Układ limfatyczny – budowa i funkcje

Fot: SCHMaster / fotolia.com

Układ limfatyczny wspomaga funkcjonowanie innych układów, w tym krwionośnego i pokarmowego. Funkcje układu limfatycznego to m.in. zachowanie równowagi w gospodarce wodnej organizmu. Poza tym pozwala on na transport limfy.

Układ limfatyczny, zwany także chłonnym, to część układu krążenia – współpracuje z układem krwionośnym, ściąga toksyny z innych części organizmu i chroni przed infekcjami. Infekcje powodują powiększanie węzłów chłonnych

Układ limfatyczny – budowa

Układ limfatyczny zbudowany jest z migdałków, przytarczyc, grasicy, węzłów i naczyń chłonnych oraz śledziony.

Migdałki są to wypustki zbudowane z tkanki limfatycznej. Znajdują się po obu stronach gardła, pomiędzy grzbietem języka a wyrastającym z podniebienia języczkiem. Istnieje również tzw. trzeci migdał, czyli migdałek gardłowy położony w głębi jamy ustnej (nosogardzieli) - tam, gdzie niemożliwe jest dostrzeżenie go bez specjalistycznego badania.

Gruczoły przytarczycowe, tzw. przytarczyce, to 4 owalne grudki wielkości nie większej niż ziarno pieprzu. Położone są w tkance, która otacza gruczoł tarczycy.

Grasica to gruczoł, który pojawia się już na etapie życia płodowego. Ulokowany jest w śródpiersiu i zbudowany z kory. Swoje zadanie spełnia zaledwie do osiągnięcia przez organizm okresu pokwitania – następnie zanika, głównie pod wpływem hormonów płciowych. Na miejscu grasicy pojawia się wówczas tkanka tłuszczowa.

Węzły chłonne w ilości ok. 600 sztuk rozproszone są po całym ciele, a ich główne skupiska znajdują się na szyi, pod żuchwą i pachami, a także w pachwinach. Kształtem przypominają ziarna fasoli. Rozmiary pojedynczych węzłów różnią się: od 1 do 25 mm. Miąższ węzłów składa się z części korowej (grudek chłonnych) oraz rdzennej (pasm rdzennych). Z powodu koncentracji w różnych częściach ciała przyjmują od nich nazwy: węzły pachwinowe, pachowe, uszne itp.

Innym elementem układu limfatycznego są naczynia chłonne, wyposażone w grube ścianki i specjalne zastawki zapobiegające cofaniu się transportowanej limfy. Wyróżnia się wśród nich naczynia włosowate – cienkie, zbudowane ze śródbłonka, i przewody limfatyczne, które powstają z połączenia naczyń włosowatych.

Największym narządem układu limfatycznego jest śledziona. Znajduje się w jamie brzusznej, między żołądkiem a lewą nerką. W zagłębieniu stykającym się z żołądkiem mieszczą się tzw. wrota śledziony, a w nich – rozgałęzienie tętnicy i żyły śledzionowej dostarczającej krew do narządu. Jeżeli śledziona zostaje usunięta, jej funkcje - niszczenie zbędnych i zniszczonych czerwonych komórek, magazynowanie krwi, wytwarzanie limfocytów - przejmuje wątroba.

Funkcje układu limfatycznego

Głównym zadaniem układu limfatycznego jest transport chłonki, zwanej także limfą. Ten wodnisty, niemal przezroczysty płyn zawiera białko, elektrolity oraz białe krwinki. Kiedy te ostatnie dostają się do układu odpornościowego, pomagają w pokonywaniu mikroorganizmów. Skurcze mięśni szkieletowych umożliwiają transport chłonki i płynów ustrojowych po całym ciele.

Bezproblemowa praca układu limfatycznego sprawia, że nie odczuwamy na co dzień jego istnienia. Jednak nawet najmniejszy i najbardziej niepozorny atak w postacji drobnej infekcji wywołuje pogorszenie samopoczucia. W przypadku takiego stanu następuje powiększenie węzłów chłonnych, które w ten sposób informują o obecności niebezpiecznych obcych cząsteczek – głównie bakterii bądź wirusów, czasami, chociaż znacznie rzadziej, komórek nowotworowych.

Migdałki pełnią funkcję ochronną przed bakteriami – stanowią pierwszą przeszkodę, która nie dopuszcza intruzów do gardła. Produkują także antygeny, które w dalszej kolejności wytwarzają przeciwciała odpornościowe. Funkcją gruczołów przytarczycznych jest produkcja parathormonu, który reguluje poziom wapnia we krwi. Dzięki grasicy produkowane są limfocyty T. Węzły chłonne zbierają chłonkę, czyli płyn tkankowy, który spływa do naczyń układu chłonnego. Powiększają się, gdy organizm musi zwalczyć patogeny, które się w nim pojawiły. Naczynia chłonne transportują limfę do węzłów chłonnych, gdzie zostaje ona przefiltrowana. Stamtąd limfa trafia z powrotem do układu krwionośnego. Śledziona odpowiada za niszczenie bakterii, wytwarzanie immunoglobulin i usuwanie zbędnych substancji z organizmu.

Choroby układu limfatycznego

Najpopularniejszą z chorób układu limfatycznego jest angina przenoszona drogą kropelkową. Rozwój jej skutkuje bólem gardła, gorączką i powiększeniem węzłów chłonnych w obrębie gardła. Anginę należy leczyć antybiotykami przepisywanymi przez lekarza.

