Wskaźnik protrombinowy pozwala na ocenę funkcji zewnątrzpochodnego układu krzepnięcia, czyli V, VII i X czynnika krzepnięcia, a także protrombiny i fibrynogenu. Wskaźnik protrombinowy jest niezależny od innych czynników krzepnięcia ani od poziomu płytek krwi (trombocytów).
Wskaźnik protrombinowy – normy
Wartość ukazująca, w jakim czasie dochodzi do krzepnięcia krwi, to czas protrombinowy. Im jest dłuższy, tym dłużej krew krzepnie. Czas protrombinowy jest sprawdzany, aby monitorować leczenie lekami przeciwkrzepliwymi hamującymi czynniki krzepnięcia w wątrobie. Przydaje się również w diagnostyce różnych schorzeń wątroby i podejrzeniu skaz krwotocznych. W zależności od odczynników stosowanych w danym laboratorium, wyniki mogą się różnić. Na wynik może mieć również wpływ wykorzystywana do diagnostyki aparatura, dlatego też każde laboratorium podaje własne wartości referencyjne. Średnio przyjmuje się, że norma czasu protrombinowego wynosi 12–16 s. Czas protrombinowy jest też określany jako wskaźnik protrombinowy. Częściej jednak oznacza się go jako INR (international normalized ratio, czyli międzynarodowy współczynnik znormalizowany), którego norma wynosi 0,85–1,15.
Zobacz także: Krew to niezwykły lek, który każdy z nas nosi w sobie. Czy wiesz z czego się składa ?
Kiedy wykonuje się badanie wskaźnika protrombinowego?
Badanie poziomu wskaźnika protrombinowego w praktyce klinicznej jest podstawowym parametrem pozwalającym na monitorowanie leczenia przeciwkrzepliwego. Obejmuje to szczególnie chorych po operacjach kardiochirurgicznych, z migotaniem przedsionków czy żylną chorobą zakrzepowo-zatorową. Wczesne wykrycie zaburzeń wskaźnika protrombinowego i dostosowanie dawek leków, by utrzymać ten wskaźnik w normie, pozwala zapobiec powikłaniom, takim jak zator płucny czy udar mózgu. Wskaźnik protrombinowy jest również przydatny przy diagnostyce schorzeń wątroby. Jeśli jest on wydłużony, świadczyć może o niewydolności tego narządu, ponieważ wątroba jest producentem czynników krzepnięcia. Badanie poziomu wskaźnika protrombinowego ma znaczenie profilaktyczne oraz dla oceny ryzyka krwawień śródoperacyjnych.
Wyniki badań wskaźnika protrombinowego
Znaczenie w praktyce klinicznej ma wzrost wskaźnika protrombinowego. U osób nieprzyjmujących żadnych antykoagulantów weryfikuje się każdy podwyższony wynik. Jeśli badanie wykonuje się celem monitorowania skuteczności leczenia i doboru dawki leku antykoagulacyjnego, oznacza się wskaźnik INR. U tych osób wskaźnik INR pomiędzy 2 a 3 jest najbardziej pożądany i świadczy o właściwej dawce leków. Wynik wynoszący mniej niż 2 oznacza niewystarczającą dawkę leków przeciwkrzepliwych, a powyżej 4 świadczy o dużym ryzyku krwawień samoistnych.
Podwyższony wskaźnik protrombinowy
Poziom wskaźnika protrombinowego powyżej normy może być następstwem:
- niedoborów witaminy K lub stosowania leków będących antagonistami witaminy K,
- niedoborów czynników krzepnięcia (II, V, VII, X) o charakterze wrodzonym,
- zatrucia kumaryną,
- zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego,
- zaburzenia poziomu fibrynogenu,
- schorzenia wątroby.
Zobacz także: Wątroba to jeden z najbardziej zapracowanych narządów w ludzkim ciele. Co robi i jak należy o nią dbać?
Niski poziom wskaźnika protrombinowego
Zakres norm dla wskaźnika protrombinowego ma również dolną granicę. Jednak nie ma ona za bardzo przełożenia na praktykę kliniczną. Wskaźnik protrombinowy może być poniżej normy, co świadczyć może o stanie nadkrzepliwości, jednak nie jest to badanie dające podstawy do rozpoznania tego stanu.
Jak wykonuje się badanie wskaźnika protrombinowego?
Badanie wskaźnika protrombinowego wykonuje się z próbki krwi żylnej (pobranej najczęściej z okolicy dołu łokciowego). Nie wymaga to specjalnego przygotowania, łącznie z tym, że nie trzeba być na czczo. Jedynym przeciwwskazaniem jest nadmierne zmęczenie wywołane wysiłkiem fizycznym czy też bezsenną nocą. W zależności od tego, jaki jest cel badania, lekarz zleci wykonanie go bez wcześniejszego przyjęcia leków lub po ich podaniu. Nie ma żadnych przeciwwskazań do badania wskaźnika protrombinowego.
Zobacz także: Morfologia ta najbardziej podstawowe i najczęściej zlecane badanie. Co można z niej wyczytać i jak interpretować wyniki?