W diagnostyce medycznej wartości podwyższone cholinesterazy nie mają większego znaczenia. Szczególną uwagę zwraca się na niższe niż norma stężenie, które może wskazywać na stan zapalny czy nawet marskość wątroby. Na zmniejszenie poziomu cholinoesterazy wpływa wiele czynników, m.in. farmakoterapia, wahania hormonów czy zatrucia toksyczne.
Co to jest cholinesteraza?
Cholinesteraza to enzym wytwarzany przez wątrobę, biorący udział w hydrolizacji estrów choliny do poziomu choliny i kwasu tłuszczowego. Substancja występuje również w surowicy, trzustce i innych tkankach oraz w narządach, m.in. w śledzionie, błonie śluzowej jelita czy w układzie nerwowym. Stanowi tzw. marker, czyli wskaźnik wydolności wątroby w zakresie produkcji i przekształcania odpowiednich białek w inne aktywne związki chemiczne. Badanie w kierunku stężenia cholinoesterazy prowadzi się u osób z podejrzeniami zatruć substancjami fosforoorganicznymi, powszechnie znanymi jako pestycydy, a także w diagnostyce przewlekłych, degeneracyjnych chorób miąższu wątroby, jak np. marskość.
Szczególną uwagę zwraca się na niższe niż powszechnie przyjęte stężenie enzymu. Zmniejszona cholinoesteraza obserwowana jest najczęściej w przebiegu stanów zapalnych wątroby i w przerzutach nowotworowych do wątroby. Niższy poziom enzymu wywołują także zaburzenia hormonalne, niedożywienie oraz uwarunkowania genetyczne, powodujące wrodzony niedobór cholinoesterazy. Zmniejszenie poziomu obserwuje się też w przebiegu ciąży. Z kolei podwyższona cholinoesteraza nie stanowi znaczących zmian w zdrowiu pacjenta, choć wynika z pewnych nieprawidłowości, jak otyłość, nadużywanie alkoholu czy nadczynność tarczycy. Wahania poziomu substancji, jaką jest cholinoesteraza, nierzadko stanowią efekt procesów regeneracyjnych po chemicznym i mechanicznym uszkodzeniu wątroby. Zapobiegać nadmiernej produkcji i wydzielania enzymu może odpowiedni inhibitor cholinesterazy, tzw. bloker.
W czym pomaga diagnostyka cholinoesterazy?
Diagnostyka cholinesterazy zalecana jest w celach monitorowania postępów leczenia chorób wątroby, a także u pacjentów po przeszczepach tego narządu jako wskaźnik sprawności przywracania funkcji organu. Testy na stężenie poziomu polecane są szczególnie osobom mającym długotrwały i bezpośredni kontakt z owadobójczymi środkami ochrony roślin. Obniżająca się cholinoesteraza o blisko 40% wyprzedza kliniczne objawy toksycznego zatrucia, objawiającego się najczęściej poprzez nudności, zaburzenia widzenia, zawroty i bóle głowy. Z kolei spadek poziomu enzymu o 80% grozi zaburzeniami ze strony układu nerwowo-mięśniowego, zaburzeniami świadomości, zwolnieniem czynności serca czy niekontrolowanymi drgawkami. Dlatego regularne testy w tym kierunku mogą zapobiegać problemom zdrowotnym.
Diagnostyka cholinesterazy prowadzona jest także przed operacjami chirurgicznymi w celu oceny wrażliwości na środki znieczulające, głównie na sukcynylocholinę, i poznania możliwych odpowiedzi organizmu na nią. Osoby z genetycznie uwarunkowaną niższą aktywnością cholinoesterazy wykazują większą wrażliwość na środki anestezjologiczne tego typu, co najczęściej prowadzi do ich dłuższego działania i przedłużonego bezdechu. Przeciwwskazania do badania cholinesterazy nie istnieją.
Cholinesteraza – badanie poziomu
Badanie na cholinoesterazę polega na jednorazowym pobraniu krwi żylnej od pacjenta ze względu na to, że surowica stanowi nośnik o największej aktywności estrolitycznej. Oznaczenia markerów enzymu odbywają się przy użyciu metod spektrofotometrycznych dzięki specjalistycznym analizatorom biochemicznym. Do przeprowadzenia testu na stężenie cholinesterazy pacjent nie musi się specjalnie przygotowywać. Zalecenia dotyczą głównie spożywania posiłków i picia napojów przed badaniem. Dla uzyskania optymalnych wyników zaleca się pozostanie na czczo przez co najmniej 8 godzin przed pobraniem krwi. Na wyniki czeka się zwykle 1 dzień.
Interpretacja wyników: norma, zmiana stężenia cholinesterazy
Powszechnie przyjęta norma cholinesterazy to 5–12 U/ml, bądź 640–2000 U/l. Wartości referencyjne różnią się w zależności od techniki badawczej przyjętej przez laboratorium. Aby mieć odpowiednie odniesienie stężenia enzymu z pobranej krwi w stosunku do prawidłowego poziomu substancji wątrobowej należy zwrócić uwagę na normy podane obok otrzymanego wyniku. Rezultaty opisane przez laboratorium należy skonsultować najlepiej z lekarzem prowadzącym. Obniżona wartość enzymu nie musi wskazywać na przewlekłe choroby czy patologiczne stany miąższu wątroby, a jedynie stanowi konsekwencje zażywania leków hormonalnych czy antykoncepcyjnych. Warto podkreślić, że cholinesteraza spada też o blisko 30% w przebiegu ciąży.
Zobacz także: Poznaj historię Ani, która chorowała na WZW C
Bibliografia:
1. Halya-Klekot L., „Badania laboratoryjne”, PZWL, Warszawa 2015.
2. Szutowicz A., „Diagnostyka laboratoryjna”, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2009.