Załamanie nerwowe, określane też jako kryzys psychiczny, nie jest chorobą i nie wymaga specjalistycznego leczenia. Staje się doświadczeniem większości zdrowych ludzi w obliczu nagłych, trudnych okoliczności lub życiowych przełomów. Przepracowanie kryzysu zwykle wiąże się z rozwojem osobowości.

Załamanie nerwowe – przyczyny

Przyczyny załamania nerwowego określają jego charakter. Wyróżnia się:

• kryzys sytuacyjny – powodują go sytuacje nagłe, niespodziewane, takie jak śmierć bliskiej osoby, wiadomość o ciężkiej chorobie, gwałt, wypadek drogowy, utrata pracy, majątku czy partnera,
  
• kryzys środowiskowy – wynik klęski żywiołowej lub katastrofy spowodowanej przez człowieka, np. powodzi, trzęsienia ziemi, epidemii, wojny, kryzysu ekonomicznego,
  
• kryzys rozwojowy – wiąże się z naturalnymi przemianami w życiu człowieka i stanowi reakcję adaptacyjną na nowe okoliczności, takie jak ukończenie studiów, ślub, narodziny dziecka, zmiana miejsca pracy czy przejście na emeryturę,
  
• kryzys egzystencjalny – wewnętrzny konflikt jednostki związany z bilansem, jakiego dokonuje ona w chwili przekraczania symbolicznych progów życiowych, np. w okresie dojrzewania lub wchodzenia w wiek średni,
  
• kryzys spowodowany przewlekłym stresem – następuje wówczas, gdy człowiek nie jest w stanie dłużej radzić sobie z narastającym napięciem, zwłaszcza bagatelizowanym czy spychanym do nieświadomości, np. z problemami małżeńskimi, finansowymi, niesatysfakcjonującą pracą.
  

Objawy załamania nerwowego

Załamanie nerwowe trwa zwykle przez kilka tygodni. Skutkuje obniżoną zdolnością do wypełniania codziennych obowiązków zawodowych i domowych, brakiem motywacji do działań, które w normalnych warunkach sprawiają radość.

Kryzys psychiczny powoduje zaburzenia psychosomatyczne, a także problemy w sferze poznawczej. Do fizycznych objawów należą:

• zaburzenia snu,
  
• uczucie chronicznego zmęczenia,
  
• drżenie rąk,
  
• skurcze lub napięcie mięśni,
  
• nadmierne pocenie się,
  
• zmiany skórne,
  
• zawroty głowy,
  
• duszność,
  
• kołatanie serca,
  
• przyspieszone tętno,
  
• bóle w klatce piersiowej,
  
• dolegliwości żołądkowo-jelitowe,
  
• zaburzenia apetytu,
  
• spadek lub wzrost masy ciała,
  
• nudności, wymioty,
  
• zaparcia lub biegunki,
  
• nadaktywność pęcherza moczowego,
  
• spadek libido.
  

Objawy załamania nerwowego o charakterze poznawczym to:

• zaburzenia koncentracji uwagi,
  
• problemy z zapamiętywaniem,
  
• natręctwa myślowe,
  
• zaburzenie orientacji czasowo-przestrzennej,
  
• upośledzenie zdolności logicznego myślenia,
  
• nadwrażliwość zmysłów,
  
• problem z wyrażaniem myśli.
  

Szczególnie dotkliwe dla osoby przechodzącej załamanie nerwowe mogą okazać się jego objawy emocjonalne. Kryzys psychiczny wiąże się z przykrymi stanami lękowymi, poczuciem beznadziei, skłonnością do płaczu, spadkiem motywacji, utratą zainteresowań, wycofaniem społecznym. Załamaniu towarzyszy silny stres, który wyraża się zarówno wybuchami agresji, jak i przygnębieniem. Zmienne nastroje, od irytacji, złości, po smutek, apatię, wyczerpują psychicznie. W efekcie ludzie dotknięci kryzysem często sięgają po substancje psychoaktywne (alkohol i inne używki, leki uspokajające itd.), a niekiedy przejawiają zachowania autodestrukcyjne. W skrajnych przypadkach załamanie nerwowe może prowadzić do samobójstwa.

Załamanie nerwowe a depresja

Ze względu na podobny zespół objawów załamanie nerwowe często bywa mylone z depresją. Istnieją jednak zasadnicze różnice pomiędzy tymi zaburzeniami. Symptomy kryzysu psychicznego pojawiają się zwykle nagle, mają gwałtowny przebieg, lecz krótszy czas trwania. Tymczasem depresja nigdy nie następuje bezpośrednio po bodźcu stresowym, rozwija się stopniowo, trwa wiele miesięcy (a nawet lat), a jej objawy są znacznie bardziej nasilone. Załamanie nerwowe nie wymaga terapii. Można oczywiście skorzystać ze wsparcia psychologicznego, ale kryzys najczęściej ustępuje samoistnie. Depresja jest chorobą, którą leczy się psychiatrycznie (za pomocą farmakoterapii).

Załamanie nerwowe – leczenie

Przedłużające się załamanie nerwowe może stać się przyczyną depresji lub innych poważnych zaburzeń psychicznych. Dlatego jeśli symptomy kryzysu nie ustępują po kilku tygodniach, warto skorzystać z pomocy psychologa lub psychoterapeuty.

Zazwyczaj załamanie nerwowe mija z czasem, a najlepszym lekarstwem okazuje się szczera rozmowa z serdeczną osobą, która potrafi słuchać z empatią i zrozumieniem, bez udzielania rad, pocieszania czy bagatelizowania sytuacji. Tego rodzaju wsparcie potrzebne jest, by osoba w kryzysie mogła zdystansować się do swoich problemów i zaczęła myśleć o nich w sposób konstruktywny.

Załamanie nerwowe łatwiej przetrwać, pozbywając się związanego z nim napięcia. Nawet jeśli trzeba przy tym pokonać zniechęcenie i brak motywacji, warto zwalczać stres poprzez codzienną dawkę ruchu (najlepiej na świeżym powietrzu), relaks (masaż, aromaterapię), spotkanie towarzyskie czy wyjście do kina.

Większość osób radzi sobie z załamaniem nerwowym samodzielnie. Co więcej, ludzie potrafią czerpać z tego doświadczenia siłę. Przełomowe wydarzenia mobilizują ich do zaadaptowania się w nowych okolicznościach poprzez dokonanie zmian w swoim życiu. Okres kryzysu to czas refleksji, rozwoju osobowości, w konsekwencji którego człowiek niejednokrotnie na nowo odkrywa sens istnienia.