Wodonercze to zaburzenie, które najczęściej pojawia się u kobiet w ciąży. Dotyczy blisko 90% ciężarnych i pojawia się już w 6-10 tygodniu ciąży. Wodonercze może wystąpić także u płodu. Dysfunkcja wykrywana jest u 1 na 1000 płodów (częściej u chłopców).

Wodonercze – na czym polega i jakie ma przyczyny

Wodonercze to stan polegający na powiększeniu układów kielichowo-miedniczkowych w nerkach, a jego przyczyną jest nieprawidłowy przepływ moczu. U osób z wodonerczem mocz nie odpływa drogą: nerki, moczowód, pęcherz moczowy, cewka moczowa, ale zaczyna gromadzić się w nerkach, powodując ich powiększenie i groźne powikłania (m.in. niewydolność nerek, zakażenia układu moczowego, nieprawidłowe zakwaszanie moczu lub odmiedniczkowe zapalenie nerek). Wodonercze może pojawić się u osób dorosłych, kobiet w ciąży, dzieci i noworodków. Zaburzenie może mieć charakter prawostronny (dotyczyć tylko prawej nerki), lewostronny (obciążać lewą nerkę) lub obustronny (angażować obie nerki) i jest zwykle skutkiem zwężenia fragmentu układu moczowego. Wodonercze w ciąży wywołane jest wpływem progesteronu na mięśniówkę moczowodów i uciskiem macicy na moczowody.

W pozostałych przypadkach przyczyną ucisku mogą być: urazy miednicy, guzy, tętniaki bądź skrzepy. Inne przyczyny wodonercza to:

• wrodzone wady nerek (np. zwężenie szyjki pęcherza moczowego),
• kamica nerkowa (odkładanie się złogów w układzie moczowym),
• tkanka torbielowata na nerkach,
• skrzepy krwi zamykające przepływ przez moczowód,
• obumarcie brodawek nerkowych,
• zapalenie pęcherza moczowego,
• refluks pęcherzowo-moczowodowy,
• rak cewki moczowej,
• stulejka (męskie schorzenie wrodzone polegające na zwężeniu ujścia napletka),
• choroba Leśniowskiego-Crohna ( rozległy stan zapalny układu pokarmowego),
• rozrost gruczołu krokowego.

Objawy wodonercza u kobiet w ciąży i dzieci

Zaburzenie objawia się zastojem moczu w nerce, która z czasem ulega jedno lub obustronnemu powiększeniu. Wodonercze może mieć cztery stopnie zaawansowania: łagodny, umiarkowany, zaawansowany i ciężki. Dwie pierwsze postaci przebiegają zwykle bez charakterystycznych objawów, a trzeciej i czwartej mogą towarzyszyć gorączka i krwiomocz. 

U niemowląt i noworodków wodonercze może objawiać się w postaci guza odczuwalnego w okolicy jamy brzusznej. Dzieci mogą skarżyć się na dolegliwości, takie jak wzdęcia, utrata apetytu, nudności, wymioty i bóle lędźwiowe. 

U osób dorosłych mogą wystąpić nadciśnienie tętnicze oraz tępe bóle promieniujące do jąder (u mężczyzn) i spojenia łonowego (u kobiet). Wodonerczu zwykle towarzyszą infekcje układu moczowego oraz pieczenie i bóle pojawiające się podczas oddawania moczu. U osób z wodonerczem mogą pojawić się również zmiany w oddawaniu moczu, takie jak: bezmocz, skąpomocz lub nadmierne oddawanie moczu.

Diagnostyka i leczenie wodonercza

Podstawowe badania, które umożliwiają zdiagnozowanie wodonercza to:

• USG układu moczowego (analiza drożności dróg moczowych),
• renoscyntygrafia (badanie obrazowe, które daje pełną ocenę budowy nerek),
• cystografia (badanie pęcherza moczowego i cewki moczowej).

Leczenie zaburzonego przepływu moczu zależy od przyczyny dolegliwości. Jeżeli wodonercze spowodowane jest zmianami wrodzonymi, niezbędne jest leczenie operacyjne. Operacja wodonercza u dzieci i dorosłych polega na usunięciu zwężonego fragmentu układu moczowego, odbudowaniu miedniczki nerkowej poprzez wykonanie plastyki narządu i ponownym zespoleniu dróg moczowych. W skrajnych przypadkach, gdy nerka jest niezdolna do prawidłowego podjęcia czynności, może dochodzić do częściowego lub całkowitego usunięcia narządu.

Farmakologiczne leczenie wodonercza u dzieci i dorosłych polega na podawaniu leków (zawierających np. furazydynę), które zmniejszają ryzyko wystąpienia infekcji i powikłań. W zaawansowanych stadiach wodonercza u kobiet w ciąży, które nie mogą zażywać silnych leków, zalecane jest założenie cewnika. Cewnikowanie udrażnia moczowód i umożliwia przepływ moczu. W leczeniu wodonercza znane są także domowe i naturalne sposoby, które polegają głównie na częstym nawadnianiu organizmu wodą z cytryną bądź sokiem z żurawiny.

Dieta w leczeniu wodonercza

W profilaktyce i leczeniu wodonercza ważną rolę odgrywa również dieta. Osoby zmagające się z chorobami nerek i wodonerczem powinny unikać soli i napojów gazowanych. Nadmiar fosforu i potasu w diecie jest niepożądany przy jakiejkolwiek dysfunkcji nerek. Najważniejsze w diecie osób z upośledzoną pracą nerek jest zwracanie uwagi na odpowiednią podaż białka. Każde upośledzenie funkcji tego narządu, obliguje do zredukowania ilości spożywanego białka. Jeśli istnieje jakakolwiek patologia nerek, należy ograniczyć białko nawet do 0,8-1g na kilogram masy ciała.