Ustalenie ojcostwa najczęściej odbywa się w związkach pozamałżeńskich. W ostatnich latach znacząco wzrosła ilość składanych wniosków o ustalenie ojcostwa bądź o jego zaprzeczenie. W związkach małżeńskich ojcostwo jest domniemane, co oznacza, że nie trzeba wykonywać specjalnych testów na uznanie ojcostwa, chyba że któraś ze stron sobie tego życzy. Jeśli jednak para nie jest małżeństwem, ojciec dziecka musi je prawnie uznać. Może tego dokonać nawet jeszcze przed urodzeniem dziecka. Jeśli jednak z jakiś przyczyn nie może lub nie chce uznać dziecka, konieczne jest sądowe ustalenie ojcostwa.
Ustalenie ojcostwa w związku małżeńskim
Jak już wspomniano, w związku małżeńskim ojcostwo jest domniemane. Nie ma konieczności składania żadnych oświadczeń czy wniosków o uznanie ojcostwa. Inna sytuacja jednak ma miejsce, jeśli ojcem dziecka jest inny mężczyzna niż mąż. Wtedy w pierwszej kolejności należy złożyć wniosek o zaprzeczenie ojcostwa. Może to zrobić każda z zainteresowanych stron. Jeśli już w ciąży okazuje się, że mąż nie jest ojcem dziecka, wtedy ma on pół roku od momentu narodzin na złożenie tego wniosku. Dziecko również może się starać o zaprzeczenie ojcostwa męża matki do 3 lat od ukończenia 18. roku życia. Taki wniosek nie musi być złożony, jeśli dziecko pojawia się w ciągu pierwszych 180 dni od momentu zawarcia związku małżeńskiego. Wtedy wystarczy pisemne oświadczenie męża matki, w którym stwierdzi, że nie jest ojcem. W innym przypadku konieczne jest wykazanie wyniku testu genetycznego, badania krwi czy stwierdzenie całkowitej bezpłodności u męża matki.
Jak jest rola ojca w życiu córki? Dowiesz się tego z filmu:
Uznanie ojcostwa a alimenty
Uznanie ojcostwa przed narodzinami dziecka czy po nich jest istotne dla par niepozostających w związkach formalnych, tudzież nieformalnych. Dzieję się tak ze względu na to, że przy uznanym ojcostwie istnieje możliwość ubiegania się o alimenty, czego nie ma w przypadku ojca nieznanego.
Kiedy można złożyć wniosek o uznanie ojcostwa?
Uznanie ojcostwa może mieć różne formy. Tak naprawdę różne są sytuacje, które wymagają osobnego postępowania. Uznanie ojcostwa dziecka nienarodzonego, gdy oboje rodziców wyraża na to zgodę, odbywa się w obecności urzędnika stanu cywilnego i nie wymaga żadnych dodatkowych procedur. Konieczne jest jedynie posiadanie dokumentów osobistych. Natomiast zdarza się, że któraś ze stron nie wyraża woli uznania ojcostwa. To już z kolei rodzi pewne problemy. Do uznania ojcostwa konieczna jest zgoda matki, a także spełnienie takich warunków jak to, by dziecko nie było uznane przez żadnego innego mężczyznę lub by dotychczas uznany ojciec zaprzeczył ojcostwa. Jeśli ojciec nie chce dobrowolnie uznać dziecka, postępowanie przenosi się na drogę sądową.
Kiedy warto wykonać badania genetyczne? Dowiesz się tego z filmu:
Sądowe uznanie ojcostwa
Sądowe uznanie ojcostwa musi mieć silne podstawy. Przede wszystkim mężczyzna musi zeznać, że w czasie od 180 do 300 dni przed narodzinami dziecka współżył z jego matką. Następnie konieczne jest wykonanie odpowiednich badań krwi, a mianowicie testów DNA. Test na ojcostwo opiera się na badaniach genetycznych, choć różny może być sposób wykonania badań, w zależności od rodzaju pobranych materiałów. Materiał genetyczny może być pozyskany z różnych miejsc. Najlepiej, by była to krew, jednak mogą to być także wymazy z jamy ustnej, jak również czasami korzysta się z mikrośladów, czyli niedopałków papierosa, zużytej prezerwatywy, gumy do żucia.
Teoretycznie uznanie ojcostwa na podstawie badań genetycznych jest możliwe, jeszcze zanim dziecko przyjdzie na świat. Należy jednak pamiętać, że jest to badanie niebezpieczne dla płodu, gdyż konieczna jest amniopunkcja (ukłucie igłą jamy owodni w celu pobrania materiału do badania).