W przypadku centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego terapia jest jedyną najskuteczniejszą metodą leczenia. Zajęcia psychologiczno-logopedyczne trwają wiele miesięcy. Wymagają zatem cierpliwości i systematyczności. Opierają się głównie na stymulacji słuchu za pomocą różnych bodźców.
Co się kryje pod pojęciem centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego?
Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (ang. Central auditory processing disorder, CAPD), inaczej niedosłuch centralny, to zespół objawów wynikający z uszkodzenia zmysłu słuchu pomimo prawidłowej budowy anatomicznej uszu. Mimo że chory nie jest osobą niesłyszącą, ma problem z właściwym różnicowaniem dźwięków. Ogólnie rzecz biorąc – słyszy i rozpoznaje je inaczej niż zdrowe osoby w jego otoczeniu.
Na wystąpienie CAPD szczególnie narażone są dzieci, choć niedosłuch centralny może towarzyszyć także ludziom w podeszłym wieku, u których zmysł słuchu uległ uszkodzeniu i pomimo zaleceń nie noszą one aparatu słuchowego. Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego można rozpoznać już w pierwszych latach życia dziecka, gdy ma ono kłopoty z mową, artykulacją dźwięków oraz pisaniem, ponieważ nie słyszy prawidłowo.
Zobaczcie, na czym polega badanie słuchu:
Przyczyny centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego
Jedną z częstych przyczyn CAPD u dzieci jest niedotlenienie mózgu w czasie porodu, ale uszkodzenie słuchu może pojawić się również w późniejszym etapie życia. Zdarza się, gdy dziecko boryka się z przewlekłymi stanami zapalnymi w okolicach uszu, miało urazy głowy lub zapalenie opon mózgowych w dzieciństwie. Niedosłuchowi centralnemu sprzyjają także zaniedbania wychowawcze np. brak nauki mowy i prawidłowej stymulacji słuchu w okresie niemowlęcym.
U osób starszych zaburzenia przetwarzania słuchowego wiążą się najczęściej z uszkodzeniami centralnego układu nerwowego. Na niedosłuch narażone są zwłaszcza osoby z rozpoznanymi nowotworami, toksycznymi zatruciami lub po udarach. Przyczyną zaburzeń mogą być też zmiany degeneracyjne, które pojawiają się z wiekiem oraz tzw. deprywacja słuchowa. Jest to ograniczenie odbierania bodźców zewnętrznych spowodowane długotrwałym niedosłuchem i niechęcią do noszenia aparatu słuchowego.
Objawy CAPD
Osoby z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego nie są głuchonieme. Mogą słyszeć normalnie pod warunkiem, że nic innego nie rozprasza ich uwagi. Niedosłuch centralny można podejrzewać, gdy człowiek (dziecko):
- słyszy gorzej w momencie hałasów dobiegających z zewnątrz,
- ma trudności z lokalizacją i identyfikacją dźwięków,
- nie rozumie sensu wypowiedzi osoby, z którą rozmawiają,
- boryka się z częstymi bólami głowy,
- ma problem z wykonaniem polecenia podanym długim ciągiem słów,
- bywa zmęczone/y długotrwałym hałasem,
- ma trudności z zapamiętywaniem i powtarzaniem zasłyszanych treści,
- mówi niepoprawnie z powodu kłopotów z intonacją,
- nieustannie myli jednakowo brzmiące słowa.
U dzieci CAPD bardzo często jest przyczyną kłopotów w szkole. Nie potrafią one poprawnie pisać ani czytać. Nie umieją także skupić uwagi na lekcji, co przekłada się na słabe oceny.
Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego – diagnoza
Rozpoznanie niedosłuchu poprzez badanie centralnego przetwarzania słuchowego nie jest wcale łatwe, ponieważ audiogram u osoby chorej może być prawidłowy. Oprócz audiometrii tonalnej i impedancyjnej potrzebna jest także otoemisja ślimakowa, która polega na dostarczaniu różnych dźwięków do ucha zewnętrznego pacjenta i ocenie jego słuchu. Badaniem obowiązkowym jest również test BERA, czyli analiza potencjałów słuchowych pnia mózgu. Niezbędna jest też opinia z poradni psychologiczno-pedagogicznej, która będzie określała iloraz inteligencji chorego.
Leczenie centralnego zaburzenia przetwarzania słuchowego
U osoby z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego ćwiczenia stymulujące zmysł słuchu to jedyna forma leczenia tej przypadłości. Nie ma bowiem leków, które mogą złagodzić niedosłuch. Terapia logopedyczna trwa nawet kilka miesięcy. Od chorego wymaga się systematyczności i regularności w ćwiczeniach. Jeśli jest to dziecko, rodzic powinien ćwiczyć z nim w domu.
W niektórych centrach diagnostycznych można wypożyczyć tzw. Stymulację Polimodalną Percepcji Sensorycznej (SPPS). Jest to dość nowa metoda terapii dla osób z niedosłuchem. Polega na połączeniu treningu zmysłu słuchu, dotyku i wzroku jako jednego elementu leczenia. Chorym z CAPD poleca się też trening Neuroflow (opiera się na słuchaniu, a następnie powtarzaniu dźwięków) oraz trening Tomatisa lub Berarda. Technika powinna być dobrana stosownie do potrzeb i wieku pacjenta.
Bibliografia:
1. A. Skoczylas, M. Lewandowska, A. Pluta, Z. Kurkowski, H. Skarżyński, Ośrodkowe zaburzenia słuchu – wskazówki diagnostyczne i propozycje terapii, w: „Nowa Audiofonologia”, vol. 1, nr 1, s. 11–18.