Zespół Dubina-Johnsona (ang. Dubin-Johnson syndrome, DJS) został opisany w 1954 roku jako nowa jednostka kliniczno-patologiczna. Schorzenie to pojawia się stosunkowo rzadko, a jego rozwój jest związany z dziedziczeniem genetycznym. W przebiegu choroby obserwuje się zwiększone stężenie sprzężonej bilirubiny we krwi, co daje objawy żółtaczki.
Etiologia zespołu Dubina-Johnsona
Zespół Dubina-Johnsona jest rzadką odmianą dziedziczonej hiperbilirubinemii. Chorzy zazwyczaj nie wykazują jednak objawów uszkodzenia wątroby. Jest to związane z nieprawidłowym wydalaniem bilirubiny z organizmu. W większości przypadków objawy są na tyle łagodne, że nie wprowadza się żadnego długofalowego leczenia. Rzadko też obserwuje się powikłania po tej chorobie.
Przyczyn zespołu Dubina-Johnsona upatruje się w mutacji genu ABCC2, odpowiedzialnego za produkowanie białka spokrewnionego z białkiem odporności wielolekowej (MRP2), które jest wytwarzane jako białko transportowe, przesyłające substancje z komórek. W przypadku bilirubiny białko MRP2 w stanach fizjologicznych transportuje ten związek do dróg żółciowych w celu jego wydalenia. W wyniku mutacji genu ABCC2 dochodzi do upośledzenia ekspresji MRP2, co skutkuje zaburzeniem procesu przesyłania sprzężonej bilirubiny do układu dróg żółciowych. Wówczas kumuluje się ona w komórkach wątroby (hepatocytach), przez co znacznie wzrasta jej stężenie we krwi.
Polecamy: Gdzie jest wątroba? Jak rozpoznać stan chorobowy?
Jak zbudowana jest wątroba? Dowiesz się tego z filmu:
Epidemiologia zespołu Dubina-Johnsona
Zespół Dubina-Johnsona jest chorobą rzadką, z podobną częstotliwością dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Zazwyczaj ujawnia się u osób w młodym wieku lub w okresie dojrzewania. Schorzenie to występuje u wszystkich ras i narodowości, jednak nieco częściej u Żydów sefardyjskich. Zespół Dubina-Johnsona może pojawić się u kobiet długotrwale przyjmujących antykoncepcję hormonalną oraz będących w ciąży.
Histopatologia choroby
Materiał biologiczny pobrany z wątroby i obserwowany pod mikroskopem wykazuje cechy prawidłowej architektury tego narządu, jednak może dojść do gromadzenia się ciemnego, gruboziarnistego pigmentu w hepatocytach. Szczegółowe badania wykazały, że jest on zlokalizowany w lizosomach i może być związany z produkcją melaniny. Obecność tego barwnika nie wpływa negatywnie na funkcjonowanie wątroby.
Polecamy: Gdzie jest wątroba? Jak rozpoznać stan chorobowy?
Diagnostyka zespołu Dubina-Johnsona
U chorych w wyniku badań laboratoryjnych stwierdza się hiperbilirubinemię, czyli patologicznie wysoki poziom stężenia bilirubiny. Jej sprzężona forma może wzrosnąć nawet od ok. 7 mg/dl do 20–25 mg/dl. U zdrowej osoby wartość ta nie powinna być większa niż 1,1 mg/dl. Maleje również wydalanie koproporfiryn (związek chemiczny o intensywnej barwie) z moczem. Lekarz może zlecić wykonanie kolejnych badań, w tym ocenę poziomu: albuminy w surowicy, aminotransferazy alaninowej, aminotransferazy asparaginianowej, czasu protrombinowego, całkowitego cholesterolu oraz fosfatazy alkalicznej. Wskaźniki te nie powinny odbiegać od normy. U osób z podejrzeniem zespołu Dubina-Johnsona wykonuje się także tomografię komputerową jamy brzusznej. Biopsja wątroby pozwala na zaobserwowanie nagromadzenia gruboziarnistego, ciemnego pigmentu obecnego w zrazikach wątroby. Jednak sam wynik biopsji nie jest wystarczający do postawienia diagnozy. Na podstawie samego wywiadu lekarskiego nie da się stwierdzić, czy dana osoba cierpi na tę chorobę. Jest to związane z tym, że zazwyczaj przechodzi ona bezobjawowo.
Dla zespołu Dubina-Johnsona typowa jest próba z bromosulfoftaleiną (BSP). Podaje się ją drogą dożylną, a w krwiobiegu wychwytywana jest przez komórki wątroby i z nimi sprzęgana. U osób cierpiących na to schorzenie dochodzi do znacznie wolniejszej eliminacji BSP z żółcią niż u ludzi zdrowych.
Możliwe są także badania genetyczne pod kątem obecności mutacji w genie ABCC2. Jednak tę metodę częściej wykorzystuje się w badaniach naukowych niż w praktyce klinicznej. W obrazie klinicznym zespół Dubina-Johnsona przypomina inną genetyczną chorobę, w której dochodzi do zwiększenia stężenia sprzężonej bilirubiny – zespół Rotora.
Leczenie zespołu Dubina-Johnsona
Jako że zespół Dubina-Johnsona jest chorobą o łagodnym przebiegu, to w większości przypadków ani nie przechodzi w marskość wątroby, ani nie prowadzi do zwłóknienia. Na ogół nie wymaga leczenia. Kluczowa jest jednak diagnoza, która musi wykluczać inne, poważne zaburzenia wątroby oraz dróg żółciowych. Wówczas należy wdrożyć odpowiednie leczenie farmakologiczne.
Bibliografia:
- C.P. Strassburg, Hyperbilirubinemia syndromes (Gilbert-Meulengracht, Crigler-Najjar, Dubin-Johnson, and Rotor syndrome), „Best Practice & Research: Clinical Gastroenterology”, 2010, nr 24(5), s. 555–71.
- N. Memon, B.I. Weinberger, T. Hegyi, L.M. Aleksunes, Inherited disorders of bilirubin clearance, „Pediatric Research”, 2016, nr 79(3), s. 378–86.