Wgłobienie mózgu (inaczej wklinowanie mózgu) jest stanem zagrażającym zdrowiu i życiu pacjenta. W skrajnych przypadkach kończy się zgonem. Rokowania przy wgłobieniu mózgu zależą od wielu czynników, w tym miejsca przemieszczania się określonych struktur ośrodkowego układu nerwowego.

Wgłobienie mózgu – objawy

Pierwotną przyczyną pojawienia się wgłobień mózgu jest wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Pod wpływem tego zjawiska dochodzi do przemieszczania się mas tkanki mózgowej w inny obszar. Wgłobienie często prowadzi do niedokrwienia obszaru, który uległ przemieszczeniu. Konsekwencją tego jest martwica, a nawet śmierć.

Trudno jest jednoznacznie określić, jakie są objawy wgłobienia mózgu. W dużej mierze zależy to od tego, jaka struktura mózgu ulega wklinowaniu. Przemieszczenie się niektórych struktur może przebiegać zupełnie bezobjawowo. Wówczas jedyną możliwością rozpoznania są badania obrazowe. Jednakże częściej wklinowanie struktur mózgu daje takie objawy, jak: wymioty, sztywność karku, bradykardia (spowolnienie akcji serca), rozszerzenie źrenic, zaburzenia świadomości, paraliż oraz spowolnienie czynności oddechowych. Najpoważniejsze w skutkach wgłobienia mózgu dotyczą przemieszczenia się tkanki w obszar pnia mózgu. Jest to struktura, która w warunkach fizjologicznych odpowiada za oddychanie. Jej uszkodzenie może doprowadzić do zahamowania akcji oddechowej i zgonu.

Zobaczcie, jak jest zbudowany mózg:

Wgłobienie mózgu – przyczyny

Jako główną przyczynę wgłobienia mózgu uznaje się zwiększenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Jednakże wklinowania mogą się tworzyć nawet przy prawidłowym ciśnieniu, w sytuacji gdy w obrębie ośrodkowego układu nerwowego powstaje obcy twór, który uciska dany fragment mózgu. Mówi się wówczas o efekcie masy. Poza tym innymi możliwościami pojawienia się wklinowań mózgu są udary i obrzęki tkanki nerwowej, ropnie mózgu, poważne urazy głowy i krwiaki.

Leczenie i rokowanie wgłobień mózgu

Pojawienie się pierwszych niepokojących objawów neurologicznych powinno skłonić do wizyty u lekarza. Diagnozę specjalista stawia nie tylko na podstawie wywiadu, ale przede wszystkim dzięki technikom obrazowania, takim jak rezonans magnetyczny oraz tomografia komputerowa. Lekarz widzi wówczas na obrazie, w którym miejscu doszło do patologicznego przemieszczenia się i jakie mogą być tego konsekwencje. Postępowanie przy wgłobieniu mózgu jest sprawą indywidualną. O ile jest to możliwe, należy jak najszybciej usunąć przyczynę problemu. W przypadku gdy jest nią guz, neurochirurg dokonuje resekcji. Jak widać, leczenie wgłobienia mózgu opiera się przede wszystkim na inwazyjnych zabiegach. Jednakże nie wolno zapominać o środkach niezabiegowych, które są istotne dla samego zabiegu. Mowa tutaj o farmakologicznym obniżeniu ciśnienia wewnątrzczaszkowego poprzez podawanie środków moczopędnych oraz osmotycznych.

Rodzaje wgłobień mózgu

Wyróżnia się kilka rodzajów wgłobienia mózgu:

• Wgłobienie we wcięcie namiotu – inaczej „wklinowanie haka” lub „wklinowanie boczne”. Ma ono miejsce wówczas, gdy jeden z elementów należących do płata skroniowego (hak zakrętu przyhipokampalnego) zmieni lokalizację na obszar leżący między brzegiem namiotu a śródmózgowiem. Jeśli jest ono odwracalne, określane jest wcięciem Kernohana.
• Wgłobienie zakrętu obręczy pod sierp mózgu – na ogół przebiega łagodnie i ma dobre rokowanie, gdyż nie uciska ważnych z punktu widzenia procesów fizjologicznych struktur. Zakręt obręczy przemieszcza się wówczas pomiędzy dolną okolicę sierpa mózgu a ciało modzelowate.
• Wgłobienie środkowe – inaczej zwane wgłobieniem osiowym. Jest wyjątkowo groźne dla zdrowia i życia człowieka. Ma miejsce, gdy pień mózgu przemieszcza się do otworu wielkiego. Konsekwencją tego jest napięcie, a następnie rozerwanie, gałęzi wychodzących z tętnic. Prowadzi to do zawału oraz silnego krwawienia z pnia mózgu.
• Wgłobienie tylne – inna nazwa to wgłobienie pokrywowe. Występuje niezwykle rzadko i polega na ucisku górnych blaszek pokrywy przez środkowe części płatów skroniowych.
• Wgłobienie w otwór wielki – ma ono miejsce, gdy część móżdżku przemieszcza się do otworu wielkiego. Najczęściej taka sytuacja występuje pod wpływem wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. Powikłaniem tego rodzaju wklinowania może być wtórny wylew do pnia, określany mianem krwotoku Dureta.

Bibliografia:

1. Stephan A. Mayer i wsp., Cerebral Edema, Intracranial Pressure, and Herniation Syndromes, Journal of Stroke and Cerebrovascular Diseases 1999, Vol. 8, No. 3, pp. 183–191.

2. Wojciech Kozubski (red.), Neurologia. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa 2006, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 469–470, 587–588.