Przebieg zespołu stresu pourazowego uzależniony jest od wielu czynników, m.in.: od usposobienia charakterologicznego osoby zmagającej się z tym zaburzeniem lękowym. Najczęściej objawy tego schorzenia ustępują po wdrożeniu indywidualnie dobranego do danego pacjenta leczenia. Zdarzają się przypadki, w których zespół stresu pourazowego trwa kilka lat, po których następuje trwała zmiana osobowości.
Zespół stresu pourazowego: czynniki ryzyka
Zespół stresu pourazowego, zwany również syndromem PTSD (od ang. post-traumatic stress disorder) oraz potocznie szokiem pourazowym, jest zaburzeniem psychicznym. Najczęściej jego podłożem jest traumatyczna sytuacja, która prowadzi do emocjonalnego wyczerpania. Co istotne, w psychologii wskazuje się na pewnie czynniki, które predysponują do pojawienia się tego zaburzenia lękowego. Prawdopodobieństwo wystąpienia syndromu PTSD zwiększa się, jeśli dana osoba ma za sobą już traumatyczne zdarzenia, np. z okresu dzieciństwa. Istotnym czynnikiem ryzyka są także zaburzenia osobowości, przede wszystkim typu paranoicznego i antyspołecznego. Nie bez znaczenia jest również genetyczna skłonność do zaburzeń psychicznych, nadużywanie alkoholu oraz brak poczucia kontroli nad swoim życiem.Przyczyny syndromu PTSD
Przyczyną szoku pourazowego są najczęściej traumatyczne zdarzenia lub sytuacje, z którymi jednostka nie jest w stanie sama sobie poradzić. Osoby, zmagające się z syndromem PTSD, często są ofiarami gwałtu, świadkami kataklizmów i wypadków komunikacyjnych czy uczestnikami działań wojennych. Niekiedy zespół stresu pourazowego pojawia się w wyniku zdiagnozowania nowotworu, czy innego schorzenia, stanowiącego bezpośrednie zagrożenie życia. Syndrom PTSD może pojawić się również na skutek doświadczenia, tzw. bad tripu, czyli ciężkiego stanu psychicznego po zażyciu substancji psychoaktywnych.
Objawy szoku pourazowego
Zespół stresu pourazowego jest zaburzeniem lękowym o bardzo charakterystycznych objawach. Ich natężenie oraz stopień intensywności uzależniony jest w głównej mierze od rodzaju traumatycznego zdarzenia oraz czynników predestynujących. Wśród najczęstszych objawów szoku pourazowego można wymienić:
- unikanie miejsc i osób, mogących wywołać wspomnienia, związanie z traumatycznym przeżyciem,
- niezdolność w przywołaniu wspomnień, dotyczących zdarzenia, które jest podłożem syndromu,
- odizolowanie się od bliskich,
- stany lękowe i depresyjne,
- trudności z zasypianiem, które często spowodowane są koszmarami lub lękiem przed nimi,
- nerwowość, agresja oraz towarzyszące jej wybuchy gniewu,
- problemy z pamięcią i koncentracją,
- bóle mięśniowe,
- intensywne bóle głowy,
- niezdolność do odczuwania przyjemności,
- kołatanie serca,
-
nadmierną potliwość.
Zobacz także: Co to jest trauma? Objawy i rodzaje traumy. Jak sobie z nią radzić?
Bardzo często wyżej wymienionym objawom syndromu PTSD towarzyszą myśli samobójcze oraz różnego typu zaburzenia, np. depresja maniakalna i jedzenie obsesyjno-kompulsywne. Częstym symptomem szoku pourazowego jest huśtawka nastrojów oraz emocjonalne reakcje na sytuacje, które u osób zdrowych wywołują lekki niepokój. Objawów zespołu stresu pourazowego nie można bagatelizować, ponieważ mogą one prowadzić do śmierci chorego lub do trwałej zmiany jego osobowości.
Leczenie zespołu stresu pourazowego
Rozpoznaniem oraz leczeniem zespołu stresu pourazowego zajmuje się psychiatra. Diagnoza tego zaburzenia lękowego opiera się przede wszystkim na wywiadzie z pacjentem, a w niektórych przypadkach, także z jego bliskimi osobami. W zależności od natężenia i stopnia intensywności objawów syndromu PTSD leczenie może obejmować farmakoterapię oraz psychoterapię.
Farmakoterapia przy leczeniu zespołu stresu pourazowego polega przede wszystkim na przyjmowaniu leków antydepresyjnych, w tym w głównej mierze selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSIR od ang. selective serotonin reuptake inhibitor). Wśród najczęstszych środków przepisywanych pacjentom zmagającym się z syndromem PTSD znajduje się, m.in.: sertralina i paroksetyna. Niekiedy chorym podaje się również leki przeciwpadaczkowe, które wspomagają pracę mózgu.
Zobacz także: Czym jest stres w pracy - techniki radzenia sobie ze stresem
Bardzo ważnym elementem leczenia syndromu PTSD jest psychoterapia. Skupia się ona przede wszystkim na próbie oswojenia się z traumatycznym przeżyciem oraz leczeniu stanów depresyjnych i lękowych. W psychoterapii dobiera się metodę leczenia dopasowaną do indywidualnych potrzeb pacjenta oraz jego usposobienia charakterologicznego. Efekty psychoterapii można wspomóc nowoczesnym sposobem leczenia, tzw. biofeedbackiem. Polega on na zwalczaniu objawów zespołu szoku pourazowego poprzez budowanie własnej wartości, poznanie siebie oraz odzyskanie kontroli nad swoim życiem.