Wydzieliną pojawiającą się w przewodzie słuchowym zdrowej osoby jest woszczek. Jest to naturalna substancja, w skład której wchodzą złuszczone nabłonki oraz wydzielina gruczołów woskowinowych i łojowych przywłosowych. Z kolei wyciek z ucha to objaw, którego nie wolno bagatelizować, ponieważ może świadczyć o ciężkich schorzeniach. Pojawia się m.in. w przebiegu zapalenia ucha zewnętrznego, ostrego lub przewlekłego zapalenia ucha środkowego z perforacją i urazu ucha.

Czym jest wyciek z ucha?

Wyciek z ucha jest objawem, który może się pojawić w przebiegu wielu chorób. Ma postać płynnej substancji wyciekającej z przewodu słuchowego zewnętrznego. Przy uszkodzeniu błony bębenkowej dochodzi do wycieku z ucha środkowego.

Określenie dokładnej przyczyny wycieku płynu z ucha bywa nierzadko problematyczne i wymaga przeprowadzenia dokładnego badania kanału słuchowego i błony bębenkowej. W tym celu konieczna jest wizyta u otolaryngologa. Lekarz przeprowadza badanie otoskopowe, czyli dokonuje oceny wziernikowej ucha. Nie bez znaczenia jest wygląd wydzieliny usznej. Zawęża on grono odpowiedzialnych za nią patologii, co jest niezbędne w celu ustalenia odpowiedniej terapii.

Rodzaje wycieku z ucha

W zależności od przyczyny wyciek z uszu może przyjmować następujące postacie:

• wyciek krwi z ucha – pojawia się na skutek drobnych urazów powstałych w obrębie przewodu słuchowego, za które najczęściej odpowiada stosowanie patyczków kosmetycznych i wkładanie do ucha ciał obcych; może wynikać z urazu głowy, złamania kości skroniowej lub być objawem choroby nowotworowej rozwijającej się w obrębie ucha środkowego i przewodu słuchowego;
  
• wyciek ropy z ucha – pojawia się podczas stanu zapalnego wywołanego infekcją bakteryjną i grzybiczą, który może mieć postać ostrego lub przewlekłego gruźliczego zapalenia ucha środkowego i zapalenia ucha zewnętrznego (w przewlekłym zapaleniu ucha z perlakiem ropny wyciek ma charakterystyczny cuchnący zapach); pojawia się także w przebiegu ziarniniaka Wegenera i może świadczyć o perforacji błony bębenkowej;
  
• wyciek surowiczy z ucha – wydzielina ma najczęściej żółto-białe zabarwienie lub jest przezroczysta; pojawia się w przebiegu chorób alergicznych i toczących się w obrębie ucha procesów dermatologicznych, takich jak półpasiec uszny, liszajec zakaźny i zapalenie wypryskowe małżowiny usznej; występuje jako powikłanie po radioterapii nowotworów głowy i szyi,
  
• wyciek śluzowy z ucha – wydzielina ma gęstą, mętną konsystencję i biały kolor; stanowi objaw uszkodzenia błony bębenkowej, jest konsekwencją nieleczonych stanów zapalnych i urazów powstałych w wyniku gwałtownej zmiany ciśnienia; odpowiadają za niego przetoki wrodzone lub pourazowe;
  
• wyciek wodnisty z ucha – może świadczyć o poważnym uszkodzeniu opony twardej, a wydostająca się z ucha ciecz to zazwyczaj płyn mózgowo-rdzeniowy; stan ten grozi wystąpieniem zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
  

Nadmierna produkcja wosku w przewodzie słuchowym i nieprawidłowa pielęgnacja uszu może spowodować wyciek woskowiny z uszu.

Wyciek z ucha po drenażu

Krwawy wyciek z ucha może się pojawić po drenażu uszu. Jest to chirurgiczna forma leczenia stanu zapalnego ucha, wykonywana w przypadku nieskuteczności leczenia zachowawczego. Polega na wprowadzeniu do ucha przez otwór w naciętej błonie bębenkowej drenu. Zabieg zapewnia wyrównanie ciśnień po obu stronach błony bębenkowej i usuwa nagromadzoną wydzielinę. Wyciek z ucha po drenażu nie powinien stanowić powodu do niepokoju. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy towarzyszy mu nagła gorączka, krwawienie i silny ból ucha.

Wyciek z ucha przy wysiękowym zapaleniu ucha

Z wyciekiem z ucha najczęściej kojarzy się wysiękowe zapalenie ucha, które charakteryzuje się obecnością nieropnego płynu w jamie bębenkowej przy zachowanej błonie bębenkowej, bez towarzyszących objawów ogólnych zapalenia. Płyn może mieć charakter surowiczy, surowiczo-śluzowy lub śluzowy.

Objawy towarzyszące wyciekowi z ucha

Rzadkością jest, że wyciek z ucha stanowi objaw izolowany. Wśród najczęściej towarzyszących mu dolegliwości wymienia się: ból ucha, który często określany jest jako kłujący, pulsujący i promieniuje w kierunku szczęki i szyi, ból i zawroty głowy, stany podgorączkowe lub gorączkę, szumy uszne, pogorszenie słuchu, uczucie zwiększonego ciśnienia w uchu i wrażenie przytkania ucha, zaburzoną percepcję dźwięków z zewnątrz oraz obrzęk tkanek otaczających małżowinę uszną.

Wyciek z ucha – leczenie

Specjalista ocenia wydzielinę pod mikroskopem diagnostycznym. Nierzadko przeprowadza się badanie bakteriologiczne wydzieliny w celu ustalenia bakterii odpowiedzialnych za stan zapalny. Adekwatnie do ich rodzaju i wrażliwości dobiera się antybiotyki. Dodatkowo stosuje się leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i mukolityczne. Niekiedy przeprowadza się zabieg paracentezy – nacięcia błony bębenkowej w celu ewakuacji nagromadzonego płynu. Podczas zabiegu do błony bębenkowej często wkłada się dreny wyrównujące ciśnienie po obu jej stronach.

W łagodzeniu wycieku z ucha pomocne jest leczenie domowe. Chorzy nie powinni używać dokanałowych słuchawek, termometrów dousznych i zatyczek do ucha. Do oczyszczania uszu nie powinno się korzystać z patyczków kosmetycznych. Sprzyjają one głębszemu wpychaniu woskowiny i powstawaniu mikrourazów. Na rynku dostępne są specjalne krople lub spray do higieny uszu. Chorzy powinni unikać zbyt długiego moczenia uszu podczas kąpieli, a po dostaniu się wody do ucha osuszyć je i nie narażać na wychłodzenie.

Bibliografia:

1. Janczewki G., Otorynolaryngologia praktyczna – podręcznik dla studentów i lekarzy. Tom I, Gdańsk, Via Medica, 2005.

2. Niemczyk E., Dębska M., Zawadzka-Głos L., Wysiękowe zapalenie ucha – problem nadal aktualny, „Nowa Pediatria”, 2014, 1, s. 3-7.

3. Kuczkowski J., Aktualne problemy w rozpoznawaniu i leczeniu ostrego i wysiękowego zapalenia ucha środkowego, „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2011, 5(4), s. 287–294.