Drgawki, inaczej określane jako konwulsje, to skurcze mięśni szkieletowych, które są mimowolne, nagłe, krótkie, rytmiczne i następujące po sobie w krótkich odstępach czasu. Często towarzyszy im utrata przytomności lub wymioty. Bezpośrednio po ataku dziecko jest senne i osłabione. Drgawki u dziecka są wynikiem wyładowań bioelektrycznych w mózgu, które powstały pod wpływem jakiegoś czynnika – najczęściej gorączki lub epilepsji.

Drgawki gorączkowe u dzieci

Drgawki gorączkowe u dziecka to objaw, który może pojawić się, gdy temperatura ciała przekracza 39℃, a także, kiedy tempo jej wzrostu jest szybkie. Problem ten dotyczy około 5% dzieci w wieku od 6 miesiąca do 5 roku życia. Najczęściej towarzyszy ostrym i silnym infekcjom górnych dróg oddechowych. Wyróżnia się:

• drgawki gorączkowe proste – napad jest uogólniony, czyli obejmuje całe ciało, trwa krócej niż 15 minut i nie powraca w ciągu 24 godzin;
• drgawki gorączkowe złożone – napad jest ogniskowy, co oznacza, że dotyczy tylko jednej strony ciała lub kończyny, trwa ponad 15 minut i często powraca.

Przyczyną drgawek u dzieci w przebiegu gorączki jest niedojrzałość układu nerwowego, który w ten sposób reaguje na nagły wzrost temperatury ciała. U większości pacjentów atak może wrócić przy kolejnej infekcji. Do czynników ryzyka ponownego wystąpienia drgawek przy gorączce u dziecka zalicza się:

• występowanie drgawek gorączkowych u członków najbliższej rodziny,
• wystąpienie drgawek gorączkowych w okresie niemowlęcym,
• pojawienie się drgawek przy niezbyt wysokiej gorączce,
• częste infekcje.

Jak wyglądają drgawki gorączkowe u dzieci?

Drgawki przy gorączce, które mają charakter uogólniony, powodują, że dziecko sztywnieje, pręży się, a także zaczyna rytmicznie i mimowolnie poruszać wszystkimi kończynami. Dochodzi także do krótkotrwałej utraty przytomności i problemów z oddychaniem. Po zakończeniu napadu dziecko jest osłabione i ospałe. Może także wymiotować.

Złożone drgawki gorączkowe u dzieci różnią się od prostych tym, że mimowolne skurcze mięśni mogą dotyczyć tylko jednej kończyny. Trwają zdecydowanie dłużej i mogą powrócić w ciągu 24 godzin. Ich wystąpienie wymaga konsultacji lekarskiej i przeprowadzenia badań diagnostycznych, ponieważ u dzieci, które je przeszły, istnieje wyższe ryzyko wystąpienia padaczki.

Zobacz film i dowiedz się jak prawidłowo mierzyć temperaturę u dziecka:

Drgawki gorączkowe u dzieci same w sobie nie są bezpośrednim zagrożeniem życia. W ich przebiegu jednak może dojść do zatrzymania oddechu, powstania urazu głowy lub innych części ciała. Prawidłowe udzielenie pierwszej pomocy przy drgawkach pozwala uniknąć groźnych powikłań.

Czytaj także: Skąd bierze się padaczka i jak skutecznie ją leczyć?

Drgawki gorączkowe u dzieci – postępowanie i pierwsza pomoc

Postępowanie przy drgawkach gorączkowych u dzieci wygląda następująco:

• należy zachować spokój;
• dziecko trzeba trzymać luźno na rękach lub położyć na miękkim podłożu, aby uniknąć urazu. Należy także usunąć z otoczenia niebezpieczne przedmioty;
• głowę dziecka należy ułożyć na boku, aby zapobiec zachłyśnięciu śliną;
• konieczne jest sprawdzenie drożności dróg oddechowych (jeżeli nie należy przystąpić do resuscytacji krążeniowo-oddechowej);
• jeżeli drgawki gorączkowe wystąpiły po raz pierwszy lub trwają dłużej niż 5 minut, należy wezwać pogotowie.

Dziecku w czasie ataku drgawek nie wolno wkładać niczego do ust ani podawać napojów i pokarmów. Nie należy także na siłę unieruchamiać jego ciała. Po napadzie dziecko bywa senne – można pozwolić mu zasnąć, jednak trzeba kontrolować jego stan. W tym momencie należy podać lek przeciwgorączkowy (jeżeli nie został podany wcześniej).

Drgawki u dziecka bez gorączki

Drgawki u dziecka bez gorączki mogą być spowodowane epilepsją (padaczką). Jest to grupa przewlekłych schorzeń neurologicznych, która charakteryzuje się występowaniem napadów padaczkowych, mogących przebiegać z drgawkami. Przyczyną są gwałtowne, nadmierne i nieprawidłowe wyładowania bioelektryczne w komórkach nerwowych, które powstają na skutek zaburzeń genetycznych, wad rozwojowych, zaburzeń metabolicznych, a także urazów i guzów mózgu.

Padaczka jest chorobą nieuleczalną, jednak w większości przypadków napady drgawek u dzieci można kontrolować przy pomocy leków. Schorzenie dotyka 1% populacji na świecie. Aby rozpoznać epilepsję, konieczne jest wykonanie badania elektroencefalograficznego (EEG), które polega na zobrazowaniu aktywności mózgu. U dzieci wykonuje się je zazwyczaj podczas snu.

Postępowanie i pierwsza pomoc przy drgawkach bez gorączki są podobne jak w przypadku drgawek gorączkowych. Należy zadbać o bezpieczeństwo dziecka, monitorować jego oddech i powiadomić pogotowie ratunkowe.

Bibliografia:

1E. Rycharska-Łoś, M. Czerwionka-Szaflarska, Gorączka u dzieci i jej farmakoterapia, [w:] „Pediatria Polska”, Vol. 85, 2010, str. 156–164.