Trąbka słuchowa to inaczej przewód Eustachiusza. To kanał wentylacyjny łączący jamę bębenkową (ucho środkowe) z gardłem. Jest strukturą mającą za zadanie wyrównywać ciśnienia po obu stronach. Jednak są to również wrota dla bakterii i innych drobnoustrojów, które mogą wywołać zapalenie i zatkanie trąbki słuchowej, a dalej doprowadzić do zapalenia wysiękowego ucha środkowego.

Czym jest trąbka słuchowa?

Niejeden z nas na pewno doświadczył zjawiska „zatkania ucha”. Najczęściej dzieje się to w sytuacji zmian ciśnień, np. przy starcie samolotu. Jama bębenkowa, która znajduje za błoną bębenkową, jest połączona z gardłem poprzez trąbkę słuchową. To ona reguluje różnice ciśnień powstające pomiędzy tymi dwoma przestrzeniami. Ma ona długość około 3–4 cm, wysłana jest nabłonkiem rzęskowym zawierającym komórki kubkowe i gruczoły. Trąbka słuchowa składa się z części kostnej i sprężystej części chrzęstnej. Ta druga ma taką budowę, że nie pozwala na swobodny przepływ powietrza przez kanał Eustachiusza. 

Dopiero kiedy dojdzie do napięcia mięśnia napinacza podniebienia miękkiego, następuje otwarcie światła trąbki słuchowej i wyrównania ciśnienia pomiędzy jamami. Do napięcia tego mięśnia dochodzi podczas połykania i ziewania. Wyrównywanie ciśnień jest bardzo istotne w czasie nagłych zmian wysokości, ponieważ zapobiega ono pęknięciu błony bębenkowej w sytuacji zmian ciśnienia atmosferycznego. Poza tym przy różnicach ciśnień dochodzi do zmian ułożenia błony bębenkowej i zaburzeń przewodzenia dźwięku, co z kolei prowadzi do pogorszenia słuchu.

Jak dochodzi do zapalenia trąbki słuchowej?

Do zapalenia trąbki słuchowej dochodzi najczęściej na skutek infekcji dróg oddechowych. Szczególnie u dzieci istnieje duża tendencja to zapaleń szerzących się w obrębie trąbki słuchowej aż do ucha środkowego. Głównie są to Respiratory syncytial virus (RSV), wirusy grypy A, adenowirusy, rynowirusy, a także bakterie Moraxella catarrhalis, Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae. Zdecydowanie większą tendencję do zapaleń trąbki słuchowej mają dzieci ze względu na różnice czynnościowe i anatomiczne tej struktury. Ponadto u dzieci dochodzą dodatkowe czynniki ryzyka:

• niedojrzałość układu odpornościowego,
  
• branie do buzi brudnego smoczka, szczególnie przez dzieci poruszające się już samodzielnie,
  
• uczęszczanie do żłobków i przedszkoli,
  
• predyspozycje genetyczne,
  
• przerost migdałka gardłowego,
  
• niekarmienie piersią w okresie niemowlęctwa,
  
• niedobory odporności,
  
• alergie.
  

Czynnikiem predysponującym do zapalenia trąbki słuchowej i ucha środkowego we wszystkich grupach wiekowych są częste, nawracające zapalenia górnych dróg oddechowych.

Zapalenie trąbki słuchowej – objawy

Zapalenie trąbki słuchowej prowadzi do obrzęku błon śluzowych w jej obrębie, a tym samym powoduje jej niedrożność. W uchu środkowych ciśnienie ma wtedy wartość ujemną i dochodzi do wciągania błony bębenkowej w stronę jamy bębenkowej. Ze względu na współistniejącą zaburzoną równowagę hydrostatyczną pomiędzy naczyniami krwionośnymi a przestrzenią okołonaczyniową powstaje przesięk w jamie bębenkowej, a ze względu na stan zapalny również gromadzi się w uchu środkowym płyn o charakterze wysiękowym. W efekcie powstają objawy w postaci uczucia zatkania ucha, upośledzenia słuchu, wrażenia przelewania się płynu w uchu, szumu usznego, wycieku wydzieliny z ucha.

Ile trwa zapalenie trąbki słuchowej?

Zapalenie trąbki słuchowej może być jedynie przejściowym zjawiskiem towarzyszącym ropnemu zapaleniu ucha środkowego. Taki ostry stan może ustąpić samoistnie w ciągu kilku dni i poza leczeniem objawowym nie wymaga antybiotyków ani inwazyjnych metod terapeutycznych. Czasami ma jednak przebieg przewlekły i wymaga specjalistycznego leczenia

Zapalenie trąbki słuchowej – leczenie

Jeśli dojdzie do zatkania trąbki słuchowej w przebiegu zapalenia, próbuje się ją udrożnić, usunąć nagromadzony płyn z przestrzeni jamy bębenkowej, tak by przywrócić słuch do stanu wyjściowego. Stosuje się leczenie objawowe, czyli przeciwzapalne, a także wspomagające układ odpornościowy. Konieczne jest leczenie przyczynowe. Dlatego czasami niezbędne jest wdrożenie antybiotykoterapii, inny razem lekarz decyduje się na nacięcie błony bębenkowej, odciągnięcie zalegającej wydzieliny, wyczyszczenie jamy bębenkowej i podanie do niej leków przeciwzapalnych i przeciwwysiękowych.