Insulina odgrywa ogromną rolę w organizmie każdego człowieka – odpowiada za metabolizm składników odżywczych. Jeśli trzustka nie wytwarza jej odpowiedniej ilości lub ciało jest niewrażliwe na jej działanie, rośnie poziom cukru we krwi.

Insulina – działanie

Insulina jest hormonem peptydowym wytwarzanym w trzustce. Produkują go komórki beta wysp trzustki, tzw. wyspy Langerhansa. Jego główne zadanie to regulacja metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i białek. Pojawia się w organizmie w większej ilości po wzroście poziomu glukozy. 

Zobacz też: Pies, który diagnozuje cukrzycę

Insulina zmniejsza stężenie cukru we krwi. Jeśli hormonu peptydowego jest zbyt mało bądź organizm nie reaguje na niego odpowiednio, cukier pozostaje we krwi. Zarówno ludzie zdrowi, jak i diabetycy powinni unikać nagłych wyrzutów insuliny. 

Jej poziom rośnie m.in. po wysokowęglowodanowych posiłkach. Zwiększenie stężenie hormonu wytwarzanego przez trzustkę powoduje odkładanie się tkanki tłuszczowej. U chorych na cukrzycę typu 2, u których pojawiają się wyrzuty insuliny, trzustka jest nadmiernie obciążana i powstaje insulinooporność.

Badanie insuliny

Badanie insuliny na czczo jest przeprowadzane na próbce krwi pobranej z żyły łokciowej. Pacjent nie powinien jeść co najmniej 12 godzin przed jego wykonaniem. Normy insuliny są zależne od płci, wieku oraz metody stosowanej w laboratorium.

Rodzaje insulin

Insulina jest podawana w terapii cukrzycy. Zastępuje hormon naturalnie wytwarzany w trzustce. Początkowo pacjenci dostawali insulinę produkowaną z trzustek zwierząt. Obecnie lek powstaje poprzez działanie drożdży piekarskich lub szczepów bakterii. Wyróżnia się insuliny klasyczne, w tym krótkodziałające (np. Polhumin R lub Insuman Rapid), o pośrednim czasie działania (insulina izofanowa) oraz dwufazowe mieszanki insuliny (Gensulin M10). 

Analogi insulin ludzkich to kolejny rodzaj hormonu, który przyjmują diabetycy. Istnieją analogi szybkodziałające (np. Humalog), dwufazowe mieszanki analogowe (HumalogMix) oraz analogi długodziałające (Levemir).

Podawanie insuliny – strzykawki, peny do insuliny, pompa insulinowa

Metoda podawania insuliny jest dobierana indywidualnie we współpracy pacjenta z lekarzem. Hormon peptydowy chorym na cukrzycę dostarcza się za pomocą strzykawki (tzw. insulinówki), w której można mieszać dwa rodzaje insuliny. Diabetycy stosują też peny do insuliny, zwane wstrzykiwaczami. 

Za ich pomocą hormon podaje się w podskórnych dawkach. To bardzo wygodna i popularna metoda podania. Schemat przyjmowania insuliny może się zmieniać lub być stosowany przez długi czas. Jest to zależne od reakcji organizmu chorego na hormon. Zmienia się też w zależności od ilości ruchu oraz zawartości białek i węglowodanów w posiłkach. 

W cukrzycy często stosuje się schemat 2 zastrzyków dziennie lub tzw. basal-bolus, czyli 4 wstrzyknięć. Ta druga metoda wchodzi w skład intensywnej insulinoterapii. Sposób wstrzykiwania insuliny powinien zademonstrować lekarz. 

Zastrzyki zwykle wykonywane są w tkankę tłuszczową na udach, brzuchu i pośladkach. Można też wykorzystać w tym celu górną część ramion i dół pleców. Te dwa miejsca nie powinny być jednak brane pod uwagę u osób szczupłych i dzieci, które mają tam zbyt małą ilość tkanki tłuszczowej. 

Zobacz też: Retinopatia cukrzycowa

Osoby z rozchwianą cukrzycą zazwyczaj korzystają z pompy insulinowej, za pomocą której można regularnie dawkować insulinę. Zastrzyki bądź noszenie pompy bywają kłopotliwe i niekiedy powodować niedocukrzenie. 

Do hipoglikemii dochodzi wtedy, kiedy równowaga między insuliną a glukagonem zostaje zachwiana. Oba hormony odpowiadają za regulację poziomu cukru we krwi – insulina go obniża, a glukagon podnosi. Obecnie chorzy mają do wyboru tylko wstrzyknięcia bądź pompę insulinową, ponieważ jak dotąd nie istnieje insulina w tabletkach. Wynaleziono insulinę w kapsułkach, jednak nie podawano jej ludziom. Badania nad tym rodzajem leku były przeprowadzane jedynie na świniach.

Dawkowanie insuliny

Dawkowanie insuliny jest uzależnione od wieku, płci, aktywności fizycznej, a także przyjmowanych posiłków i ewentualnych chorób towarzyszących. Na początku leczenia dawki ustala lekarz. Po pewnym czasie i zdobyciu wiedzy oraz obserwacji organizmu na podawaną insulinę, chorzy są w stanie samodzielnie regulować ilość dostarczanego leku. 

Zobacz też: Dieta cukrzycowa

Niezbędna dawka hormonu peptydowego to taka, która zapewni prawidłowy poziom cukru we krwi. Duża ilość insuliny nie oznacza, że cukrzyca jest mocno zaawansowana. Jest jedynie informacją o indywidualnym zapotrzebowaniu organizmu na ten hormon.