Zaparcia u noworodka to bardzo częsty problem. Najczęściej są to tzw. zaparcia czynnościowe. Częściej pojawiają się zaparcia u noworodków karmionych piersią, m.in. ze względu na wpływ diety matki na skład pokarmu. Jako zaparcie uznaje się zbyt wydłużone odstępy pomiędzy kolejnymi wypróżnieniami, a konkretniej – pojawiają się one rzadziej niż 2 razy w tygodniu. Ponadto towarzyszy im bardzo duży wysiłek i ból.
Przyczyny zaparć u noworodka
Najczęściej zaparcia u noworodka mają podłoże czynnościowe. Rzadkie są organiczne podłoża zaparć, do których zalicza się m.in.:
- chorobę Hirschsprunga,
- choroby układu mięśniowego,
- choroby układu nerwowego,
- mózgowe porażenie dziecięce,
Zaparcia u noworodków karmionych piersią mogą wynikać z nadmiernego spożycia przez matkę produktów zawierających laktozę czy wzdymających. U noworodków karmionych sztucznie zaparcie może pojawić się na skutek np. źle dobranej czy źle przygotowanej mieszanki.
Objawy zaparć u noworodka
Niestety w przypadku jakichkolwiek chorób noworodka często ciężko jest dość szybko wychwycić problem. Rodzic widzi, że dziecko jest marudne, ma problem ze snem. Ból brzuszka, który często jest konsekwencją zaparć, objawiać się może u noworodka prężeniami. Dziecko oddaje twarde, obfite stolce rzadziej niż 2 razy w tygodniu. Noworodek prawidłowo oddaje średnio 6–8 stolców na dobę, więc mimo kryterium 2 stolców tygodniowo, niepokoić powinna częstotliwość oddawania stolca rzadsza niż chociaż raz w ciągu doby. Pierwsze tygodnie życia dziecka to kolonizacja jelit przez bakterie. Noworodek często wypróżnia się tuż po jedzeniu. Inaczej jest przy zaparciach – widać, jak dziecko męczy się podczas oddawania stolca.
Niewielki odsetek dzieci wykazuje organiczne podłoże zaparć. W przypadku choroby Hirschsprunga mogą pojawić się dodatkowe objawy, jak opóźnione oddanie smółki (pierwszej kupki), brak apetytu, problemy z karmieniem, rozdęcie brzuszka.
Co zrobić w przypadku wystąpienia zaparć u noworodka?
Jeśli problem występuje już od urodzenia i trwa, należy zgłosić problem położnej, która przychodzi w pierwszym miesiącu życia dziecka na wizyty patronażowe. Taką wizytę powinien też odbyć pediatra. Jeśli zauważy u dziecka coś niepokojącego, z pewnością zleci badania. Jeśli jednak uzna, że zaparcia to problem przejściowy, należy próbować radzić sobie domowymi sposobami.
Z pewnością w pierwszym miesiącu życia przewód pokarmowy dziecka nie jest gotowy na to, by radzić sobie z zachciankami kulinarnymi kobiety karmiącej. Niestety, przynajmniej przez pierwsze miesiące kobieta powinna bardzo dbać o to, co je. Pokarmy wpływają na skład jej pokarmu i mogą wywołać zaparcia u dziecka.
W przypadku wystąpienia zaparć u noworodka mama powinna zastanowić się, czy nie spożywa zbyt dużej ilości nabiału. Nie musi eliminować laktozy, wręcz przeciwnie, źródła wapnia, jakie zapewniają produkty mleczne, są bardzo pożądane przy karmieniu. Należy jednak zachować umiar. Nadmiar laktozy w diecie może wpłynąć na pojawienie się zaparć u dziecka. Czasami odstawienie produktów laktozowych na kilka dni może pozytywnie wpłynąć na wypróżnianie się dziecka.
Do diety kobiety karmiącej warto włączyć jabłka, które zawierają enzymy pobudzające pracę jelit u dziecka. Ponadto należy zaopatrzyć się w apteczne herbatki na laktację, zawierające koper włoski, anyż, melisę i wiele różnych ziół, które pośrednio przez pokarm wpływają pozytywnie na regulację pracy przewodu pokarmowego u dziecka.
Należy zachować ostrożność z masowaniem brzuszka. Najlepiej najpierw przygotować dziecku ciepłą kąpiel – ciepło rozluźni nieco jego brzuszek. Następnie po wyjęciu dziecka z wanienki należy nabrać na rękę odrobinę oliwki i okrężnymi ruchami, zgodnymi z ruchami wskazówek zegara, delikatnie masować brzuszek.
Pomóc może również zmiana pozycji ciała. Ułożenie noworodka na brzuchu zmusza go często do wysiłku, co również może pobudzić perystaltykę jelit.
Bardzo pomocna może być terapia z udziałem probiotyku u dziecka. Preparat ten może zostać podany z mlekiem bądź osobno. Można również zakupić specjalne mleka zawierające probiotyki, których zadaniem jest regulacja prawidłowej pracy jelit.
Jeśli domowe sposoby nie pomagają, a dziecko bardzo się męczy, można podać mu czopek glicerynowy (odpowiednio dobrany do wagi malucha). Jest to jednak ostateczność.