Bruceloza jest chorobą wywołaną przez Gram-ujemne bakterie tlenowe z rodziny brucella pochodzenia odzwierzęcego. Znanych jest 6 głównych szczepów tej bakterii. Są oporne na działanie wysokich temperatur, wysychanie, w wilgotnej glebie mogą przetrwać kilka miesięcy. Na szczęście są wrażliwe na szeroko dostępne środki dezynfekcyjne. Bruceloza jest chorobą charakteryzującą się uszkodzeniem narządów wewnętrznych, może mieć przebieg ostry, podostry lub przewlekły. Rezerwuarem brucelozy są najczęściej zwierzęta hodowlane (owce, kozy, psy, bydło). Jest obecnie uważana za chorobę zawodową weterynarzy i pracowników zakładów mięsnych, a przede wszystkim hodowców zwierząt.

Bruceloza – przyczyny

Istnieje kilka szczepów chorobotwórczych. Różnią się między sobą regionem, w którym występują najczęściej, a także upodobaniem do określonego typu klimatu. Zarazić się można na kilka sposobów. Jedną z możliwości jest droga pokarmowa – ludzie mogą spożyć pokarm (np. niepasteryzowane kozie mleko) skażony pałeczkami brucelozy. Bakteria może wniknąć do organizmu również przez układ oddechowy, a często też przez uszkodzoną skórę. Zarażenie się jednego człowieka od drugiego następuje bardzo rzadko. Może się tak zdarzyć np. poprzez karmienie dziecka piersią przez chorą matkę.

U kogo najczęściej występuje bruceloza?

Są zawody związane z wysokim ryzykiem zachorowania na tę chorobę. Zalicza się tu weterynarzy, hodowców (głównie owiec, bydła i kóz), a także pracowników zakładów przetwórstwa mięsnego.

Bruceloza – objawy

Wyróżnia się postać ostrą, podostrą i przewlekłą.

1. Bruceloza ostra. Wywołują ją bakterie, których rezerwuarem jest przede wszystkim bydło, owce i kozy. Obserwuje się tu:

• nieregularną, tzw. falistą gorączkę,
  
• zlewne poty,
  
• bóle głowy,
  
• objawy grypopodobne, jak bóle stawów i mięśni, osłabienie.
  

Bruceloza ostra może doprowadzić do zapalenia stawów i kręgosłupa, a także zapalenia jąder i najądrzy u mężczyzn. Niebezpiecznym powikłaniem jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu.

2. Bruceloza podostra – może występować osobno lub współistnieć z formą ostrą. Objawy są podobne do tych występujących w brucelozie ostrej, jednak są mniej nasilone.

3. Bruceloza przewlekła. Zwykle przebiega bez charakterystycznej gorączki. Mogą jednak pojawić się stany podgorączkowe. Objawem jest ogólne osłabienie, dyskomfort psychiczny i fizyczny, skłonność do omdleń. Osoby takie są apatyczne, senne. Mogą pojawić się dolegliwości z innych narządów. Głównie dotyczy to układu kostno-stawowego. W okresie zaostrzeń pojawiają się silne bóle stawów, kręgosłupa.

W miarę postępu choroby bakteria może zaatakować układ nerwowy, mając szczególne powinowactwo do nerwu słuchowego. To, co powinno zwrócić szczególną uwagę, to niecharakterystyczne dolegliwości właśnie ze strony ośrodkowego układu nerwowego – bóle głowy, zawroty głowy, utraty świadomości, a w cięższych przypadkach drgawki i niedowłady.

Jeśli bakteria zagnieździ się w wątrobie, może wysyłać objawy ze strony przewodu pokarmowego – bóle brzucha, odbijania, wzdęcia.

Tak naprawdę bruceloza może atakować każdy narząd, nawet serce. U mężczyzn ma tendencję do lokalizowania się w jądrach i najądrzach trwale upośledzając ich funkcje i doprowadzając do bezpłodności.

Diagnostyka brucelozy

Podstawowe znaczenie ma wywiad lekarski, a konkretnie wykazanie związku objawów z wykonywanym zawodem. Objawy brucelozy nie są charakterystyczne, więc wskazanie, że chory należy do grupy ryzyka tej choroby, jest pierwszym etapem ku zdiagnozowaniu choroby.

Celem potwierdzenia zakażenia wykonuje się badania serologiczne. Podstawowym badaniem jest test ELISA (enzyme-linked immunosorbent assay), wykrywający krążące we krwi przeciwciała przeciwko bakterii brucella. Do badania najlepiej pobrać dwukrotnie krew. Pierwszy raz podczas ostrej fazy, drugi raz w fazie zejściowej. Do innych badań diagnostycznych zalicza się:

• badania mikrobiologiczne z krwi lub szpiku kostnego,
  
• oznaczanie wskaźników zapalnych we krwi,
  
• badania molekularne pozwalające określić obecność DNA bakterii w ustroju.
  

Leczenie brucelozy

U osób zakażonych, szczególnie w ostrej fazie, zastosowanie ma antybiotykoterapia skojarzona. Często stosowana jest doksycyklina i aminoglikozyd przez miesiąc a następnie doksycyklina i ryfampicyna. U dzieci stosuje się również terapie dwulekowe (trimetoprim lub sulfametoksazol z ryfampicyną) przez około 3 miesiące.

Profilaktyka brucelozy

Działania mające na celu zapobieganie zachorowaniu na brucelozę są następujące:

• Picie mleka wyłącznie pasteryzowanego.
  
• Badanie zwierząt hodowlanych.
  
• Odpowiednie zabezpieczenie osób pracujących w hodowlach zwierząt i weterynarzy, poprzez zakładanie ubrań ochronnych, masek.
  
• Szczepienie bydła.
  
• Dezynfekcja narzędzi weterynaryjnych.
  
• Unikanie spożywania surowego mięsa, tym bardziej z nieznanych hodowli.