Przetoka pojawić się może w dowolnym miejscu na ciele i dotyczyć kości lub tkanek. Jedną z częściej występujących jest przetoka zęba, która wymaga konsultacji lekarskiej i wprowadzenia odpowiedniego leczenia. W pierwszej kolejności podejmuje się leczenie kanałowe, a w razie jego nieskuteczności konieczna bywa niekiedy ekstrakcja, czyli usunięcie zęba. Nierzadko wprowadza się antybiotykoterapię.

Co to jest przetoka zębowa?

Przetoką (z łac. fistula) określa się połączenie, które przypomina wąski kanalik powstały między dwoma narządami lub łączący narząd wewnętrzny ze skórą. Przetoka stanowić może konsekwencję procesów patologicznych, urazów czy powikłań pooperacyjnych, zwanych też jatrogennymi.

Jedną z częściej stwierdzanych jest przetoka zęba. Przetoka nad zębem świadczy o toczącym się procesie zapalnym tkanek okołowierzchołkowych zęba, który rozwinąć się może zarówno przy nieleczonych zębach stałych, jak i mlecznych. Zdarza się, że na dziąśle pojawia się wybrzuszenie wypełnione ropą i krwią. Jeśli wydobywa się z niego ropno-krwista substancja, mówi się o przetoce czynnej, zaś bierna uaktywnia się od czasu do czasu. W ropnym zapaleniu dochodzi do szeregu zmian w tkankach, które prowadzą do ich uszkodzenia i wytworzenia przetoki. Ropne przetoki mogą też wywoływać groźne powikłania na skutek rozprzestrzeniania się bakterii po całym organizmie. Przyczyną powstania przetoki w zębie bywają choroby dziąseł, nieprawidłowo przeprowadzone zabiegi stomatologiczne czy urazy mechaniczne zębów. Do jej rozwoju przyczynić się może także mocno zaawansowana i sięgająca głęboko do miazgi zęba próchnica, której bakterie mogą zainfekować tkanki.

Jakie mogą być przetoki przy zębie?

Wyróżnia się dwa rodzaje przetok przy zębie:

• wewnętrzne, których ujścia znajdują się w obrębie jamy ustnej, zwane też dziąsłowymi,
  
• zewnętrzne, które kierują treść ropną w kierunku skóry policzka albo brody.
  

Powikłania przetoki zęba

Przetoka zęba stanowi źródło sporego dyskomfortu. Jej bagatelizowanie może być źródłem nieprzyjemnych konsekwencji. Najczęstszymi powikłaniami przetoki zębowej są utrata zębów znajdujących się w obrębie zakażenia i zapalenie zatok. Rzadkością jest za to niebezpieczna infekcja bakteryjna całego organizmu. W skrajnych przypadkach przetoka zębowa może prowadzić do śmierci jako konsekwencji posocznicy.

Przetoka zębowa – objawy

Przetoka zębowa objawia się bardziej lub mniej nasilonymi dolegliwościami bólowymi. Czasami zdarza się, że przetoka nie stanowi źródła bólu. U chorych stwierdza się wybrzuszenie na dziąśle (wyglądem przypomina pryszcza), z którego mogą wydobywać się ropa i/lub krew będące źródłem gorzkiego smaku i nieprzyjemnego zapachu z ust. Ząb może stać się wrażliwy na zimno, gorąco czy nacisk, zaś dziąsła są zaczerwienione i spuchnięte.

Przetoka zębowa – leczenie

Przetoka zębowa to stan wymagający specjalistycznego leczenia. Chory powinien zgłosić się do dentysty, ponieważ przetoka zęba stanowić może źródło zakażenia. Wykonuje się zwykłe badanie rentgenowskie (RTG) lub radiowizjografię (RVG), czyli zdjęcie rentgenowskie wewnątrzustne. Badania te pozwalają dokładnie ocenić, na jakim poziomie powstały stan zapalny i biegnąca od niego przetoka. Stan zapalny można zauważyć na zdjęciu jako ciemną plamę.

W pierwszej kolejności podejmowane jest leczenie kanałowe (endodontyczne), a następnie wypełnienie albo korona. Nierzadko wprowadzana jest antybiotykoterapia. Leki pomagają zwalczyć zakażenie i przeciwdziałać rozprzestrzenianiu się infekcji. Niekiedy konieczne jest wykonanie resekcji korzeni objętych zmianami, czyli usunięcie fragmentu korzenia. W skrajnych przypadkach ząb powinien zostać usunięty, czyli poddany ekstrakcji.

Jak wygląda leczenie kanałowe? Dowiesz się tego z filmu:

Przetoka zębowa a domowe sposoby leczenia

Leczeniem przetoki zębowej powinien zająć się lekarz, a domowe rozwiązania pełnią wyłącznie rolę pomocniczą wobec terapii specjalistycznej. W łagodzeniu stanu zapalnego pomocne jest płukanie jamy ustnej roztworem wody z solą. Należy ½ łyżeczki soli rozpuścić w 1 szklance przegotowanej, letniej wody. Płukankę powinno się wykonywać kilka razy dziennie. Konieczne jest także prowadzenie odpowiedniej higieny jamy ustnej, obejmującej dokładne czyszczenie zębów po każdym posiłku, korzystanie z nici dentystycznych i płynów do płukania ust.

Polecamy: Jakie są najczęstsze choroby zębów i dziąseł

Przetoka ustno-zatokowa po wyrwaniu zęba

Przetoka ustno-zatokowa może pojawić się po usunięciu górnych zębów przedtrzonowych lub trzonowych. Najczęściej do jej rozwoju dochodzi w wyniku ekstrakcji górnej szóstki, gdzie w bliskim położeniu znajduje się zatoka szczękowa. Do grupy podwyższonego ryzyka powstania przetoki ustno-zatokowej zalicza się osoby, których wierzchołki korzeni oddzielone są od zatoki szczękowej niewielką warstwą tkanki kostnej lub tylko śluzówką. Częstość występowania połączeń ustno-zatokowych wynosi 0,31–4%.

Diagnostyka opiera się na ocenie błony śluzowej otwartej zatoki szczękowej. W tym celu przeprowadza się płukanie zatoki z analizą popłuczyn i zdjęcie rentgenowskie w projekcji ciemieniowo-bródkowej. Powikłanie to jest najczęściej leczone operacyjnie. Po zabiegu chory powinien stosować się do zaleceń lekarskich, obejmujących zwłaszcza:

• przykładanie chłodzących okładów,
  
• wprowadzenia do czasu wyleczenia rany półpłynnej, delikatnej diety,
  
• niepłukanie jamy ustnej przez dobę od zabiegu,
  
• czyszczenie zębów z omijaniem operowanej okolicy,
  
• stosowanie przepisanych leków,
  
• spanie z wysoko ułożoną poduszką,
  
• unikanie przez kilka dni wysiłku fizycznego.