Choroba posurowicza to zespół objawów mających charakter odwracalny, które są spowodowane tworzeniem się kompleksów immunologicznych. Taki kompleks to nic innego jak przyłączenie obcej cząsteczki (antygenu) z przeciwciałem produkowanym przez układ odpornościowy. W klasycznej postaci choroby posurowiczej przeciwciało łączy się z obcym białkiem. Natomiast reakcja w typie choroby posurowiczej oznacza, że kompleksy łączą się z innymi substancjami, np. lekami.
Przyczyny choroby posurowiczej
Przyczyną choroby posurowiczej jest podanie obcogatunkowego białka lub leku, który stymuluje układ odpornościowy do tworzenia się kompleksów immunologicznych. Trudno podać przyczynę, dlaczego u niektórych osób następuje tego typu reakcja immunologiczna, a u innych nie. Może być ona wywołana poprzez podanie następujących białek obcogatunkowych:
- końska antytoksyna błonicza,
- końska antytoksyna tężcowa,
- końska antytoksyna botulinowa,
- końska antytoksyna przeciwko wściekliźnie,
- surowica końska przeciwko jadowi żmii,
- immunoglobulina królicza przeciwko tymocytom (komórkom grasicy),
- chimerowe przeciwciała monoklonalne, czyli np. infliksymab lub rytuksymab.
Reakcja w typie choroby posurowiczej może również wystąpić po podaniu antybiotyków beta-laktamowych czy sulfonamidów. Choroba posurowicza jest bardzo rzadka. Surowice przeciw zakażeniom czy jadom są stosowane incydentalnie.
Jak naturalnie wzmocnić odporność? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie:
Objawy choroby posurowiczej
Pierwsze objawy pojawiają się najczęściej po tygodniu do dwóch od podania obcogatunkowego białka bądź leku. Trwają również tydzień i ustępują. Wśród objawów przede wszystkim wymienia się gorączkę. U większości chorych można zaobserwować również plamisto-rumieniową wysypkę, zmiany grudkowe czy wysypkę o charakterze pokrzywki. Wysypka występuje symetrycznie i szczerzy się najczęściej od obwodu, czyli od rąk i stóp na tułów. W przypadku wstrzyknięć podskórnych czy domięśniowych, pierwsze objawy skupiają się właśnie w miejscu wstrzyknięcia. Czasami zmiany skórne są bardzo nietypowe. Do innych objawów, które ujawniają się jedynie u niektórych chorych, zalicza się:
- bóle stawów i mięśni,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- obrzęki w okolicy stawów,
- powiększenie śledziony,
- bóle brzucha o charakterze kurczowym,
- obrzęki warg i powiek,
- dolegliwości z przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, zaburzenia rytmu wypróżnień),
- zaburzenia widzenia,
- bóle głowy,
-
duszność,
- zaburzenia pracy mięśnia sercowego,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- zaburzenia w zakresie nerwów obwodowych (szczególnie zaburzenia czucia, drętwienie).
Jak rozpoznać chorobę posurowiczą?
W przypadku pojawienia się jakichkolwiek niepokojących objawów, nawet jeśli jest to wyłącznie gorączka występująca po lekach czy też po podaniu białka obcogatunkowego, konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem. Badania laboratoryjne nie dają swoistego obrazu. Wskaźniki zapalne zazwyczaj są zwiększone, podwyższony jest również poziom limfocytów, eozynofilii, zwiększona aktywność wskaźników wątrobowych, jak i następuje wzrost stężenia we krwi kompleksów immunologicznych wprost proporcjonalnie do spadku poziomu składowych układu dopełniacza C3 i C4 (układu składającego się z białek uczestniczących w reakcji zapalnej w organizmie).
W badaniu ogólnym moczu można stwierdzić wzrost poziomu białka, obecność wałeczków szklistych i erytrocytów. Czasami w sytuacjach wątpliwych wykonuje się wycinek skóry i badanie histopatologiczne tego wycinka. Najczęściej jednak lekarz stawia rozpoznanie na podstawie objawów podmiotowych i przedmiotowych, które wystąpiły w związku z ekspozycją na czynnik sprawczy.
Leczenie choroby posurowiczej
Należy jak najszybciej po wystąpieniu objawów wyeliminować potencjalną przyczynę, czyli zaprzestać podawania leku. Konieczne jest podanie leków przeciwhistaminowych i glikokortykosteroidów doustnie. Najczęściej odstawia się leki po upływie tygodnia bądź dwóch. Konieczne jest również wdrożenie doraźnego leczenia łagodzącego ból i obrzęk stawów.
Czasami zdarza się, że u chorego, u którego wystąpił incydent choroby posurowiczej w przeszłości po podaniu danego leku, konieczne jest podanie go ponownie. Jednocześnie podaje się wtedy profilaktycznie glikokortykosteroidy i leki przeciwhistaminowe.