Syndrom TAR jest bardzo rzadko występującym zaburzeniem. Stwierdza się go u 1 na 100 tysięcy noworodków. Prowadzi się wiele badań naukowych, których celem jest poznanie dokładnej przyczyny schorzenia, a tym samym opracowanie skutecznych metod umożliwiających wczesną diagnostykę oraz leczenie. Zespół TAR należy różnicować z innymi wadami genetycznymi, a przede wszystkim zespołami Edwardsa, Robertsa oraz RAPADILINO.

Zobacz także:

Wady płodu: genetyczne, rozwojowe, letalne. Jak je rozpoznać?

Histony rdzeniem ludzkiego DNA – właściwości oraz funkcja

Pląsawica Huntingtona – choroba genetyczna: patogeneza, objawy

Czym jest zespół TAR?

Zespół TAR (thrombocytopenia and absent radius syndrome) lub zespół małopłytkowości i aplazji kości promieniowej. Jest rzadką chorobą genetyczną, która charakteryzuje się przede wszystkim występowaniem niedoboru płytek krwi oraz brakiem kości promieniowej. Często towarzyszą jej także inne wady wrodzone serca, układu moczowo-płciowego i kostno-stawowego.

Syndrom TAR występuje u 1 na 100 tysięcy noworodków. Po raz pierwszy został opisany w 1928 roku przez amerykańskich lekarzy – M.H. Greenwalda i J. Shermana. Dzięki badaniom prowadzonym w kolejnych latach udało się dokładniej określić obraz kliniczny oraz przyczyny choroby.

Przyczyny zespołu TAR

Zespół TAR jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, którą dziedziczy się w sposób autosomalny recesywny. Oznacza to, że aby doszło do zachorowania, dziecko musi otrzymać nieprawidłowy gen od obojga rodziców. W innym przypadku może być jedynie nosicielem zaburzenia.

Przyczyny zespołu TAR to nieprawidłowości w genie RBM8A. Odpowiada on za wytwarzanie białka, które bierze udział w produkcji innych białek oraz zapewnia prawidłowe funkcjonowanie komórek ludzkiego organizmu. U chorych z zespołem TAR stwierdza się mutację w jednej kopii tego genu oraz delecję w chromosomie 1. Niekiedy zdarza się mutacja w obu kopiach RBM8A. Przyczyny syndromu TAR zostały odkryte w 2007 roku przez zespół, którym kierowała profesor Eva Klopocki.

Wiadomo również, że za zespół TAR nie odpowiada mutacja w genach, które kodują receptory trombopoetyny – hormonu odpowiadającego za syntezę płytek krwi. Wysoce prawdopodobne jest to, że do rozwoju choroby przyczyniają się także inne czynniki. Europejscy naukowcy pod przewodnictwem Cornelis A. Albers i dr Ruth Newbury-Ecob stwierdzili, że syndrom TAR jest związany także z niskim poziomem białka Y14, co istotnie zaburza produkcję trombocytów. Ich badania zostały opublikowane w 2012 roku na łamach czasopisma naukowego „Nature Genetics”.

Jakie są objawy zespołu TAR?

Główne objawy zespołu TAR to małopłytkowość oraz aplazja (brak wykształcenia się) kości promieniowej. U chorych stwierdza się również skrócenie kości łokciowej. Bardzo często obecne są także tetralogia Fallota, wady przegrody międzyprzedsionkowej, zaburzenia nerek oraz nietolerancja laktozy.

Pacjenci z syndromem TAR mogą mieć zaburzenia w budowie twarzy. Często stwierdza się zbyt małą szczękę (mikrognacja), hiperteloryzm oczny (zbyt duża odległość między gałkami ocznymi), wysokie i szerokie czoło, a także nisko osadzone uszy. Takie objawy zespołu TAR występują u około 53% chorych.

Małopłytkowość (trombocytopenia) w zespole TAR to niedobór płytek krwi związany z ich zmniejszonym wytwarzaniem. Są to składniki krwi odpowiadające za procesy krzepnięcia. Nieprawidłowości rozpoznaje się, kiedy ich liczba wynosi mniej niż 30 tysięcy/μl. W niektórych przypadkach ich poziom normalizuje się wraz z wiekiem. Małopłytkowość objawia się wybroczynami na skórze i błonach śluzowych (najczęściej na kończynach i tułowiu), tendencją do powstawania siniaków oraz częstym krwawieniem z nosa i dziąseł.

W przebiegu małopłytkowości może wystąpić również krwawienie z przewodu pokarmowego lub układu moczowego. Szczególnie niebezpieczne jest krwawienie do ośrodkowego układu nerwowego, które obserwuje się zwłaszcza u małych dzieci (w pierwszym roku życia). Objaw ten może doprowadzić do trwałej niepełnosprawności lub zgonu.

Diagnostyka zespołu TAR

Diagnostyka zespołu TAR obejmuje wykonanie badań molekularnych. Materiałem do analizy jest próbka krwi lub materiał DNA. Wykorzystuje się metodę MLPA (Multiplex Ligation-dependent Probe Amplification), która umożliwia jednoczesną ocenę 40 sekwencji nukleotydowych. Diagnostyka zespołu TAR przeprowadzana jest w kierunku wykrycia mikrodelecji w chromosomie 1.

Jak leczyć syndrom TAR?

Leczenie zespołu TAR polega głównie na łagodzeniu objawów i skutków małopłytkowości. Pacjenci muszą regularnie kontrolować poziom trombocytów. U niektórych chorych można wykonać zabieg chirurgiczny, który polega na wydłużeniu kości łokciowej.

Choroby rzadkie. Co trzeba o nich wiedzieć?

Bibliografia:

1. A. Brzozowski, A. Jaroszyński, Małopłytkowości wrodzone i nabyte, [w:] „Family Medicine & Primary Care Review”, 2012, 14, 4, s. 582–585.

2. C. A. Albers i wsp., Compound inheritance of a low-frequency regulatory SNP and a rare null mutation in exon-junction complex subunit RBM8A causes TAR syndrome, [w:] „Nature Genetics”, 2012, 44, s. 435–439.

3. Genetics Home Reference, Thrombocytopenia-absent radius syndrome, https://ghr.nlm.nih.gov/condition/thrombocytopenia-absent-radius-syndrome#genes [dostęp: 07.10.2019].