Choroba Takayasu to zapalenie dużych naczyń tętniczych. Najczęściej obejmuje aortę i jej odgałęzienia, rzadziej inne duże naczynia tętnicze, jak tętnice płucne. Choroba Takayasu doprowadza do powstania odcinkowych zwężeń w odgałęzieniach aorty. Są to miejsca podatne na tworzenie się zakrzepów, które mogą dać powikłania w postaci zatorowości. Poza zwężeniami w naczyniach tętniczych powstają tętniaki, czyli poszerzenia naczyń. Rzadkimi zjawiskami w przebiegu choroby Takayasu są rozwarstwienie bądź pęknięcie aorty.
Objawy choroby Takayasu
Początek choroby Takayasu może przebiegać nieswoiście, dając objawy grypopodobne lub sugerujące chorobę reumatyczną. Pojawiają się bowiem bóle mięśni i stawów, osłabienie, stan podgorączkowy lub gorączka. Objawem bardziej związanym z daną jednostką chorobową jest bolesność tętnic szyjnych, a także przypadkowo wykryty tętniak aorty piersiowej. W fazie przewlekłej choroby pojawiają się objawy zwężeń i niedrożności tętnic. Charakterystyczne dla choroby Takayasu są brak tętna lub tętno asymetryczne w kończynach górnych. Podczas badania lekarz może dodatkowo słyszeć szmery naczyniowe nad zwężonymi tętnicami, a także poprzez osłuchiwanie rozpoznać niedomykalność aortalną, która zwykle wiąże się z gorszym rokowaniem. Inne objawy związane są z lokalizacją i rodzajem naczynia, które ulega zwężeniu. Np. zwężenie w obrębie tętnicy podobojczykowej może skutkować zespołem podkradania tętnicy podobojczykowej objawiającym się niedokrwieniem ręki i zaburzeniem krążenia mózgowego. Objawy związane z innymi naczyniami to:
- utrata przytomności,
- bóle i zawroty głowy,
- zaburzenia widzenia,
- objawy niedokrwienia mózgu,
- ból i dyskomfort, np. w postaci mrowienia w obrębie kończyn górnych lub dolnych,
- nadciśnienie tętnicze,
- zaburzenia rytmu wypróżnień, np. biegunki,
- krwawienia z przewodu pokarmowego,
- krwioplucie,
Jak rozpoznaje się chorobę Takayasu?
Aby rozpoznać chorobę Takayasu, lekarz powinien uznać co najmniej 3 z 6 kryteriów:
- pierwsze objawy występują poniżej 40. roku życia,
- chromanie (czyli dyskomfort, np. mrowienie) w kończynie,
- różnice w wartości ciśnienia tętniczego pomiędzy obiema kończynami, co najmniej 10 mmHg,
- osłabienie lub zupełny brak tętna na tętnicy ramiennej,
- szmery nad tętnicami, szczególnie nad aortą brzuszną i tętnicą podobojczykową,
- zwężenia tętnic kończyn.
Ponadto w badaniach laboratoryjnych wykonywanych podczas zwykłego badania krwi stwierdzić można wzrost wskaźników zapalnych, jak białka C-reaktywnego (CRP) czy odczynu Biernackiego (OB).
Leczenie choroby Takayasu
W leczeniu stosuje się glikokortykosteroidy, najczęściej prednizon doustnie w dawce 0,5–1 mg/kg masy ciała, aż do czasu wyrównania OB. Zazwyczaj trwa to około 4–6 tygodni. Po 3 miesiącach redukuje się dawkę, tak by w ciągu 3 lat zakończyć terapię glikokortykosteroidem. Jeśli ta terapia jest nieskuteczna, a pacjent nie jest podatny na steroidy, można zastosować metotreksat, azatioprynę, leflunomid, cyklofosfamid. W zależności od wystąpienia objawów klinicznych i stopnia niedokrwienia narządów, może się okazać, że chory wymaga leczenia operacyjnego bądź wewnątrznaczyniowego.