Wadę podzielono na rodzaje zależnie od ilości zachodzących na siebie zębów. Może być zatem zgryz krzyżowy całkowity lub częściowy. Przy wadzie całościowej problemem jest całe uzębienie, przy połowicznej z kolei potrzebne jest leczenie tylko kilku wybranych zębów. Niektórzy pacjenci zmagają się ze zgryzem krzyżowym bocznym, który występuje wyłącznie po jednej stronie jamy ustnej lub przednim, gdzie przykryte są całe zęby. Żeby zażegnać problem, w obu przypadkach konieczne jest założenie aparatu ortodontycznego.
Co to jest zgryz krzyżowy? Rodzaje wady
Zgryz krzyżowy to wada stomatologiczna wymagająca interwencji ortodonty. Jej istota polega na odwróconym zachodzeniu na siebie zębów dolnych oraz górnych. Może ujawnić się w każdym wieku, ale najczęściej spotyka się ją u dzieci. Zgryz krzyżowy dzieli się na kilka rodzajów zależnie od ilości zachodzących na siebie zębów i strony jamy ustnej, na której odkryto nieprawidłowości.
Na tej podstawie wyróżnia się:
- zgryz krzyżowy przedni – zakryciu ulegają wszystkie widoczne przednie zęby. Efektem są kłopoty z jedzeniem i poprawnym mówieniem;
- zgryz krzyżowy boczny – leczenia wymaga wyłącznie jedna strona uzębienia, po bokach policzków. Jest to tzw. zgryz krzyżowy częściowy, a nie całkowity, jak ma to miejsce w przypadku wady przedniej.
Przy takich wadach konieczne jest jak najszybsze podjęcie leczenia, ponieważ chory może mieć kłopoty z przeżuwaniem pokarmów, oddychaniem lub mówieniem. Wada sprzyja również chorobom zębów i przyzębia.
Przyczyny powstawania zgryzu krzyżowego
Zgryz krzyżowy może się tworzyć już za życia płodowego, ponieważ za jeden z czynników predysponujących do jego powstania uważa się nieprawidłowości w przebiegu ciąży np. złą dietę matki lub stosowanie przez nią używek. Wpływ mogą mieć także infekcje wirusowe lub ciężki poród.
Problemy w okresie ciąży nie są jedyną przyczyną powstawania zgryzu krzyżowego. Coraz częściej sprzyjają mu złe nawyki wykształcone we wczesnym dzieciństwie, np.:
- nieustanne ssanie smoczka,
- tendencja do ssania kciuka,
- długotrwałe podawanie dziecku butelki,
- zgrzytanie zębami w okresie dorastania,
- brak regularnych wizyt u stomatologa i obecność wielu ubytków,
- nieprawidłowo założone plomby.
Wpływ na powstanie zgryzu krzyżowego mają także wady genetyczne, których pojawienie się jest niezależne od rodziców. Tego typu zburzenia bardzo często współistnieją z innymi wadami np. zgryzem przewieszonym, który jest asymetrią pomiędzy szczęką górną i dolną. O ile osobie z tą wadą można pomóc poprzez terapeutyczne szlifowanie zębów, tak w przypadku zgryzu krzyżowego aparat ortodontyczny jest konieczny.
Jakie są objawy zgryzu krzyżowego?
U niektórych pacjentów zgryz krzyżowy nie zawsze jest zauważalny, ale wykwalifikowany specjalista będzie w stanie dostrzec kilka detali, które zadecydują o charakterze rozpoznania. Osoby z tą wadą mają często przemieszczone zęby sieczne. Towarzyszy im również nieznaczna asymetria warg. Jest to spowodowane dominacją jednej części uzębienia nad drugą. Jeśli zgryz krzyżowy jest całkowity, jedna z warg może się dodatkowo zapaść.
Rozpoznanie zgryzu krzyżowego opiera się na badaniu przedmiotowym, lecz do pełnej diagnozy potrzeba jeszcze zdjęć rentgenowskich, które pokażą ułożenie kości. Ich wykonanie jest niezbędne do rozpoczęcia leczenia.
Zgryz krzyżowy – leczenie u dzieci
U dziecka ze zgryzem krzyżowym leczenie polega na założeniu aparatu ortodontycznego, którego zadaniem będzie wyrównanie asymetrii pomiędzy szczęką górną i dolną. Można to zrobić dopiero wtedy, gdy dziecko ma wszystkie zęby mleczne. Na wcześniejszym etapie rozwoju leczenie będzie nieefektywne.
Dzieciom, które nie ukończyły jeszcze 10 roku życia, proponuje się aparaty ruchome, które na dzień można wyjmować. Kości szczęk są jeszcze w fazie wzrostu, dlatego nie można ich blokować aparatem stałym. Wówczas zakładanie prowadnicy ruchomej na noc to jedyna skuteczna metoda. Stałe aparaty ortodontyczne mogą nosić dzieci po 10 roku życia i osoby dorosłe.
Zgryz krzyżowy – leczenie u dorosłych
Leczenie wady zgryzu krzyżowego u dorosłych jest nieco bardziej skomplikowane, niż u dzieci. Choremu proponuje się początkowo założenie stałego aparatu ortodontycznego, który pomoże skorygować nieprawidłowości. Jeśli nie będzie on na tyle skuteczny, aby naprawić asymetrię, rozważa się operację na oddziale chirurgii szczękowo-twarzowej. Polega ona na złamaniu kości szczęki i całkowitym oderwaniu jej od czaszki, a następnie ponownym zamontowaniu w prawidłowym położeniu. Kość jest mocowana na stabilne tytanowe śruby. Interwencja chirurga wiąże się z długim okresem rekonwalescencji.
Zobacz wideo: Do czego może doprowadzić nieleczona paradontoza?
Bibliografia:
H. Bielawska-Victorini, I. Doniec-Zawidzka, J. Janiszewska-Olszowska, Zarys Współczesnej Ortodoncji, wyd. 4 uaktualnione, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.