Wytrzewienie jelit to schorzenie będące wadą rozwojową obserwowane u płodów i noworodków. Wymaga intensywnego leczenia bezpośrednio po urodzeniu się dziecka. Ewentracja u osób dorosłych jest najczęściej spowodowana przez urazy, a niekiedy powstaje wskutek pęknięcia worka przepuklinowego albo rany operacyjnej.
Na czym polega wytrzewienie jelit?
Wytrzewienie jelit to stan, w którym poza obręb jamy brzusznej przemieszczają się odcinki jelita cienkiego lub grubego. Niekiedy towarzyszy im część lub całość żołądka, gonady, część pęcherza moczowego czy wątroby. Narządy te nie są pokryte żadnymi błonami ani powłokami ciała, dlatego mają bezpośredni kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. Niebezpieczeństwa, które towarzyszą takiemu zdarzeniu, to:
- możliwość zakażenia narządów przez drobnoustroje,
- niedrożność jelit – porażenna lub, w przypadku skręcenia, mechaniczna,
- brak możliwości odżywiania drogą pokarmową,
- perforacja ściany jelita,
- niedokrwienie i odcinkowa martwica jelita,
- zapalenie otrzewnej.
Powikłania te zagrażają bezpośrednio życiu chorego i wymagają szybkiej interwencji lekarskiej.
Nieswoiste zapalne choroby jelit, czyli co? Dowiesz się tego z filmu:
Wytrzewienie jelit u płodu i noworodka
Wytrzewienie jelit obserwowane jest u płodu już we wczesnym okresie ciąży. Można je rozpoznać dzięki diagnostyce ultrasonograficznej (USG), którą stosuje się standardowo w opiece prenatalnej w celu obserwacji rozwoju płodu i kontroli pod kątem wad wrodzonych. O rozpoznaniu wytrzewienia można mówić po 12 tygodniu ciąży. Ważne jest odróżnienie ewentracji jelit od przepukliny pępkowej. Zawartość przepukliny – jelita czy inne znajdujące się poza jamą brzuszną narządy – nie mają bezpośredniego kontaktu z wodami płodowymi. Jeśli następuje wytrzewienie, dochodzi do ciągłej wymiany i oddziaływania substancji z owodni z tkankami dziecka. Stwarza to niebezpieczeństwo toksycznego wpływu na rozwój i stan jelit ze względu na fakt, że wody płodowe zawierają wiele aktywnych substancji, w tym przeciwciała produkowane przez matkę oraz wydaliny dziecka (smółkę i mocz).
Rozpoznanie wytrzewienia jelit u płodu wymaga zwiększenia częstości kontroli przy pomocy USG, by móc rozpoznać stany, które bezpośrednio zagrażają płodowi. Dotyczy to np. znacznego zwężenia otworu w powłokach ciała, które mogłoby doprowadzić do zaciśnięcia naczyń jelit i ich martwicy. Niekiedy niezbędne jest wcześniejsze rozwiązanie ciąży. Dziecko z wytrzewieniem jelit w każdym przypadku powinno przyjść na świat w wyniku cesarskiego cięcia (poród siłami natury mógłby doprowadzić do rozerwania jelita lub uszkodzenia jego naczyń).
Przyczyny wytrzewienia jelit u płodu
Za przyczynę wytrzewienia wrodzonego uważa się czynniki takie, jak:
- przedwczesny zanik niektórych naczyń krwionośnych i niedorozwój powłok brzucha,
- zaburzenia na poziomie rozwoju embrionalnego,
- pęknięcie worka przepukliny sznura pępowinowego.
Przyczyny wytrzewienia jelit u dorosłych
Podstawową przyczyną wytrzewienia u dorosłych jest uraz mechaniczny – rozerwanie powłok w wypadku komunikacyjnym, rana kłuta, cięta lub szarpana. Powikłaniami tego typu zdarzeń może być perforacja ściany jelita lub całkowite przerwanie jego ciągłości oraz bardzo silne krwawienie. Do powstania ewentracji dochodzi też niekiedy przy pęknięciu worka przepuklinowego, którego ściana może być osłabiona wskutek nadmiernego rozciągnięcia, zmian zapalnych czy owrzodzenia.
Innym powodem wytrzewienia jelit jest rozejście się rany pooperacyjnej po zabiegu chirurgicznym. Może ono wynikać:
- z faktu, że ściana jamy brzusznej była zamykana pod napięciem,
- z nadmiernej tłoczni brzusznej,
- z osłabienia tkanek będącego efektem długotrwałego ropienia rany pozabiegowej.
Polecamy: Jelito grube – długość jelita grubego, objawy chorób
Pierwsza pomoc w wytrzewieniu jelit
Wytrzewione jelita oraz inne narządy, które dostały się poza obręb jamy brzusznej należy natychmiast okryć wielowarstwowym jałowym opatrunkiem. Powinien być on zwilżony płynem fizjologicznym (0,9% roztworem NaCl) i pokryty folią. Zapobiega to wysychaniu jelit, co mogłoby spowodować ich porażenie i martwicę. Jeśli jest to możliwe, chory powinien mieć założone wkłucie dożylne (wenflon), przez które należy podawać płyny. Pacjent wymaga niezwłocznego, profesjonalnego transportu do szpitala na oddział chirurgiczny.
Leczenie wytrzewienia jelit
Leczenie wytrzewienia jelit to skomplikowane postępowanie chirurgiczne, które może wymagać jednej lub wielu operacji. W niektórych sytuacjach niezbędna bywa odcinkowa resekcja i zespolenie jelita, a także wyłonienie na pewien czas przetoki jelitowej. Chory wymaga wdrożenia żywienia pozajelitowego, które w niektórych przypadkach jest podstawową formą odżywiania się do czasu zakończenia leczenia.
Wytrzewienie jelit u noworodka jest najczęściej poddawane zabiegowi chirurgicznemu niezwłocznie po porodzie. Jeśli tylko umożliwia to stan miejscowy, celem jest odprowadzenie jelit do jamy brzusznej i wykonanie jednoczasowej rekonstrukcji powłok tak, by uniknąć konieczności powtórnego znieczulania i operowania dziecka.