Inna choroba tego układu to zapalenie migdałków – powiększają się i stają zaczerwienione w wyniku walki z wirusami. Towarzyszą temu ból głowy i gorączka, a nieleczone zapalenie migdałków może prowadzić do infekcji nerek lub zaburzeń pracy serca.

Ziarnica jest najgroźniejszą odmianą chłoniaków – nowotworów w postaci złośliwej lub niezłośliwej. Rozwija się bezobjawowo, dlatego trudno ją wykryć. Towarzyszące chorobie gwałtowne chudnięcie i przemęczenie często odbierane są jako oznaki stresu. Leczona jest zazwyczaj chemio- i radioterapią, chociaż bywa wymagany też przeszczep szpiku kostnego.

Zobacz film: Budowa mózgu. Źródło: 36,6

Data aktualizacji: 26.12.2017,
Opublikowano: 20.09.2017 r.

Komentarze (0)

Trwa dodawanie...
Komentarz dodany!
Komentarz nie mógł zostać dodany
Udar mózgu - jak wygląda rehabilitacja po chorobie?

Rehabilitacja po udarze to długotrwały proces, który nie zawsze gwarantuje pełne przywrócenie utraconych funkcji. Zajmuje się nią interdyscyplinarny zespół specjalistów, m.in. neuropsycholog, fizjoterapeuta i logopeda.

Czytaj więcej
Uczucie ciężkości w klatce piersiowej – przyczyny

Ból, ciężkość w klatce piersiowej, problem z oddechem to dolegliwości, które wywołują lęk i wymagają znalezienia przyczyny. Ich powodem może być poważny problem zdrowotny, a także zaburzenia lękowe, stres, a nawet zbyt obfity posiłek. Uczucia ciężkości w klatce piersiowej nie należy bagatelizować.

Czytaj więcej
Jakie są objawy stanu przedzawałowego? Co robić, gdy wystąpią?

Zawał serca może dawać charakterystyczne objawy, choć nie zawsze. Stan przedzawałowy poprzedza bezpośrednio nieodwracalne obumieranie i martwicę komórek mięśnia sercowego, dlatego odpowiednia diagnostyka może zapobiec jego konsekwencjom jakim jest zawał serca. 

Czytaj więcej
Objawy zawału serca u kobiet – czy różnią się od tych u mężczyzn?

Objawy zawału serca u kobiet mogą różnić się od ogólnie uznawanych, typowych symptomów zawału mięśnia sercowego. Częściej pojawiają się objawy nieswoiste zawału serca w postaci duszności, uczucia pieczenia w klatce piersiowej, bólu ramion czy po prostu osłabienia.

Czytaj więcej
Cichy zawał serca – czy można przejść zawał i o tym nie wiedzieć?

Zawał serca nie zawsze daje książkowe objawy. Cichy zawał dotyczy przede wszystkim chorych na cukrzycę oraz kobiet. Trudno go rozpoznać, co powoduje, że gorsze jest rokowanie. Dlatego tak ważna jest profilaktyka.

Czytaj więcej
Anemia sierpowata (niedokrwistość sierpowatokrwinkowa): przyczyny, objawy i leczenie

Anemia sierpowata jest chorobą wynikającą z mutacji punktowej w genie kodującym łańcuch hemoglobiny krwinek czerwonych. Wśród objawów występują: bladość skóry, bóle brzucha, opuchlizna stóp i dłoni, a także uszkodzenia serca i płuc! Anemia sierpowata jest chorobą dziedziczną, na którą cierpią nawet noworodki!

Czytaj więcej
Grillowane mięso może szkodzić sercu

Polacy kochają grillowane i smażone jedzenie. Niestety kolejne badania pokazują, że taka obróbka - zwłaszcza mięsa - może być niebezpieczna dla serca i całego układu krążenia.

Czytaj więcej
5 sygnałów, że siedzący tryb życia zaczyna ci szkodzić i potrzebujesz więcej ruchu

Ciało człowieka nie jest przystosowane do przebywania w pozycji siedzącej, tymczasem większość z nas spędza tak  8-10 godzin dziennie. To odbija się na naszym zdrowiu bardziej, niż się spodziewamy. Siedzący tryb życia przyczynia się zarówno do groźnych chorób cywilizacyjnych, jak i codziennych dolegliwości, takich jak ból głowy czy zaparcia.

Czytaj więcej
Czym jest kardiowerter-defibrylator serca? Wskazania do wszczepienia

Kardiowerter-defibrylator jest urządzeniem, które wszczepia się pacjentom w celu przywrócenia rytmu zatokowego w momencie wystąpienia arytmii zagrażającej życiu. Wskazaniem do zastosowania tego rodzaju leczenia jest ryzyko wystąpienia tzw. nagłej śmierci sercowej. Kardiowerter-defibrylator składa się z baterii i elektrody.

Czytaj więcej
Kawa nie tylko pobudza, ale także poprawia zdrowie. Poznaj 9 powodów, dla których warto ją pić 

Kawa to jeden z najpopularniejszych napojów. Doskonale smakuje, pobudza, dodaje energii, a także poprawia działanie całego organizmu. Z okazji Międzynarodowego Dnia Kawy przypominamy dlaczego warto pić kawę. 

Czytaj więcej