Błona bębenkowa jest bardzo delikatna, dlatego łatwo ją uszkodzić mechanicznie.

Czym jest perforacja błony bębenkowej? Przyczyny

Perforacja, czyli pęknięcie błony bębenkowej ucha, to poważny uraz laryngologiczny, który może prowadzić do znacznego pogorszenia, a nawet utraty słuchu, oraz rozwoju zakażeń bakteryjnych. Zdarza się, że do przebicia błony bębenkowej dochodzi w wyniku:

• nagromadzenia płynu spowodowanego ropnym zapaleniem ucha środkowego (ostrym lub przewlekłym),
  
• nacisku na błonę wywieranego przez ciało obce, np. patyczek do uszu,
  
• ekspozycji na działanie fal dźwiękowych o dużym natężeniu, np. w momencie wybuchu, uderzenia pioruna, wystrzału z broni,
  
• nagłej zmiany ciśnienia, np. podczas podróży samolotem lub nurkowania,
  
• mocnego stłuczenia głowy lub uderzenia w ucho.
  

Istnieją dwa rodzaje perforacji: brzeżna i centralna. Gorsza w skutkach bywa ta pierwsza, bo sprzyja wrastaniu przerwanej błony w jamę bębenkową.

Uszkodzenie błony bębenkowej – objawy

Pęknięta błona bębenkowa natychmiast daje bardzo silne wrażenie bólowe, które ustępuje stopniowo, ale nawraca, kiedy w kanale słuchowym zmienia się ciśnienie, np. przy odruchu kichania czy wydmuchiwania nosa. Perforacja wiąże się z osłabieniem słuchu, szumami i zawrotami głowy. W jej następstwie pojawia się wyciek z ucha. Przy podejrzeniu przebicia błony bębenkowej należy niezwłocznie udać się do lekarza, który przeprowadzi otoskopię (wziernikowanie ucha) lub wideoskopię oraz badanie audiometryczne (kontrolujące słuch).

Nacięcie błony bębenkowej – kiedy jest konieczne?

W przypadku wysiękowego zapalenia ucha, kiedy wydzielina nie ewakuuje się samoistnie i zalega w kanale słuchowym, może okazać się konieczne nacięcie błony bębenkowej mikronożem lub laserem, czyli przeprowadzenie zabiegu myringotomii (paracentezy). Po odessaniu wydzieliny i przepłukaniu lekami przeciwzapalnymi niekiedy, w zależności od przyczyny stanu zapalnego i rodzaju wysięku, zachodzi potrzeba założenia sterylnych drenów wentylacyjnych.

Perforacja błony bębenkowej – leczenie, operacja

Uszkodzona błona bębenkowa, która ma wyjątkową zdolność do regeneracji, może zrosnąć się sama w ciągu kilku tygodni. Dzieje się tak, jeżeli ubytek jest niewielki i nie dojdzie do zakażenia, a w jego następstwie – do powikłań. W leczeniu perforacji ważne jest przede wszystkim, by do ucha nie dostała się woda, której pozostałości mogą stać się siedliskiem bakterii. Przewód słuchowy należy dokładnie oczyścić (nie samodzielnie, lecz w gabinecie lekarskim), a następnie zabezpieczyć jałowym sączkiem. Jeśli wdał się stan zapalny, najprawdopodobniej nieodzowne jest przyjmowanie antybiotyków (miejscowo, w postaci kropli, lub ogólnie, doustnie) a w razie potrzeby – leków przeciwbólowych. Zdarza się jednak, że dziura w błonie bębenkowej, mimo niewielkich rozmiarów, nie chce zarastać. Wówczas umieszcza się w miejscu ubytku łatę z papieru nasączonego lekiem. 

W rzadkich przypadkach, wykonuje się operację naprawczą przebitej błony bębenkowej (myringoplastykę), która nie zawsze skutkuje odzyskaniem pełnej sprawności słuchu, ale pomaga ustrzec się przed wnikaniem drobnoustrojów do ucha środkowego. Rekonstrukcję błony wykonuje się z użyciem wycinka innej tkanki, np. pobranej z ochrzęstnej albo powięzi. Przy pęknięciu błony bębenkowej u dziecka postępuje się tak samo jak w przypadku osoby dorosłej, choć badanie małego pacjenta może się okazać trudne (bardzo ważna jest wtedy pomoc rodziców).

Perforacja błony bębenkowej – odszkodowanie

Z powodu przerwania błony bębenkowej można się ubiegać o odszkodowanie. Jeśli nie wystąpiły powikłania ani upośledzenie słuchu, ubezpieczyciele według skali procentowej oceniają taki uszczerbek na zdrowiu na 1–5%. Perforacja błony bębenkowej wywołana przewlekłym ropnym zapaleniem ucha środkowego czy połączona z perlakiem kwalifikuje się zazwyczaj do przedziału 5–15% (jednostronna) lub 10–20% (obustronna). Przy trwałym uszkodzeniu słuchu oblicza się procentowy uszczerbek na zdrowiu według skali Rosera (biorąc pod uwagę konkretne częstotliwości, jakie są słyszalne dla ucha z pękniętą błoną bębenkową).

Perforacja błony bębenkowej a lot samolotem

Przerwana błona bębenkowa nie jest przeciwwskazaniem do lotu samolotem. Jedyne, czego nie wolno robić, to zanurzanie ucha w wodzie. Po zabiegu rekonstrukcji czy samodzielnym zrośnięciu się błony lepiej unikać wykonywania czynności, które mogą spowodować ponowną perforację (np. nurkowania). Przed lotem zawsze należy się upewnić, czy drożna jest trąbka słuchowa (niedrożność towarzyszy często infekcjom ropnym ucha).