Torbiel trzustki jest zbiornikiem płynu, którego zawartość stanowią przede wszystkim wydzieliny gruczołu trzustkowego. Zmiany dzieli się na torbiele prawdziwe, które mają właściwą dla torbieli budowę, w tym ścianę wyścieloną nabłonkiem, a także torbiele rzekome trzustki, będące najczęściej powikłaniem ostrego zapalenia tego narządu. Sama torbiel nie oznacza raka. Rak to nowotwór złośliwy, wywodzący się z tkanki nabłonkowej, natomiast tobiel jest nowotworem łagodnym. Jednak należy mieć na względzie, że niektóre jej typy mogą ulec transformacji w raka.

Torbiel trzustki – czym jest ta zmiana?

Jak już wspomniano, torbiel trzustki jest zbiornikiem płynu otoczonego gładkościenną torebką. Ściana torbieli prawdziwej ma tkankę nabłonkową. Torbiele na trzustce miewają różną etiologię, co z kolei przekłada się na dalsze postępowanie i leczenie. Wyróżnia się torbiele zastoinowe, nowotworowe, pasożytnicze, skórzaste i potworniaki. Na uwagę przede wszystkim zasługują dwa pierwsze typy, najczęściej obserwowane. Torbiel trzustki zastoinowa, jak sama nazwa wskazuje, wynika z zastoju płynu trzustkowego w obrębie gruczołu. Dochodzi do niej na skutek niedrożności przewodu trzustkowego w przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki lub rzadziej innych przyczyn. Drugim częstym rodzajem torbieli prawdziwych trzustki są zmiany nowotworowe. Stanowią przeszło połowę przypadków torbieli trzustki. Zalicza się tu kilka nowotworów o różnym stopniu zagrożenia transformacji w nowotwór złośliwy.

Torbiel trzustki – czy to już rak?

Torbiele same w sobie są nowotworami łagodnymi, niemającymi nic wspólnego z rakiem. Jednak część torbieli nowotworowych trzustki może ulec transformacji w nowotwór złośliwy. Znaczne ryzyko złośliwości mają torbielowate nowotwory śluzowe czy wewnątrzprzewodowe brodawkowate nowotwory śluzowe, wywodzące się z głównego przewodu trzustkowego. Zdecydowanie mniejsze ryzyko transformacji w zmianę złośliwą mają wewnątrzprzewodowe nowotwory brodawkowate śluzowe z gałęzi bocznych przewodu trzustkowego, a torbiele będące surowiczymi torbielakogruczolakami prawie nigdy nie ulegają zezłośliwieniu.

Jakie objawy daje torbiel trzustki?

Torbiel trzustki nie zawsze wysyła jakiekolwiek objawy. Dużo zależy od jej wielkości. Niewielka może przebiegać bezobjawowo, wówczas wykrywana jest przypadkowo podczas badań obrazowych (ultrasonografii czy tomografii komputerowa jamy brzusznej), wykonywanych z innego powodu. Jednak bezobjawowy przebieg to nie reguła. Mogą wystąpić przede wszystkim dolegliwości w obrębie jamy brzusznej, pobolewania w nadbrzuszu i śródbrzuszu. Czasami nie jest to typowy ból, lecz dyskomfort. Dodatkowo zdarzają się nudności czy wymioty, niewielkie osłabienie. Rzadziej obserwuje się spadek masy ciała czy inne nieswoiste objawy, choć w tych przypadkach dużo zależy od typu torbieli i tła, na jakim doszło do jej powstania.

Jak rozpoznać torbiel trzustki?

Najłatwiej rozpoznać torbiel objawową. Diagnoza wymaga wówczas potwierdzenia w badaniach obrazowych, takich jak tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Następnie zapada decyzja co do konieczności wykonania operacji i ewentualnej resekcji bądź drenażu. Przy braku objawów trudniej o diagnostykę, dlatego najczęściej zmiana wykrywana jest podczas badań obrazowych, wykonywanych z innych przyczyn. Również w tym przypadku tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny mają podstawowe znaczenie w różnicowaniu zmiany i podejmowaniu decyzji co do dalszego postępowania. Często poszerza się diagnostykę o parametry trzustkowe, szczególnie w sytuacji torbieli na tle zapalnym, jak również badania endoskopowe przy podejrzeniu blokady w ujściach przewodu trzustkowego. Pewne rozpoznanie jest tak naprawdę możliwe dopiero po wykonaniu badania histopatologicznego torbieli. Badania obrazowe pozwalają jedynie określić, w jakim stopniu zmiana jest podejrzana, jak również sugerują, czy ewidentnie ma ona cechy torbieli łagodnej, czy też konieczne jest poszerzenie diagnostyki.

Torbiel trzustki – leczenie

Postępowanie w przypadku torbieli trzustki uzależnione jest od jej wielkości, objawów, charakteru czy tła, na jakim powstała. Większość torbieli pozapalnych ulega samoistnemu wchłonięciu, choć szansę na to zmniejszają niektóre czynniki. Najrzadziej znika torbiel ogona trzustki, nieczęsto zmiany mnogie, o grubych ścianach, mające związek z przewodem trzustkowym. Jedną z metod leczenia torbieli jest drenaż, stosowany wyłącznie w przypadku objawowych zmian pozapalnych. Część torbieli wymaga obserwacji, a inne należy rozważyć pod kątem usunięcia. Warto zwrócić uwagę na fakt, że nie chodzi tylko o możliwość zezłośliwienia. Leczenie operacyjne rozważa się często celem zapobieżenia powikłaniom, takim jak pęknięcie, krwawienia, ucisk torbieli na ważne struktury sąsiadujące.

Zobacz wideo: Bioniczna trzustka - czy zrewolucjonizuje leczenie cukrzycy typu 1?

Bibliografia:

1. Torbiele trzustki – postępowanie w świetle aktualnych wytycznych, Medycyna Praktyczna. Chirurgia, 2018/03.

2. Josef E. Fischer, Chirurgia. Wątroba i drogi żółciowe. Trzustka. Nadciśnienie wrotne, Warszawa 2013.