rehabilitacji, opieka medyczna, zaangażowanie pacjenta w jakość wykonywanych ćwiczeń, a także przestrzeganie dodatkowych zaleceń lekarskich.

Jakie ćwiczenia wykonywać po artroskopii kolana?

Ćwiczenia po artroskopii kolana wymagają staranności. Do grupy ćwiczeń wczesnego etapu rehabilitacji należą m.in.:

• leżenie tyłem, kolana w niewielkim zgięciu; dociskanie pięty do maty lub materaca łóżka; utrzymanie napięcia przez 7 s; 10 razy po 2 serie;
• leżenie tyłem, nogi proste; zgięcie grzbietowe stopy; utrzymanie pozycji przez 7 s; 10 razy po 2 serie;
• leżenie tyłem, kolana w niewielkim zgięciu; napinanie pośladków przez 7 s; 10 razy po 2 serie;
• leżenie przodem; wałek pod stopą; dociskanie stopy na wałek; utrzymanie pozycji przez 7 s; 10 razy po 2 serie.

Kolejny zestaw proponuje kontynuowanie poznanych ćwiczeń, rozbudowanie programu o aktywność czynną i z obciążeniem kolana oraz trening propriocepcji i równowagi. Przykładowe zadania od fizjoterapeuty:

• leżenie tyłem, pod kolanem wałek; prostowanie kolana ze zgięciem grzbietowym stopy; utrzymanie pozycji przez 7 s; 10 razy po 2 serie;
• stanie w rozkroku z podparciem o krzesło; lekki przysiad; powrót; 10 razy po 2 serie;
• stanie w rozkroku z podparciem o ścianę; złapanie ręką kostki i zgięcie kolana z dotknięciem piętą w pośladek; 10 razy po 2 serie.

Ćwiczenia po artroskopii kolana na etapie zaawansowanym przygotowują pacjenta do codziennej aktywności. Usprawnianie kondycji stawu odbywa się poprzez m.in.:

• stanie w rozkroku z podparciem o krzesło; przenoszenie ciężaru ciała z nogi na nogę przy ugiętych kolanach; 10 razy po 2 serie;
• stanie w rozkroku, przed stopami step; wchodzenie na step operowaną kończyną, dostawianie drugiej nogi; schodzenie noga operowaną; dostawianie drugiej;
• stanie w rozkroku, step z boku po stronie chorej nogi; wchodzenie operowaną kończyną; dostawianie zdrowej; schodzenie zdrową; dostawianie chorej; 10 razy po 2 serie; zmiana strony ustawienia stepu i wykonanie analogicznego ćwiczenia na druga stronę 10 razy po 2 serie;
• jazda rowerem stacjonarnym 20–25 min ze zwiększaniem czasu treningu o 2–3 min każdego dnia.

Jakie ćwiczenia należy wykonywać w ostatniej fazie terapii?

Ostatnia faza rehabilitacji ruchowej przewiduje ćwiczenia w pełni obciążające, jak wypady, przyklęki, klęki, kucanie na podłożu o różnym stopniu twardości oraz skoki jedno- i obunóż. Po 20. tygodniu od operacji pacjent zwykle powraca do optymalnej sprawności fizycznej. Rozpoczyna również stopniowe treningi ukierunkowane na dotychczasową dyscyplinę sportu.

Zobacz film: Nowa metoda leczenia stawu kolanowego

Bibliografia:

1. Mosiczuk A., „Program postępowania rehabilitacyjnego po zerwaniu więzadła krzyżowego przedniego”, Vademecum Fizjoterapeuty 1/2012;

2. Widuchowski J., „Kolano – artroskopia diagnostyczna i operacyjna”, Sport & Med., Katowice 2002.