Objawy zapalenia mięśni i rokowania w tej chorobie uzależnione są od jej etiologii. Przykładowo kostniejące zapalenie mięśni to nieuleczalna i postępująca jednostka, z kolei zapalenie wielomięśniowe obejmuje narządy układu oddechowego, pokarmowego czy krwionośnego. Choroba tym gorzej rokuje, im więcej zajętych zapaleniem zostało narządów istotnych życiowo, takich jak płuca czy serce.
Czym jest zapalenie mięśni?
Zapaleni mięśni to zespół chorób, w których przebiegu dochodzi do zajęcia przez stan zapalny komórek mięśniowych, tkanki łącznej oraz struktur podskórnych. Zjawisko wywołuje szereg dolegliwości, w tym ból, tkliwość dotykową czy tzw. rumień, czyli zaczerwienienie. Ponadto objawem zapalenia mięśni jest upośledzenie funkcji motorycznych zajętej okolicy ciała. Schorzenia tego typu charakteryzuje różnorodna etiologia, choć znaczną rolę w rozwijaniu się zapalenia mięśni przypisuje się procesom autoimmunologicznym, którym sprzyjają mutacje i nieprawidłowości genetyczne oraz czynniki środowiskowe, jak przebyte infekcje wirusowo-bakteryjne. Wskutek stanu zapalnego dochodzi do zmian zwyrodnieniowych włókien mięśniowych, a nawet do ich martwicy. W zależności od przyczyn schorzenia, degeneracja zajętych tkanek może stale postępować, innym razem ulegają one regeneracji, odzyskują utracone właściwości biochemiczne i ruchowe. Leczenie choroby oraz rokowanie zależy od obrazu klinicznego pacjenta. Zarówno ostre, jak i łagodne zapalenie mięśni wymaga rehabilitacji i farmakoterapii oraz innych metod łagodzących objawy, utrzymujących możliwie długo sprawność fizyczną, ograniczających powikłania.
Wśród schorzeń, które wyróżnia stan zapalny mięśni, znajdują się m.in.:
- zapalenie wielomięśniowe, czyli choroba na tle reumatycznym, charakteryzująca się różnorodnymi schorzeniami tkanki łącznej. W jego przebiegu dochodzi przede wszystkim do przewlekłego stanu zapalnego w obrębie mięśni szkieletowych. Reumatoidalne zapalenie mięśni powoduje również zmiany w pracy serca, płuc czy innych narządów układu oddechowego i pokarmowego;
- kostniejące zapalenie mięśni, tzw. fibrodysplazja;
- wtrętowe zapalenie mięśni, czyli zapalenie mięśni szkieletowych, np. zapalenie mięśni nóg, szyi czy kręgosłupa;
- wirusowe zapalenie mięśni, tzw. zapalenie mięśni po grypie.
Zapalenie mięśni – objawy
Dominującymi objawami zapalenia mięśni są dolegliwości ze strony układu ruchu, czyli zaburzenia czynnościowe i neurologiczne systemu mięśniowego. Zmiany zapalne najczęściej dotyczą mięśni międzyżebrowych, wpływają na upośledzenie mechaniki pracy klatki piersiowej utrudniające oddychanie, a także mięśni pleców, barków i nóg. Ograniczają ogólną zdolność motoryczną oraz wpływają na kształtowanie się wad postawy. Ponadto w przebiegu zapalenia mięśni pojawiają się:
- symetryczne, ogólne osłabienie mięśni bioder, barków oraz karku i związane z tym ograniczenia ruchowe, takie jak trudności ze wstawaniem, chodzeniem, dźwiganiem czy utrzymaniem równowagi;
- tkliwość dotykowa, ból o różnym nasileniu;
- opuchlizna zajętej grupy mięśniowej, ucieplona okolica;
- spadek masy ciała, zmęczenie.
Dodatkowe objawy zapalenia mięśni uzależnione są od rodzaju zapalnie. Przykładowo:
- zapalenie wielomięśniowe stanowi źródło stanów podgorączkowych, dysfagii i dysfonii, duszności, niewydolności oddechowej, kaszlu, bradykardii, refluksu żołądkowo-przełykowego, zwapnień skóry i tkanek podskórnych, powięzi i ścięgien, zaburzeń widzenia czy pojawienia się wykwitów skórnych i rumieniowych plam w okolicy łokci oraz kolan;
- kostniejące zapalenie mięśni manifestuje się koślawością paluchów i innymi deformacjami palców już w okresie niemowlęcym, a także nabytym kostnieniem w miejscu mikrouszkodzeń układu więzadłowo-mięśniowego w okolicy kręgosłupa czy obręczy biodrowej i barkowej oraz żeber. Mosty kostne wywołują ból, obrzęki i sztywność;
- wtrętowe zapalenie mięśni, polegające głównie na osłabieniu i zaniku mięśni kończyn dolnych i górnych. Zapalenie mięśnia uda, łydki i stopy oraz zapalenie mięśnia ręki upośledzają zdolności motoryki małej, a także sprzyjają upadkom, utykaniu czy trudnościom w długotrwałym utrzymaniu stałej pozycji.
Jak leczyć zapalenie mięśni?
W schorzeniu, jakim jest zapalenie mięśni, leczenie ma zwykle charakter objawowy, czyli ukierunkowany na łagodzenie dolegliwości. Terapia wykorzystuje intensywną farmakoterapię, szczególnie w początkowej fazie choroby. Zapalenie mięśni u dziecka i dorosłego ustępuje również pod wpływem odpoczynku, który na tym etapie jest bezwarunkowo wskazany. Dopiero w okresie remisji objawów wprowadzana jest rehabilitacja wzmacniająca. Na zapalenie mięśni barku, pleców czy nóg zaleca się średnio intensywny wysiłek fizyczny o charakterze ogólnokondycyjnym – zajęcia w wodzie, pilates czy gimnastykę poranną. Efekty leczenia zależą od rodzaju zapalenia, np. uwarunkowane genetycznie kostniejące zapalenie mięśni jest nieuleczalne, choć terapia może złagodzić ataki choroby.
Zobacz wideo: Jak działa i jak jest zbudowany układ mięśniowy?
Bibliografia:
1. Chwalińska-Sadowska H., „Zapalenie skórno-mięśniowe i wielomięśniowe”, Postępy Nauk Medycznych, Borgis 2/ 2011.
2. Kucharz E., „Idiopatyczna miopatia zapalna”, Reumatologia, 2016; supl. 1.
3. Majewski D., „Diagnostyka różnicowa zapalenia mięśni”, Rocznik Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, 2010, 56, supl. 1.
4. Szczeklik A., „Choroby wewnętrzne”, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.