Zatrucie alkoholem to stan, w którym oprócz typowych objawów upojenia alkoholowego występują poważne objawy dodatkowe, takie jak wymioty, hipotermia, drgawki czy utrata przytomności. Czas trwania zatrucia zależy m.in. od czynników indywidualnych, takich jak płeć, masa ciała, wiek, stan organizmu, sposób odżywiania, predyspozycje genetyczne, przyjmowane leki oraz ilość i rodzaj spożytego alkoholu. Zatrucia alkoholowego nie należy mylić z kacem.

Zgodnie z prawem, stan, w którym stężenie alkoholu we krwi mieści się między 0,2 a 0,5‰, określa się jako stan po spożyciu alkoholu. O stanie nietrzeźwości mówi się wówczas, gdy stężenie przekracza 0,5‰.

Objawy zatrucia alkoholem

Objawy zatrucia alkoholem wyglądają różnie – reakcja organizmu na etanol jest kwestią indywidualną, zależną od wielu czynników. Wyróżnia się jednak kilka etapów zatrucia, które pojawiają się w większości przypadków:

• Etap I – 0,3–04‰ alkoholu we krwi. Poprawia się nastrój, zdarzają się wybuchy euforii. Zwiększa się pewność siebie, a obniża zdolność do krytycyzmu. Wydłuża się czas reakcji, pogarsza się koordynacja wzrokowa.
  
• Etap II – 0,5–0,6‰ alkoholu we krwi. Zwiększa się gadatliwość, reakcje ruchowe są coraz bardziej opóźnione, a samokontrola osłabiona.
  
• Etap III – 0,7–2‰ alkoholu we krwi. Czas reakcji wciąż się wydłuża, pogarsza się koordynacja ruchowa, poczucie równowagi i zdolność do koncentracji. Logiczne myślenie jest utrudnione, odczuwanie bodźców bólowych – zaburzone. Akcja serca przyspiesza, rośnie ciśnienie. Może wystąpić skłonność do agresji.
  
• Etap IV – 2–3‰ alkoholu we krwi. Osoba pijąca robi się senna, traci równowagę i koordynację ruchową oraz samokontrolę. Występuje niepewny chód i niezrozumiała mowa.
  
• Etap V – 3–4‰ alkoholu we krwi. Coraz głębsze zaburzenia świadomości mogą prowadzić do śpiączki. Odruchy i praca narządów zmysłu jest upośledzona, spada temperatura ciała i ciśnienie krwi. Może dojść do zaburzeń pracy serca oraz zatrzymania oddechu.
  
• Etap VI – ponad 4‰ alkoholu we krwi. Ciśnienie krwi gwałtownie spada, zaburzona zostaje akcja serca i oddychanie. Następuje śpiączka. Zatrucie alkoholowe na tym etapie może być śmiertelne.
  

Co na zatrucie alkoholowe?

Jeśli wystąpiły objawy zatrucia alkoholowego, konieczne jest natychmiastowe udzielenie choremu pierwszej pomocy. Polega ona na ułożeniu osoby zatrutej w pozycji bocznej bezpiecznej. Umożliwi to swobodne wydostawanie się wymiotów z jamy ustnej i zapobiegnie zadławieniu się. Mniejsze jest też ryzyko dostania się treści pokarmowej do dróg oddechowych, dzięki czemu jest mniejsza szansa na zadławienie się.

Kiedy dojdzie do ostrego zatrucia alkoholem, nie ma miejsca na domowe sposoby – konieczny jest kontakt z lekarzem. Alkohol w dużych ilościach przyczynia się do silnego odwodnienia, dlatego chorego należy natychmiast nawodnić. Jeżeli wystąpi taka konieczność, robi się to dożylnie. Etanol powoduje też wypłukiwanie elektrolitów, witamin oraz wydalania z organizmu glukozy, niezbędne jest więc uzupełnienie ich niedoborów. Gdy lekarze zajmujący się chorym uznają, że ryzyko zahamowania oddechu jest wysokie, mogą podjąć decyzję o umieszczeniu w drogach oddechowych rurki intubacyjnej, a potem rozpocząć zastępczą wentylację płuc. U osób z zatruciem alkoholowym nie stosuje się leków psychotropowych.

Zatrucie alkoholem metylowym

Zatrucie alkoholem metylowym jest najczęściej efektem pomyłek, ponieważ alkohol ten zapachem i konsystencją przypomina alkohol etylowy. Podobnie jak etanol, alkohol metylowy w ludzkim organizmie ulega przekształceniom – rozkłada się na formaldehyd i kwas mrówkowy.

Produkty przemian metanolu są bardzo toksyczne. Mają one szkodliwy wpływ na budujące organizm komórki i nerwy (zwłaszcza nerw wzrokowy), mózg, rdzeń kręgowy, siatkówkę oka oraz nerki, wątrobę i serce. Objawy zatrucia alkoholem metylowym występują od 6 do 24 godzin od jego spożycia. Należą do nich:

• nudności i wymioty,
  
• zawroty i bóle głowy,
  
• bóle brzucha,
  
• zaburzenia świadomości (mogą się skończyć utratą przytomności),
  
• zaburzenia oddychania,
  
• duszności,
  
• zaburzenia pracy serca.
  

Podobnie jak przy etanolu, reakcja na metanol jest kwestią indywidualną. Dawką śmiertelną może być jednak zaledwie 30 ml tego alkoholu (dotyczy jednorazowego spożycia). Powikłaniem zatrucia może być całkowita ślepota, uszkodzenia wątroby i mięśnia sercowego oraz ostra niewydolność nerek. Przy podejrzeniu zatrucia metanolem konieczny jest natychmiastowy kontakt z lekarzem.