Próba kaloryczna to ocena oczopląsu będącego jednym z objawów zaburzeń narządu przedsionkowego ucha wewnętrznego. Zabieg jest wykonywany w celu zdiagnozowania problemów z narządem równowagi. Próba kaloryczna jest jednym z etapów badania elektronystagmograficznego (ENG), a wskazaniem do jej wykonania są m.in. zawroty głowy. W trakcie zabiegu oceniany jest oczopląs, który może mieć charakter patologiczny lub fizjologiczny.

Próba kaloryczna – wskazania

Wskazaniem do przeprowadzenia elektronystagmografii i próby kalorycznej jest:

• oczopląs samoistny i patologiczny,
• ocena zaburzeń równowagi,
• niedosłuch odbiorczy – niektóre przypadki.

Zobacz także: Na czym polega badanie błędnika? Badanie VNG i ENG

Badanie powinno zostać przeprowadzone u osób cierpiących na zaburzenia równowagi i zawroty głowy. Wskazaniem jest również choroba Meniere’a, czyli schorzenie powodujące nadmierne gromadzenie się endolimfy w uchu wewnętrznym.

Zaburzenia równowagi wymagające wykonania próby kalorycznej mogą wynikać z uszkodzenia przedsionka i części nerwu przedsionkowo-ślimakowego lub z uszkodzenia struktur w obrębie ośrodkowego układu nerwowego.

Próba kaloryczna z zimną wodą – jak przygotować się do badania?

Badanie elektronystagmograficzne z próbą kaloryczną można wykonać w gabinetach prywatnych lub w ramach badań szpitalnych, ponieważ nie jest ono obecnie refundowane. Przed zabiegiem trzeba zrobić wszelkie inne badania otolaryngologiczne i neurologiczne oraz tzw. subiektywne badanie słuchu. Na cztery doby przed próbą kaloryczną błędnika należy zaprzestać przyjmowania leków łagodzących zawroty głowy oraz leków mających działanie uspokajające.

O wszystkich przyjmowanych lekach należy poinformować lekarza przeprowadzającego badanie. Zabieg wykonywany jest na czczo – pacjent nie powinien spożywać pokarmów stałych przynajmniej 6 godzin przed badaniem. Jest to bardzo ważne, ponieważ zapobiega nudnościom i wymiotom często towarzyszącym próbie kalorycznej.

Na czym polega próba kaloryczna?

Badanie ENG polega na rejestrowaniu ruchu gałek ocznych. Umożliwia to stała różnica potencjałów, pomiędzy ujemnie naładowaną siatkówką a dodatnio naładowaną rogówką, nazywana potencjałem rogówkowo-siatkówkowym. Powstające dzięki temu linie pola elektrostatycznego ulegają przesunięciu w wyniku ruchów gałek ocznych.

Wszelkie zmiany są odbierane przez elektrody umieszczone po obu stronach oczu oraz zapisywane w formie wykresu. Wykorzystanie pola elektrostatycznego sprawia, że badanie gałek ocznych można wykonać także przy zamkniętych powiekach.

Zobacz także: Ból ucha – przyczyny, domowe sposoby leczenia bólu ucha

Badanie elektronystagmograficzne składa się z 4 części:

• kalibracji – oceny szybkich ruchów gałek ocznych,
• badania gałek ocznych poruszających się za wskazanym celem,
• prób położeniowych – oceniających związek zawrotów głowy z pozycją ciała,
• próby kalorycznej – pomiaru oczopląsu związanego z podrażnieniem błony bębenkowej przez wodę o różnej temperaturze.

Porównanie wyników każdego etapu badania pozwala określić, czy zaburzenia mają charakter obwodowy czy centralny.

Przebieg próby kalorycznej

Badanie elektronystagmograficzne rozpoczyna się od dokładnego oczyszczenia skóry pacjenta i umieszczenia na niej elektrod. W trakcie zabiegu dopuszczalna jest pozycja leżąca lub siedząca. Początkowo układ równowagi drażniony jest za pomocą określonych, trwających 30 sekund bodźców. Po każdej stymulacji przez pół minuty rejestrowane są odpowiedzi błonnika, nazywane oczopląsem.

W trakcie próby kalorycznej głowa pacjenta odchylana jest o 60° w tył. Elektrody są umieszczone w okolicach zewnętrznych kącików oczu i na czole. Osoba wykonująca badanie przez około 20 sekund wlewa do ucha ok. 10–100 ml wody o temperaturze kolejno 20°C, 30°C i 44°C. Podrażnienie wywołane przez różnicę temperatur powoduje oczopląs, który powinien trwać około 120 sekund. Badanie powtarza się przy zamkniętych i otwartych oczach.

Po badaniu często występują lekkie powikłania, takie jak nudności i wymioty. Niekiedy u pacjentów pojawiają się krótkotrwałe zawroty głowy. Najrzadszym skutkiem ubocznym próby kalorycznej jest atak padaczki.

Próba kaloryczna – badanie śmierci mózgu

Próba kaloryczna to jedno z badań wykonywanych w celu potwierdzenia śmierci mózgu. Brak ruchów gałek ocznych w czasie zabiegu jest potwierdzeniem zgonu. Oprócz próby kalorycznej komisja orzekająca o śmierci mózgu musi wykonać dodatkowe badania stwierdzające m.in.:

• trwały bezdech,
• nieobecność odruchów pniowych,
• brak reakcji źrenic na światło,
• brak spontanicznych ruchów gałek ocznych,
• brak odruchu rogówkowego,
• brak reakcji na bodźce bólowe,
• brak odruchów kaszlowych i wymiotnych,
• brak odruchu oczno-mózgowego.

Próba kaloryczna wykonywana w celu potwierdzenia śmierci mózgu polega na:

• sprawdzeniu wziernikiem pełnej drożności przewodów słuchowych wewnętrznych,
• skierowaniu strumienia zimnej wody (20 ml) na błonę bębenkową,
• obserwowaniu zachowania się gałek ocznych.