Ból głowy jest jedną z częściej dotykających Polaków dolegliwością. W wielu przypadkach nie można określić przyczyny jego powstania. To tzw. pierwotne bóle głowy, wśród których szczególne miejsce zajmuje hemikrania. To jednostronny ból głowy, którego charakter może być napadowy lub ciągły. Leczenie hemikranii opiera się na farmakoterapii. Nie ma informacji na temat swoistych metod zapobiegania pojawieniu się bólu głowy o charakterze hemikranii.

Co to jest hemikrania?

Hemikrania (z łac. hemicrania) to jednostronny ból głowy zaliczany do grupy pierwotnych bólów głowy, w przypadku których nie ma możliwości określenia jednego czynnika determinującego wystąpienie objawów. Hemikrania, klasterowe bóle głowy i zespół SUNCT określane są zbiorczo jako trójdzielno-autonomiczne bóle głowy.

Rodzaje hemikranii

Specjaliści wyodrębnili hemikranię ciągłą i hemikranię napadową. Hemikrania ciągła to stały ból głowy o średnim natężeniu z możliwymi okresami zaostrzeń dolegliwości, które trwają nawet przez kilka dni. Czynnikiem wyzwalającym zaostrzenie może być stres, a w rzadszych przypadkach alkohol czy menstruacja. Według Międzynarodowego Towarzystwa Bólów Głowy o hemikranii ciągłej można mówić, kiedy ból obecny jest przez ponad 3 miesiące. Badacze dowiedli, że strona dolegliwości bólowych może ulec zmianie, a hemikrania ciągła może ewoluować z napadowej hemikranii. Pojawiają się spekulacje na temat występowania ciągłej postaci choroby u spokrewnionych ze sobą osób, jednak nie udało się jak dotąd wyodrębnić genów odpowiedzialnych za ten stan. Nie jest znana dokładna częstość występowania hemikranii ciągłej. Początek choroby przypada na wiek dorosły, przy czym kobiety chorują dwa razy częściej niż mężczyźni.

O hemikranii napadowej mówi się w przypadku wystąpienia co najmniej 20 ataków jednostronnych bólów głowy, trwających od 2 do 30 minut, z częstością ataków powyżej 5, a nawet sięgającą do 40 na dobę. Chorzy opisują ból jako pulsujący, nagły, bardzo szybko narastający. Hemikrania napadowa występuje częściej w populacji kobiet niż mężczyzn i ujawnia się przeważnie w 2.–3. dekadzie życia. Częstość jej występowania w populacji ogólnej szacuje się na 0,0005-0,002%.

Hemikrania – objawy

Nasilenie dolegliwości towarzyszących hemikranii w znaczący sposób wpływa na jakość życia chorego, ograniczając jego codzienne funkcjonowanie. Ból promieniuje w kierunku karku i ramienia. Objawami charakterystycznymi są łzawienie, zaczerwienienie oka, obrzęk błony śluzowej nosa i jego niedrożność lub wodnisty wyciek z nosa, obrzęk i opadnięcie powiek, pocenie się, przekrwienie spojówek, niepokój lub pobudzenie, zaczerwienienie lub obrzęk połowy twarzy, zwężenie źrenicy, które przejawia się czasem jako fotofobia, czyli odczuwanie dyskomfortu lub bólu podczas ekspozycji oczu na światło. Dolegliwości są zwykle bardziej nasilone po stronie bólu. W cięższych przypadkach hemikranii mogą towarzyszyć nudności i wymioty.

Jak skutecznie pozbyć się bólu głowy? Dowiesz się tego z filmu:

Leczenie i rozpoznawanie hemikranii

Rozpoznanie hemikranii to bardzo trudne zadanie ze względu na istnienie innych chorób o podobnym do niej przebiegu. Wskazane jest przeprowadzenie rozpoznania różnicowego z m.in. migreną, zapaleniem tętnicy skroniowej, nerwobólem nerwu trójdzielnego, guzem przysadki i innych centralnych obszarów mózgu, chorobami zatok przynosowych i oczodołu. W pierwszej kolejności lekarz przeprowadza dokładne badanie podmiotowe. Wywiad dotyczy m.in. chorób towarzyszących, ewentualnych urazów, charakteru objawów, czasu trwania i nasilenia, przyjmowanych leków. Dużą wartość diagnostyczną posiadają badania obrazowe, jak rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa.

Leczenie hemikranii opiera się na farmakoterapii. Chorzy reagują dość dobrze na indometacynę – pochodną kwasu indolilooctowego, która należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Ustąpienie bólu głowy po jej zastosowaniu uważa się za jedną z metod potwierdzenia rozpoznania hemikranii. Hemikrania ciągła wymaga regularnego przyjmowania leku, nawet pojedyncze pominięcie dawki może spowodować pojawienie się objawów. Systematyczne zażywanie leku pozwala uzyskać długie okresy bez bólu głowy. Ze względu na wysokie ryzyko powstawania owrzodzeń żołądka przy stosowaniu indometacyny zaleca się terapię osłonową przy użyciu inhibitorów pompy protonowej. U chorego wystąpić mogą także nudności, bóle brzucha, wymioty, zaparcia lub biegunki. U dorosłych pacjentów początkowa doustna dawka indometacyny powinna wynosić 150 mg na dobę, a w razie potrzeby zostać podniesiona do 225 mg. Istnieje również możliwość podawania indometacyny dożylnie w dawce 100–200 mg. Podczas trwania terapii chory powinien prowadzić dzienniczek bólu, w którym zapisywać należy godzinę wystąpienia dolegliwości, czas trwania i nasilenie, reakcję na leki. Informacje te pozwolą na określenie najlepszej strategii terapeutycznej. Leki takie, jak inhibitory cyklooksygenazy 2 lub topiramat również są skuteczne w tej chorobie.

Bibliografia:

1. M. Modestowicz, W. Kozubski, Trigeminal autonomic cephalalgias: a review, „Aktualności Neurologiczne”, 2016, 16(4), s. 180–186.

2. K. Kożuch, P. Kozłowski, M. Kozłowska, I. Ławnicka, Ocena częstości występowania bólu głowy oraz objawów mu towarzyszących, „Journal of Education, Health and Sport”, 2016, 6(5), s. 11–20.

3. M.F. Peres, S.D. Silberstein, S. Nahmias i wsp., Hemicrania continua is not that rare, “Neurology”, 2001, 57, s. 948–951.

4. A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom II, Kraków 2005.

5. J. Fliciński, M. Żarowski, B. Steinborn, Nowa klasyfikacja Międzynarodowego Towarzystwa Bólów Głowy. Różnice i podobieństwa między ICHD-3 beta i ICHD-2, „Neurologia Dziecięca”, 2014, 23(46), s. 39–44.