Bezsenność to problem, który wystąpił u każdej osoby przynajmniej raz w życiu. Jej objawem są trudności w zasypianiu, wybudzanie się w nocy lub przedwczesne budzenie się. Nieprzespana noc powoduje zaburzenia pamięci i koncentracji, obniżenie zdolności poznawczych, nerwowość i agresję oraz zmęczenie, co przekłada się na wykonywanie codziennych obowiązków. W większości przypadków przyczyny bezsenności u dorosłych i dzieci można wyeliminować prostymi sposobami. Niekiedy jednak konieczne jest wdrożenie terapii farmakologicznej lub psychologicznej.

Przyczyny bezsenności u dorosłych

Bezsenność jest pierwotna lub wtórna. Oznacza to, że występuje jako odrębne schorzenie lub jeden z objawów innej choroby. Zaburzenia snu mogą być ponadto krótkotrwałe lub często nawracać i utrzymywać się przez dłuższy czas.

Przyczyny bezsenności u dorosłych (gdy jest objawem innej choroby) to najczęściej zaburzenia psychiczne (schizofrenia, depresja, zaburzenia lękowe, odżywiania, uzależnienia) oraz choroby somatyczne (niewydolność nerek, zapalenie dróg moczowych, choroby tarczycy, zaburzenia układu krążeniowo-oddechowego). Do niewyspania prowadzą też wszystkie schorzenia, w których pacjent doświadcza silnego bólu. Stan ten bywa ponadto konsekwencją przyjmowania niektórych leków lub środków psychoaktywnych.

Zaburzenia snu niewywołane innymi chorobami to pierwotna bezsenność. Jej przyczyny to przede wszystkim nieprawidłowe przyzwyczajenia i nawyki, które zaburzają sen i wpływają na jego fazy. Te czynniki są zwykle łatwe do wyeliminowania. Za najczęstsze przyczyny bezsenności u dorosłych uważa się:

• nieodpowiednie warunki panujące w pomieszczeniu do spania (za niska lub za wysoka temperatura, hałas, światło, niewygodne łóżko);
• prowadzenie nieregularnego trybu życia;
• siedzący tryb życia;
• drzemki w ciągu dnia;
• picie kawy, mocnej herbaty lub napojów energetycznych w godzinach wieczornych;
• spożywanie obfitych posiłków w godzinach wieczornych;
• podejmowanie się pobudzających aktywności późnym wieczorem.

Za przyczynę bezsenności uważa się również nadmierny stres i doświadczanie przykrych wydarzeń w ciągu dnia. Trudności z zasypianiem mogą być wywołane także napięciem emocjonalnym lub lękiem przed konsekwencjami wynikającymi z niewyspania.

Co jest przyczyną bezsenności w ciąży?

Kobiety w ciąży również doświadczają problemów ze snem. Zwykle zasypianie nie sprawia im trudności, jednak często wybudzają się w nocy i długo nie zapadają ponownie w sen. Przyczyny bezsenności w ciąży są związane z intensywnymi zmianami hormonalnymi, do których dochodzi po zapłodnieniu. Na późniejszych etapach w ciąży są to:

• trudności w znalezieniu wygodnej pozycji;
• bóle kręgosłupa;
• parcie na pęcherz i częste oddawanie moczu;
• powiększający się obwód brzucha;
• częste drzemki w ciągu dnia;
• trudności w oddychaniu;
• ruchy dziecka.

Im bliżej narodzin dziecka, tym częściej ciężarna może doświadczać stresu, który jest związany z nową rolą i obowiązkami, a także samym przebiegiem porodu i hospitalizacją. Takie napięcie emocjonalne jest częstą przyczyną bezsenności.

Przyczyny bezsenności u nastolatków

Dojrzewanie to okres w życiu człowieka, w którym również mogą występować różnego rodzaju zaburzenia snu. Są one związane nie tylko z burzą hormonów, ale także z codziennymi nawykami i doświadczanymi emocjami w ciągu dnia. Przyczyny bezsenności u nastolatków to:

• brak aktywności fizycznej;
• granie w gry komputerowe w godzinach wieczornych lub nocnych;
• picie słodzonych lub energetycznych napojów wieczorem;
• nieodpowiednie odżywianie się;
• spożywanie posiłków lub słonych przekąsek późnym wieczorem;
• nieregularny tryb życia;
• przyjmowanie środków psychoaktywnych lub alkoholu oraz palenie tytoniu.

Przyczyny bezsenności u nastolatków to także doświadczanie stresu w ciągu dnia związanego np. ze szkołą, sytuacją rodzinną lub kontaktami z rówieśnikami. Zaburzenia snu mogą być wywołane ponadto chorobami przewlekłymi, dlatego kiedy pojawiają się często, należy udać się z dzieckiem do lekarza pierwszego kontaktu.

Przyczyny bezsenności u dzieci

Problemy ze snem występują również u młodszych dzieci. Pojawiają się podczas infekcji górnych dróg oddechowych. Najczęstszymi przyczynami bezsenności u dzieci są koszmary senne oraz bujna wyobraźnia, która powoduje lęk przed ciemnością. U najmłodszych trudności w zasypianiu mogą wynikać z podwyższonego poziomu stresu.

Zobacz film: Bezsenność

Bibliografia:

1. I.Grabska-Kobyłecka, D. Nowak, Sen, bezsenność i jej leczenie – krótki przegląd aktualnej wiedzy ze szczególnym uwzględnieniem ziołolecznictwa, [w:] „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2014, 10 (3), s. 270–277.