Posiew kału jest badaniem wykonywanym z próbki kału w celu wykrycia ewentualnych bakterii czy grzybów powodujących objawy zakażenia przewodu pokarmowego. Badanie wykonuje się, gdy z powodu ciężkich, nasilonych i długotrwałych objawów klinicznych podejrzewa się zakażenie bakteryjne lub grzybicze przewodu pokarmowego. Nie robi się posiewu kału przy pojedynczych incydentach biegunki czy wymiotów. Należy pamiętać, że przewód pokarmowy nie jest jałowy. Kolonizują go liczne bakterie już od pierwszych dni życia dziecka. Nie wszystkie bakterie są patogenne. Część z nich stanowi tzw. florę fizjologiczną, czyli jedną z naturalnych barier ochronnych organizmu.
Co wykrywa posiew kału?
Posiew kału wykonuje się, gdy istnieje podejrzenie infekcji bakteryjnej przewodu pokarmowego. Wykonuje się również posiew kału na grzyby, choć rzadziej. Najczęściej problemy z przewodem pokarmowym, którym towarzyszą biegunki czy wymioty, są związane z wirusowymi zakażeniami wywołanymi przez rotawirusy czy adenowirusy. Obecnie dostępne są szybkie testy diagnostyczne pozwalające wykryć te wirusy w kale. Jeśli testy te nie potwierdzają wirusowego podłoża dolegliwości, a objawy są nasilone, konieczne staje się wykonanie diagnostyki w kierunku obecności bakterii chorobotwórczych, w tym Campylobacter jejuni, Campylobacter coli, Escherichia coli (szczepów biegunkotwórczych), Salmonella, Shigella, Yersinia enterocolitica, Yersinia pseudotuberculosis, Clostridium difficile, Listeria monocytogenes, czyli właśnie posiewu kału na te bakterie.
Zobaczcie, czy można wykonać przeszczep kału i kiedy jest on wskazany:
Kiedy wykonać posiew kału?
Jak już wcześniej wspomniano, przewód pokarmowy jest skolonizowany przez bakterie, jednak u zdrowego człowieka nie wywołują one objawów chorobowych. Zdarza się, że dochodzi do wyjałowienia flory bakteryjnej przewodu pokarmowego i zasiedlenia go przez patogeny chorobotwórcze. Może to być skutkiem przewlekłej antybiotykoterapii, a może też po prostu dojść do zakażenia bakteriami chorobotwórczymi wywołujących objawy z przewodu pokarmowego. Symptomy, które obligują do wykonania posiewu kału, to przede wszystkim objawy zatrucia pokarmowego, w tym biegunki, wymioty, nudności, nasilone bóle brzucha, odczuwalne skurcze w obrębie jamy brzusznej czy gorączka. Należy zwrócić też uwagę na inne czynniki pozwalające wstępnie różnicować zakażenie bakteryjne przewodu pokarmowego od infekcji wirusowej. Takim czynnikiem jest przede wszystkim czas. Zakażenia wirusowe są krótkie, trwają 3–5 dni, podczas gdy przy bakteryjnych objawy utrzymują się dłużej. Częściej dochodzi do powikłań w postaci odwodnienia, choć u dzieci do odwodnienia może dojść nawet przy łagodnej infekcji rotawirusowej. Symptomy zakażenia bakteryjnego czasami mogą również wykraczać poza przewód pokarmowy i dawać objawy z innych układów, np. skórnego.
Badanie kału na posiew – jak pobrać?
Najlepiej oddać do badania świeżą próbkę stolca, szczególnie jeśli dodatkowo obecna jest w niej krew, ropa czy śluz. Wymaz z kału nie powinien być alternatywą, lecz raczej uzupełnieniem badania próbki świeżej krwi. W wymazie można uzyskać nabłonki jelita grubego, w których zasiedlone są bakterie. Próbka świeżego kału pobierana jest do jałowego pojemnika. W przypadku wymazu polega to na wprowadzeniu wymazówki na kilka cm do odbytu i kilkukrotnym jej obróceniu. Dzięki temu pobiera się komórki nabłonkowe z tej okolicy. Najlepiej, aby próbka kału oraz wymaz były przetransportowane do 2 godzin od pobrania. Materiał może być przechowywany przez 24 godziny w temperaturze pokojowej lub 72 godziny w lodówce. Kału nie można mrozić.
Aby wynik posiewu kału był wiarygodny, próbki pobiera się przed wdrożeniem leczenia (przed antybiotykoterapią). Warto także trzykrotnie powtórzyć badania. Kał na posiew u dzieci jest trudny do pobrania, ponieważ nie może on być zmieszany z moczem, nie można również pobrać próbki z wnętrza toalety. Kontrolne badania wykonuje się po tygodniu od zakończenia leczenia.
Polecamy: Badanie kału: przygotowanie, pobranie próbki, wyniki
Wyniki posiewu kału
Prawidłowy posiew kału wykazuje fizjologiczną florę bakteryjną. Wynik nieprawidłowy wykazuje obecność bakterii chorobotwórczych. W przypadku niektórych bakterii uzupełnieniem posiewu jest również badanie kału w kierunku toksyn bakteryjnych. Do wyniku, w przypadku bakterii chorobotwórczych, powinien być zawsze dołączony antybiogram, by wdrożyć antybiotykoterapię celowaną. Ostateczny wynik laboratorium przesyła po ok. 7 dniach, jednak w przypadku wyizolowania niepokojących szczepów powinno już wcześniej poinformować pacjenta i oddział szpitalny, z którego zostało zlecone to badanie.
Badanie posiewu kału można wykonać w laboratorium prywatnie, jeśli stan chorego nie wymaga hospitalizacji. Cena badania to około 50 zł, jednak należy jeszcze doliczyć ewentualnie dodatkowe badania, np. w kierunku toksyn bakteryjnych albo celowane na niektóre bakterie czy grzyby.
Warto wiedzieć: Badanie kału na pasożyty – jak pobrać kał i interpretować wynik?