Charakterystyczną cechą zawału mózgu jest to, że objawy trwają dłużej niż 24 godziny. Jeżeli w naczyniach wytworzy się skrzep i spowoduje zator, krew nie będzie mogła dopływać do niektórych części mózgu. W zależności od tego gdzie umieści się zakrzep, takie będą objawy udaru niedokrwiennego mózgu.

Zawał mózgu – jakie są przyczyny udaru niedokrwiennego?

Zawał mózgu występuje, jeżeli tętnice doprowadzające krew do mózgu ulegają zamknięciu lub zwężeniu np. na skutek powstałego skrzepu bądź odkładających się na ich ściankach cząstek tłuszczów. Najczęstsze przyczyny zawału mózgu to:

• zakrzepy w obrębie tętnic (np. szyjnych, krążenia kręgowo-podstawnego, naczyń wewnątrzczaszkowych), które doprowadzają krew do ośrodkowego układu nerwowego,
  
• zaburzenia rytmu serca np. na skutek migotania przedsionków, które może powodować tworzenie się skrzeplin w sercu, które następnie mogą przedostać się do tętnic,
  
• spadek ciśnienia tętniczego o chwilowym charakterze,
  
• zbyt duża liczba płytek krwi lub czerwonych krwinek w chorobach typu nadpłytkowość i czerwienica prawdziwa,
  
• choroby tętnic szyjnych, kręgowych i wewnątrzczaszkowych.
  

Do zwężenia żył, a w konsekwencji do zawału mózgu może prowadzić miażdżyca, która jest chorobą, rozwijającą się wiele lat i rozpoczynającą się już u nastolatków. W jej przebiegu na ścianach naczyń krwionośnych dochodzi do odkładania się cząsteczek tłuszczów, białek i soli mineralnych - dochodzi do zwężenia tętnic szyjnych i wewnątrzczaszkowych, doprowadzających krew do mózgu. Ryzyko miażdżycy występuje przy nadciśnieniu tętniczym, podwyższonym poziomie cholesterolu i cukrzycy. Wpływa na nią również palenie papierosów.

Ryzyko zawału mózgu związane jest też z uszkodzeniem mniejszych tętniczek. Na skutek uszkodzeń w ich obrębie zmniejsza się światło lub dochodzi do pełnej niedrożności. Następuje wówczas niedostateczne ukrwienie mniejszych części mózgu, co może spowodować mniejsze uszkodzenia w obrębie ośrodkowego układu nerwowego.

Zawał mózgu – objawy

Charakterystycznymi objawami zawału mózgu są przede wszystkim asymetrie twarzy, którym towarzyszy drętwienie, a także widoczne obniżenie jednego z kącików ust i opadanie powieki. W związku z tym często pojawiają się zaburzenia mowy (poszkodowana osoba mówi niewyraźnie, a w niektórych przypadkach nawet bełkocze). Mniej charakterystyczne, ale również występujące objawy zawału mózgu dotyczą zaburzeń równowagi połączonych z zawrotami głowy. Może dojść do zaburzenia widzenia, a także nagłego osłabienia siły mięśniowej, a w poważniejszych przypadkach porażeń kończyny bądź połowy ciała. U niektórych dochodzi nawet do zaburzeń świadomości.

Niedokrwienie mózgu może mieć charakter przemijający (TIA), objawy ustępują wówczas w przeciągu 24 godzin. Jeżeli objawy znikną po upływie około trzech tygodni, mamy do czynienia z odwracalnym udarem mózgu, jednak jeżeli objawy do tego czasu nie ustąpią, medycyna nazywa ten stan dokonanym udarem niedokrwiennym mózgu.

Zawał mózgu – rokowania

Wczesne wykrycie zawału mózgu daje całkiem spore szanse na wyleczenie. Warunkiem jest otrzymanie pomocy w przeciągu kilku godzin od początku zawału, ponieważ na skutek niedokrwienia obumierają komórki, co jest procesem nieodwracalnym

Zawał mózgu – leczenie

Zanim zostanie podjęte leczenie wymagane jest przeprowadzenie badań, które potwierdzą lub wykluczą udar niedokrwienny mózgu. Podstawowym badaniem w przypadku podejrzenia udaru mózgu jest tomografia komputerowa. Charakter pomocniczy mają badania krwi, w których kluczowe jest oznaczenie poziomu cukru, cholesterolu, elektrolitów, a także stopnia krzepnięcia krwi. Zaburzenia rytmu serca można dodatkowo potwierdzić, wykonując EKG, prześwietlenie klatki piersiowej, a także badanie ultrasonograficzne tętnic.

W przypadku podejrzenia udaru niedokrwiennego mózgu przede wszystkim konieczna jest jak najszybsza pomoc medyczna. Jeśli poszkodowana osoba szybko trafi do szpitala, a od rozpoczęcia zawału minęło niewiele czasu, wówczas najczęściej wystarczy leczenie farmakologiczne – za pomocą leku trombolicznego, który rozpuszcza powstały zakrzep i w ten sposób jest w stanie odblokować naczynie.

Wraz z odpowiednimi lekami niezbędna jest prawidłowa terapia obejmująca ćwiczenia ruchowe, ćwiczenia mowy i sprawności leczenia, aby dotknięta udarem osoba mogła wrócić do samodzielnego funkcjonowania.

Uszkodzenia, do których dochodzi w przebiegu zawału mózgu po upływie ponad sześciu godzin, są już nieodwracalne, co wiąże się z określonym stopniem niepełnosprawności u osoby z udarem. Dochodzi też do zaburzeń mowy, świadomości, a w następstwie do stanów depresyjnych.