Pierwszego udanego przeszczepu serca dokonano w 1967 roku. W Polsce udało się to dopiero profesorowi Zbigniewowi Relidze 5 listopada 1985 roku w Zabrzu. W zeszłym roku w Polsce dokonano 101 przeszczepów serca. To wciąż nie tak wiele, zważywszy na liczbę osób, które corocznie oczekują na zdrowe serce, o które jest o wiele trudniej niż o nerki i wątrobę.

Co to jest przeszczep serca?

Transplantacja serca jest skomplikowanym zabiegiem chirurgicznym, który wymaga współpracy specjalistycznych zespołów lekarskich. Najpierw należy pobrać serce od osoby, u której stwierdzono śmierć pnia mózgu, a która za życie nie wyraziła sprzeciwu na bycie dawcą organów. Następnie u operowanej osoby usuwa się większość niewydolnego serca, pozostawiając dużą część tylnej ściany prawo i lewego przedsionka biorcy oraz naczynia krwionośne. Ostatnim etapem jest umieszczenie pobranego od dawcy serca i połączenie go z naczyniami krwionośnymi biorcy.

Osoba po przeszczepie serca musi do końca życia przyjmować leki immunosupresyjne, które zapobiegają odrzuceniu narządu. Jest to proces, w którym przeciwciała biorcy atakują serce dawcy. Również z tego względu osoby po transplantacji pozostają pod stałym nadzorem lekarskim.

Przeszczep jest jedyną skuteczną metodą ratowania życia w przypadku niewydolnego serca, która umożliwia powrót do sprawnego funkcjonowania w społeczeństwie. To wielkie osiągnięcie współczesnej medycyny uratowało życie wielu ludziom.

Wskazania do transplantacji serca

Przeszczepu serca dokonuje się u osób ze schyłkową niewydolnością serca, u których niemożliwe jest już zastosowanie żadnych alternatywnych metod leczenia. Niewydolność serca oznacza, że nie może już ono dłużej pełnić swojej roli w organizmie, a więc pompować krwi, która dostarcza tlen i składniki odżywcze do wszystkich tkanek.

Przyczynami niewydolności serca mogą być:

• niewydolność serca w następstwie kardiomiopatii rozstrzeniowej,
  
• uszkodzenia serca,
  
• wrodzone wady serca,
  
• bardzo zaawansowana choroba wieńcowa,
  
• zaburzenia rytmu serca komorowe - oporne na leczenie standardowe,
• wady zastawkowe.

Ile się żyje po przeszczepie serca?

Długość życia po dokonaniu udanej transplantacji serca może być bardzo różna. Przy prawidłowym stosowaniu się do zaleceń lekarza, prowadzeniu zdrowego trybu życia i unikaniu używek można przeżyć nawet do 30 lat. W Polsce najdłużej żyjącą osobą po przeszczepie serca jest pacjent profesora Religi, który od operacji przeżył już 18 lat.

Głównymi przyczynami przedwczesnej śmierci po przeszczepie są reakcje immunologiczne odrzucające serce biorcy oraz powikłania, do których dochodzi na skutek stosowania leków immunosupresyjnych, takie jak zakażenia, nadciśnienie, choroby nowotworowe czy niewydolność nerek. Jest to kolejny powód, dla którego po przeszczepie powinno się prowadzić zdrowy tryb życia.

Udany przeszczep serca w Polsce?

Polskie ośrodki transplantologiczne uzyskują wyniki porównywalne do europejskich klinik tego rodzaju. Nasi lekarze transplantolodzy mają niezwykłe doświadczenie i wykształcenie, a także odbyli wieloletnie staże w najlepszych klinikach na świecie. Można więc nie mieć obaw przed dokonaniem takiego zabiegu w Polsce. Ośrodki, które dokonują przeszczepów to:

• Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu,
  
• Klinika Chirurgii Serca, Naczyń i Transplantologii im. Jana Pawła II w Krakowie,
  
• Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego w Poznaniu,
  
• Instytut Kardiologii im. Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie,
  
• Akademickie Centrum Kliniczne - ACK Szpital Akademii Medycznej w Gdańsku.
  

Warto też pamiętać, że to czy przeszczep serca będzie udany w dużej mierze zależy również od osoby poddającej się zabiegowi. Ważne jest jej samopoczucie, nastawienie i stan zdrowia w momencie operacji. Na przeżycie znacząco wpływa też czy pacjent stosuje się do zaleceń lekarzy dotyczących przygotowania się do zabiegu oraz rekonwalescencji - czy regularnie przyjmuje leki i prowadzi zdrowy tryb życia.

Ile kosztuje przeszczep serca?

Przeszczep serca w Polsce kosztuje 105 tysięcy złotych. Ta skomplikowana operacja wymaga zaangażowania wielu współpracujących ze sobą specjalistów oraz użycia najwyżej jakości sprzętu medycznego. Całość jest jednak wykonywana w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.

Większą przeszkodą niż względy finansowe jest brak zdrowych narządów, które można przeszczepić. Wciąż jest zbyt mało dawców tego organu w stosunku do osób chorujących na skrajną niewydolność serca. Stworzono już wprawdzie sztuczne serce, które można przeszczepić, jednak jego działanie jest o wiele gorsze od prawdziwego serca, a przeżywalność osób po takiej operacji o wiele krótsza. Trwają jednak badania nad jego usprawnieniem. Naukowcy rozważają też możliwość używania komórek macierzystych mięśnia sercowego, aby wykorzystać je w przyszłości jako alternatywę dla przeszczepów.