Zespół bólowy miednicy mniejszej może występować zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, choć częściej pojawia się u pań i stanowi najczęstszy powód wizyty u ginekologa. Etiologia problemu wyznacza metody leczenia i czas trwania rekonwalescencji.
Czym jest zespół bólowy miednicy mniejszej?
Zespół bólowy miednicy mniejszej, zwany także jako CPP (chronic pelvic pain), oznacza grupę różnorodnych dolegliwości w dolnej części brzucha, poniżej pępka, w okolicy kręgosłupa krzyżowego i krocza, utrzymujących się co najmniej 6 miesięcy. Zjawisko wywołuje szerokie spektrum przyczyn ze strony m.in. układu moczowego, rozrodczego i pokarmowego, z wyjątkiem dolegliwości związanych z miesiączkowaniem i okresem ciąży. Niejednoznaczna etiologia objawów utrudnia opracowanie programu leczenia i ograniczenie cierpienia pacjenta. Zespół bólowy miednicy mniejszej uznawany jest za objaw, a nie samodzielną jednostkę chorobową, dlatego w czasie diagnostyki problemu rozpoczyna się leczenie zachowawcze. CPP pojawia się zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, choć znacznie częściej dotyczy pań i stanowi powód blisko 40% wszystkich wizyt ginekologicznych. Za powstanie dolegliwości, bez względu na płeć, odpowiadają zaburzenia ginekologiczne, urologiczne, mięśniowo-szkieletowe, żołądkowo-jelitowe, neurologiczne, a nawet psychosomatyczne. Zespół bólowy miednicy mniejszej u mężczyzn zwykle pojawia się na skutek zapalenia gruczołu krokowego, z kolei u pań rozwija się w wieku rozrodczym oraz pomenopauzalnym.
Zespół miednicy mniejszej – objawy
Mimo że przyczyny dolegliwości są złożone, objawy zespołu bólowego miednicy mniejszej to przede wszystkim nieustający ból, słabo reagujący na leczenie przeciwbólowe. W zależności od etiologii, przewlekły dyskomfort wpływa na pogorszenie jakości codziennego funkcjonowania pacjenta. Może stanowić również źródło stanów depresyjnych, wycofania zawodowo-społecznego i chronicznego zmęczenia. Dolegliwości bólowe w zespole miednicy mniejszej mogą również występować lub nasilać się w trakcie oraz po zakończeniu stosunku płciowego. Ponadto utrudniają one życie intymne, wywołując zaburzenia potencji i funkcji seksualnych oraz upośledzając zdolności w osiągnięciu i utrzymaniu erekcji. Dodatkowo ból pojawia się w czasie ejakulacji. Chorzy na zespół bólowy miednicy mniejszej często skarżą się na problemy ze strony dróg moczowych o charakterze obturacyjnym, jak powolny lub przerywany strumień mikcji, a także dostrzegają często- lub skąpomocz oraz uczucie parcia na pęcherz. Ból często pojawia się również podczas wypróżniania. Nierzadko w przebiegu zespołu miednicy mniejszej obserwuje się wzdęcia, zaparcia i biegunki. Do grupy objawów zalicza się również miejscowe uczucie palenia, ucisku i kłucia w genitaliach, z tendencją do rozprzestrzenia się i opasania dolnej okolicy brzucha i pleców. Zespół wywołuje również objawy ogólne, jak bóle stawowo-mięśniowe.
Zespół bólowy miednicy mniejszej – leczenie
Metody terapeutyczne dobierane są w zależności od fenotypu klinicznego pacjenta, czyli rodzaju i stopnia natężenia bólu. Dominującym środkiem łagodzącym dolegliwości jest farmakoterapia. Leki przeciwbólowe, takie jak niesteroidowe środki przeciwzapalne, paracetamol i opioidy, stosowane są dla poprawy ogólnego stanu chorego. W dalszym etapie lub jako uzupełnienie leczenia, stosuje się leki:
- hormonalne;
- przeciwdepresyjne, regulujące system neuroprzekaźników i tempo ich działania;
- rozluźniające napięcie mięśniowe;
- antybiotyki;
- preparaty ziołowe.
Terapię zespołu bólowego miednicy mniejszej uzupełnia się o dodatkowe nieinwazyjne metody, takie jak ćwiczenia fizyczne o lekkiej i umiarkowanej intensywności regulujące funkcje krążeniowo-oddechowe, poprawiające perystaltykę jelit i samopoczucie oraz kondycję mięśniowo-stawową. Optymalnym wysiłkiem zalecanym dla pacjentów bez względu na przyczynę dolegliwości są spacery, pływanie i joga oraz izolowane ćwiczenia oddechowe i stretching. Dolegliwości bólowe w przebiegu zespołu miednicy mniejszej słabną także na skutek zabiegów fizjoterapeutycznych, takich jak kinezyterapia (w tym ćwiczenia kegla), fizykoterapia (w tym kąpiele wodne i masaże wirowe), terapia manualna. Warto również podjąć się zmiany stylu życia na bardziej aktywny. Ponadto zespół bólowy miednicy mniejszej wspiera:
- dieta dostarczająca odpowiednią ilość składników odżywczych dostosowanych do stanu, wieku i płci pacjenta; planując jadłospis, należy uwzględnić regularność i kaloryczność posiłków oraz nawodnienie;
- psychoterapia i edukacja w kierunku radzenia sobie ze stresem związanym z chorobą.
Leczenie chirurgiczne to ostateczna metoda, zalecana wyłącznie na specyficzne wskazania, np. w przypadku rozszerzania zwężonej cewki moczowej.
Zobacz także: Układ moczowy - jak jest zudowany i jak działa?
Bibliografia:
1. D. Robak-Chołubek, Zespół bólowy miednicy mniejszej, “Przegląd menopauzalny” 2017, nr 2.
2. Zespół bólowy miednicy mniejszej, red. B. Śpiewankiewicz, Warszawa 2014.