Ćwiczenia po alloplastyce kolana rozpoczynają się w ciągu kilku godzin od zakończenia zabiegu. Równie wcześnie pionizuje się pacjenta, co pozwala zapobiec powikłaniom wynikającym z długotrwałego unieruchomienia. Pełna aktywizacja chorego i powrót do dotychczasowego poziomu wydolności fizycznej następuje po blisko 3 miesiącach.

Na czym polega alloplastyka stawu kolanowego?

Alloplastyka stawu kolanowego to zabieg chirurgiczny, polegający na usunięciu zniszczonych struktur stawu i wszczepieniu zastępczego implantu, którego zadaniem jest przejęcie funkcji uszkodzonych i utraconych mechanicznie tkanek. Bez względu na rozległość uszkodzonych struktur stawu kolanowego i rodzaj zainstalowanej protezy, zarówno po zabiegu, jak i przed nim zalecana jest rehabilitacja. Ćwiczenia przedoperacyjne mają na celu przygotowanie pacjenta do zabiegu. Poza wprowadzeniem różnorodnych technik wzmacniających i rozciągających mięśnie kończyny chory przechodzi lekcje nauki chodzenia o kulach oraz trenuje wykonywanie podstawowych czynności samoobsługi, takich jak ubieranie się. Poznaje zasady bezpiecznego poruszania się, praktykuje poruszanie się po schodach czy wstawanie z łóżka.

Ćwiczenia, ukierunkowane na poprawę biomechaniki stawu i całej kończyny dolnej, wprowadza się już kilka godzin po zabiegu. Równie wcześnie pionizuje się pacjenta, co pozwala zapobiec powikłaniom związanym z długotrwałym unieruchomieniem. Ze względu na to, że alloplastyka kolana przeprowadzana jest zwykle u osób starszych, program usprawniania ruchowego kolana musi być dostosowany do ewentualnych dodatkowych chorób przewlekłych i ogólnej kondycji pacjenta. Pełna aktywizacja chorego i powrót do dotychczasowego poziomu wydolności fizycznej następuje po blisko 3 miesiącach.

Alloplastyka stawu kolanowego – rehabilitacja

Pierwsze godziny po alloplastyce kolana skupiają się na nauce siadania i kładzenia się do łóżka. Ponadto fizjoterapeuci zalecają ćwiczenia operowanej nogi, głównie o charakterze izometrycznym, charakteryzujące się zwiększeniem napięcia mięśnia bez skracania jego długości, np.: unoszenie wyprostowanej nogi naprzemiennie ze zdrową, rytmiczne zgięcia grzbietowe i podeszwowe chorej kończyny czy dociskanie pięty do materaca łóżka. Rehabilitacja stawu kolanowego po alloplastyce to także treningi synergistyczne, polegające na wykonywaniu możliwie wyczerpujących ćwiczeń przeciwległej nogi. Do grupy ćwiczeń w fazie hospitalizacji należą również ćwiczenia bierne operowanej kończyny, prowadzone przez rehabilitanta lub wykonywane za pomocą specjalnego urządzenia, tzw. szyny CPM. Program uwzględnia również:

• ćwiczenia w odciążeniu w systemie UGUL;
• ćwiczenia oddechowe;
• ćwiczenia w wodzie i pływanie.

Rehabilitacja ruchowa z pełnym obciążeniem kolana po alloplastyce zależy nie tylko od rozległości wszczepionego implantu i stanu kośćca pacjenta, ale także od rodzaju mocowania. Przykładowo protezy cementowe pozwalają na szybsze obciążanie nogi niż sztuczne stawy bezcementowe. Uzupełnieniem kuracji pooperacyjnej we wczesnym etapie są zabiegi fizykalne z wykorzystaniem m.in. krioterapii, czyli leczenia zimną temperaturą, w postaci zimnych okładów lub kompresów żelowych, mankietów chłodzących czy aerozoloterapii z wykorzystaniem azotu. Ponadto poleca się lasero- i magnetoterapię.

Alloplastyka kolana – kiedy można wsiąść za kierownicę?

Po opanowaniu podstawy treningowej ćwiczenia pooperacyjne alloplastyki stawu kolanowego kładą nacisk na rozciąganie i siłę grupy kulszowo-goleniowej, czyli pośladka oraz tylnej strony uda i łydki. Priorytetem jest również mięsień czworogłowy uda, dominujący funkcjonalnie w stabilizacji dynamicznej kolana. W międzyczasie prowadzi się naukę poprawnego korzystania ze schodów. Należy pamiętać, że przy wchodzeniu na stopień w pierwszej kolejności stawia się zdrową nogę. Przy schodzeniu pierwsza jest noga operowana. W dalszym etapie rehabilitacji po alloplastyce stawu kolanowego urozmaica się aktywność o ćwiczenia z użyciem taśm elastycznych i piłek gimnastycznych oraz wymagające pozycji wyjściowych, takich jak wypady, wykroki i klęki na różnych płaszczyznach. Następnie przechodzi się do dynamicznych ćwiczeń, np. podskoków. W przypadku gdy kinezyterapia po alloplastyce kolana wywołuje ból w stawie, należy powrócić do poprzedniego etapu, w którym dyskomfort nie był odczuwany.

Po blisko 3 miesiącach rehabilitacji pacjent odzyskuje pełnię sprawności, jednak pewne czynności powinny być wdrażane stopniowo, np. prowadzenie auta. Chory jako pasażer może uczestniczyć w ruchu drogowym niemal w każdym momencie rekonwalescencji. Musi jedynie dostosować fotel do kondycji nogi. Prowadzenie pojazdu możliwe jest po blisko 6–8 tygodniach, kiedy kolano jest stosunkowo zaktywizowane, nie jest usztywnione, a mięśnie systematycznie odzyskują równowagę siłową.

Zobacz film: Nowa metoda leczenia stawu kolanowego

Bibliografia:

1. Kowalczewski J, „Pierwotna endoprotezoplastyka stawu kolanowego”, Medisfera, Warszawa 2013.

2. Pozowski A., „Alloplastyka stawu biodrowego”, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2011.

3. Widuchwoski J., „Kolano. Endoprotezoplastyka – całkowita wymiana stawu”, Sport & Med, Katowice 2001.