Wyróżnia się przewlekłe oraz ostre zapalenie trzustki u dzieci. Pierwszemu sprzyjają choroby wrodzone, drugie z kolei jest efektem powikłań innych schorzeń. Występuje ponadto dużo częściej. O rodzaju stanu zapalnego świadczy intensywność objawów.

Trzustka jako jeden z najważniejszych gruczołów wydzielania wewnętrznego

Trzustka jest narządem położonym zaotrzewnowo i jednym z najważniejszych gruczołów wydzielania wewnętrznego oraz zewnętrznego. Jej rolą jest dostarczanie enzymów trawiennych do jelita cienkiego, co umożliwia proces trawienia białek, tłuszczów i węglowodanów oraz produkcja hormonów – insuliny i glukagonu, odpowiedzialnych za regulację poziomu cukru we krwi. Stan zapalny w obrębie tego gruczołu należy do najczęściej spotykanych schorzeń.

Zapalenie trzustki u dzieci

Zapalenie trzustki u dzieci jest spowodowane przedwczesną aktywacją proenzymów trzustkowych. Rozwijający się wskutek tego stan zapalny prowadzi do samotrawienia tego gruczołu, co manifestuje się m.in. dolegliwościami bólowymi. Sprzyja temu szereg czynników, takich jak:

• choroby wrodzone np. mukowiscydoza,
• zaburzenia odpływu żółci spowodowane kamicą żółciową lub torbielami w okolicy pęcherzyka żółciowego,
• torbiele trzustki i utrudniony odpływ soku trzustkowego,
• urazy mechaniczne jamy brzusznej,
• infekcje takie jak zapalenie przyusznic, choroby zakaźne typu: odra, różyczka, wirusowe zapalenie wątroby lub inne choroby wirusowe.

Stanom zapalnym trzustki sprzyjają też błędy dietetyczne, zaburzenia metaboliczne, rzadziej zakażenia pasożytnicze i niektóre leki. Wyróżnia się dwa rodzaje stanów zapalnych tego gruczołu: przewlekłe zapalenie trzustki u dzieci spowodowane chorobami wrodzonymi oraz ostre zapalenie trzustki u dzieci, które występuje częściej i stanowi powikłanie po infekcjach wirusowych lub urazach.

Objawy zapalenia trzustki u dzieci

Przy przewlekłym zapaleniu trzustki u dzieci objawy są takie same, jak przy ostrym stanie zapalnym. Z reguły jest to ból w nadbrzuszu, a dokładnie w górnej części jamy brzusznej. W zależności od czynnika sprawczego ma łagodne lub silne natężenie i nasila się po zjedzeniu posiłku, zwłaszcza bogatego w tłuszcze. Niekiedy promieniuje aż do pleców, a skóra na brzuchu chorego jest obrzęknięta i wrażliwa na dotyk. Stanom zapalnym nierzadko towarzyszą nudności, wymioty, gorączka, czkawka oraz przyspieszone tętno. Dziecko może mieć żółtaczkę i tracić na wadze.

Warto wiedzieć, że przewlekłe zapalenie trzustki u dzieci rozwija się na skutek ostrego, a prowadzi do trwałego i nieodwracalnego uszkodzenia tego gruczołu. Niesie to za sobą ryzyko powstania cukrzycy, ponieważ chory organ nie wytwarza dostatecznej ilości insuliny i glukagonu, które regulują stężenie glukozy we krwi. Częstym powikłaniem przewlekłego stanu zapalnego są też krwawienia do wnętrza jamy brzusznej, torbiele trzustki i poważne uszkodzenie jej tkanek. Taki stan wymaga pilnej pomocy medycznej, ponieważ może skutkować śmiercią pacjenta spowodowaną niewydolnością wielonarządową.

Zobaczcie, jakie objawy dają choroby trzustki:

Jak rozpoznać zapalenie trzustki u dzieci?

Diagnostyka zapalenia trzustki u dzieci opiera się głównie na badaniu fizykalnym i szczegółowym wywiadzie medycznym przeprowadzonym z opiekunami pacjenta. Choremu dziecku pobiera się krew do oznaczeń laboratoryjnych i wykonuje u niego badania obrazowe, które umożliwią ocenę kondycji gruczołu. Ważny jest także wynik testu czynnościowego trzustki, który pokaże, czy wytwarza ona wystarczające ilości enzymów trawiennych i ewentualna biopsja z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego. Hospitalizacja nie zawsze jest konieczna. Zależy to od intensywności objawów i stanu ogólnego chorego.

Leczenie zapalenia trzustki u dzieci

Przy zapaleniu trzustki u dzieci stosuje się leczenie zachowawcze. Istotną rolę odgrywa korygowanie zaburzeń wodno-elektrolitowych, które są częstym zjawiskiem przy biegunkach i wymiotach. Nawadnianie może uchronić dziecko przed wstrząsem, a podawanie leków przeciwbólowych łagodzi dolegliwości bólowe. Przez kilka dni powinno być ono na ścisłej głodówce, a po zakończonym leczeniu należy zmienić jego nawyki żywieniowe. Powinno przejść na dietę niskotłuszczową, pozbawioną przetworzonych produktów i jeść mało w kilku porcjach podzielonych. Leczenie farmakologiczne pozwala dziecku dojść do zdrowia w ciągu kilku dni. Jeśli jest ono w stanie ciężkim, może wymagać zabiegu chirurgicznego. Zdarza się to rzadko.

Bibliografia:

1. A. Stawarski, Diagnostyka i leczenie ostrego zapalenia trzustki u dzieci, [w:] „Borgis – Nowa Pediatria” 3/200