Kości to żywa tkanka mająca złożoną budowę. Są silnie unaczynione oraz unerwione, podlegają ciągłej odnowie wewnątrz organizmu. Choć są wytrzymałe, mogą zostać dotknięte wieloma schorzeniami; ze względu na głębokie unaczynienie, uszkodzenie kości powoduje dotkliwy ból. Do zagrożeń związanych z kośćmi należy zapalenie.

Zapalenie kości (łac. ostitis) bądź występujące częściej zapalenie kości i szpiku (łac. osteomyelitis) to grupa różnych chorób wywołanych stanem zapalnym w tkance kostnej. Choroba może przebiegać w formie ostrej, podostrej albo przewlekłej.

Zapalenie kości – objawy

Zapalenie kości może lokalizować się w stawie – najczęściej atakowane stawy to kolana oraz łokcie. Inne częste miejsca, w których dochodzi do zapalenia, to kość ogonowa, piszczelowa, udowa oraz szpik kostny.

Główne objawy zapalenia kości to:

• wyjątkowo silny ból (nasilający się nocą),
  
• sztywność,
  
• obrzęk,
  
• ograniczenie ruchomości,
  
• zaczerwienienie w miejscu zapalenia,
  
• złe samopoczucie,
  
• spadek masy ciała,
  
• osłabienie,
  
• gorączka.
  

Zapalenie kości szczęki (żuchwy) oraz zęba

Ze szczęką (żuchwą) może być związane zapalenie okostnej zęba (zapalenie okostnej – łac. periostitis). Okostna to silnie unaczyniona oraz unerwiona włóknista błona, która ochrania kość z zewnątrz. Znajdują się w niej komórki kościotwórcze (osteoblasty), w których odbywa się wzrost bądź przebudowa tkanki kostnej. Zapalenie kości szczęki (okostnej) można rozpoznać przede wszystkim po bardzo dotkliwym bólu żuchwy oraz zęba promieniującym ku uszom, szyi oraz tyłowi głowy. Ból pojawia się nagle, jest trudny do wytrzymania, nasila się w nocy.

Inne objawy zapalenia kości szczęki (żuchwy), czyli okostnej:

• obrzęk warg i/lub policzka,
  
• zaburzenia widzenia,
  
• pogorszenie samopoczucia,
  
• gorączka,
  
• duszności,
  
• szczękościsk, problemy z mówieniem.
  

Zapalenie kości szczęki oraz zęba może być spowodowane stanami zapalnymi w okolicy miazgi zęba, nieleczoną próchnicą albo nieprawidłowo przeprowadzonymi zabiegami dentystycznymi, np. leczeniem kanałowym lub niezgodnie ze sztuką wyrwanym zębem.

Zapalenie kości ogonowej

Najczęściej ból zlokalizowany w obrębie kości ogonowej wynika z jej urazu. Rzadko stan zapalny obejmuje kość guziczną. Jednak może wystąpić stan zapalny na wysokości kości ogonowej oraz powstać guzek, co może świadczyć o torbieli włosowej (pilonidalnej), chorobie zapalnej tkanki podskórnej w obrębie szpary międzypośladkowej. Torbiel włosowa tworzy się właśnie w okolicy kości ogonowej; zawiera m.in. włosy oraz ropę z płynem tkankowym i obumarłymi komórkami. Najczęściej chorują młodzi mężczyźni w wieku 20–40 lat o ciemnej karnacji i z obfitym owłosieniem, prowadzący siedzący tryb życia. Tworzeniu się torbieli włosowej sprzyjają zaniedbania higieniczne, otyłość, obfita potliwość, liczne urazy okolicy kości ogonowej, choroby metaboliczne (np. cukrzyca).

Przyczyną powstawania torbieli pilonidalnej jest zakażenie tkanki podskórnej wywołane przez bakterie beztlenowe bytujące na skórze człowieka. Stan zapalny to mechanizm obronny organizmu. Objawy zapalenia w tym miejscu to silny ból, gorączka, dreszcze, czyli typowe oznaki zapalenia.

Zapalenie kości piszczelowej i udowej

Zapalenie kości długich (piszczelowej, udowej, promieniowej) może wystąpić u dzieci i u dorosłych. Powoduje ból kończyny dolnej, trudność w przemieszczeniu się. Często występuje konieczność leczenia operacyjnego.

Zapalenie kości skroniowej

Zapalenie piramidy kości skroniowej może być np. powikłaniem po wysiękowym zapaleniu ucha. Diagnozę stawia się za pomocą tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego. Z kością skroniową związany jest zespół Gradenigo, w którym tworzy się ropień zewnątrzoponowy na przednio-górnej powierzchni piramidy kości skroniowej z jednoczesnym podrażnieniem opon mózgowo-rdzeniowych (co ma miejsce w przebiegu zapalenia komórek powietrznych szczytu piramidy części skalistej kości skroniowej).

Zapalenie szpiku

Najczęściej pojawia się po złamaniach lub operacjach stawów bądź wskutek rozsiewu bakterii gronkowca złocistego przez krwioobieg. Zapalenie szpiku kostnego powoduje silny ból oraz obrzęk okolicznych tkanek. Występuje zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.

Przewlekłe zapalenie kości

Postacią przewlekłego zapalenia kości i szpiku jest ropień Brodiego, który lokalizuje się najczęściej w okolicy przynasadowej kości piszczelowej oraz kości udowej, a także w stawie kolanowym. Ta forma przewlekłego zapalenia kości i szpiku występuje u dorosłych, jak i u starszych dzieci. Pojawiają się objawy typowe dla stanu zapalnego: gorączka, ból kończyny. Przejście schorzenia w stan przewlekły zwykle poprzedzone jest długotrwałym bólem.

Zapalenie kości u dzieci

Choroba Caffeya, inaczej hiperostoza korowa noworodków, to rzadka, dziedziczna zapalna choroba tkanki kostnej oraz łącznej. Zajęte kości są bolesne; skóra wokół nich jest ciepła i zaczerwieniona. Dziecko z chorobą Caffeya niechętnie się porusza, reaguje płaczem, gdy zostanie dotknięte w obszar zajęty stanem zapalnym. Pierwsze objawy pojawiają się zwykle ok. 5. miesiąca życia, by zaniknąć samoistnie (bez leczenia) ok. 2. roku życia.

Przyczyny zapalenia kości

Nie istnieje jedna przyczyna zapalenia kości. Stan zapalny może być spowodowany:

• uszkodzeniem ochronnej powierzchni (chrząstki),
  
• uwarunkowaniami genetycznymi,
  
• otyłością powodującą obciążenie stawów,
  
• wcześniejszymi urazami,
  
• przebytymi operacjami w obrębie kości i stawów,
  
• zakażeniem bakteriami,
  
• stosowaniem dożylnych narkotyków.
  

Leczenie zapalenia kości

Niektóre zapalenia o łagodnym przebiegu leczy się zachowawczo (nieinwazyjnie), przyjmując leki przeciwbólowe i przeciwzapalne oraz antybiotyki. Na torbiel włosową stosuje się także ciepłe okłady. Konieczny jest odpoczynek. W cięższych przypadkach zapalenia kości przeprowadza się leczenie chirurgiczne.

Zobacz film i dowiedz się jak działa układ kostny: