Emocje towarzyszą ludziom nieustannie, a każde pobudzenie znajduje odzwierciedlenie w reakcjach wegetatywnych. Aktualny nastrój wpływa na akcję serca, poziom glukozy we krwi, głębokość oddechu, pracę jelit, napięcie mięśni itd. Każdej emocji towarzyszy także wydzielanie hormonów, takich jak: kortyzol, adrenalina, serotonina. U ludzi pierwotnych te zachodzące pod wpływem bodźców zewnętrznych zmiany organiczne umożliwiały np. szybkie reagowanie na stan zagrożenia (walkę lub ucieczkę).

Tłumienie emocji, jego cele i przyczyny

Pierwotnie ekspresja emocji stanowiła mechanizm obronny. Służyła mierzeniu się z codziennymi wyzwaniami. Fakt, że gatunek ludzki ucywilizował się, doprowadził do sytuacji odwrotnej. Mechanizmem obronnym stało się ukrywanie emocji. W sytuacjach społecznych ich manifestowanie bywa bowiem pogwałceniem ogólnie przyjętych zasad współżycia, a przede wszystkim nie zawsze się opłaca.

Ludzie uczą się nie uzewnętrzniać prawdziwych uczuć, ponieważ nie chcą:

• okazywać słabości, bo mogłoby to utrudnić im osiągnięcie wyznaczonych celów,
  
• pogrążać się w emocjach, by nie utracić kontroli nad swoim życiem,
  
• zranić, obrazić czy rozczarować innych osób zbyt spontanicznymi reakcjami.
  

Kierowanie się rozumem i rozwagą bez wątpienia jest wyrazem człowieczeństwa i oznaką dojrzałości. Biorąc jednak pod uwagę najgłębsze przyczyny tłumienia emocji oraz to, jak dalece ogranicza ono autentyczność jednostki, wpływa na jej zdrowie i jakość życia, często warto podjąć działania służące uwolnieniu ekspresji uczuć.

Polecamy: Objawy i przyczyny aleksytymii - jak leczyć analfabetyzm emocjonalny?

W wielu przypadkach tłumienie emocji jest wynikiem:

• surowego wychowania, w którego toku premiowana była powściągliwość, a okazywanie uczuć wyśmiewane lub karane,
  
• wzrastania w stresogennym środowisku (patologiach rodzinnych, ubóstwie, czasach politycznych niepokojów), co nie tylko ogranicza spontaniczność, ale i zubaża życie emocjonalne,
  
• traumatycznych przeżyć, wywołujących różnego typu zaburzenia psychiczne powiązane z trudnością w wyrażaniu uczuć.
  

Na skutek tego rodzaju czynników przystosowawczy mechanizm tłumienia emocji sięga znacznie dalej, niż jest to konieczne. Przekształca się w automatyczną reakcję na bodźce, wywołując szereg negatywnych konsekwencji.

Na czym polega odporność psychiczna? Odpowiedź znajdziecie na filmie:

Tłumienie emocji – skutki zdrowotne i psychospołeczne

Tłumienie emocji może ograniczać się do doraźnego powstrzymania się od okazania rozczarowania czy złości. Bardzo często jednak oznacza ono wyparcie przeżywanych uczuć (jako niewłaściwych, niepożądanych) ze świadomości. Blokowanie emocji nie sprawia, że przestaje się je odczuwać. Nawet jeśli znajdują się one poza obszarem świadomej refleksji, nie sposób opanować fizjologicznych reakcji organizmu powiązanych z określonymi bodźcami. Każda niewyrażona emocja sprawia zatem, że w ciele kumuluje się napięcie, które nie znajduje naturalnego ujścia. Co więcej, ból o nieznanym podłożu wyzwala negatywne pobudzenie emocjonalne, powodując efekt błędnego koła.

Ludzie, dla których tłumienie emocji stanowi zwykły sposób funkcjonowania, mogą zmagać się z szeregiem dolegliwości:

• bólami głowy,
  
• nadciśnieniem,
  
• zaburzeniami rytmu serca,
  
• problemami trawiennymi (np. zespołem jelita drażliwego, zaparciami),
  
• wrzodami żołądka i dwunastnicy,
  
• zaburzeniami odżywiania,
  
• astmą,
  
• bolesnym napięciem mięśni,
  
• stanami zapalnymi, np. dróg moczowych,
  
• dermatozami,
  
• niską odpornością,
  
• zaburzeniami snu,
  
• problemami z pamięcią i koncentracją.
  

Zaburzenia organiczne o podłożu psychicznym mogą prowadzić nawet do przedwczesnego starzenia się organizmu.

Tłumienie emocji nie pozostaje bez wpływu na osobowość i psychiczną kondycję jednostki. Osoby, które nie pozwalają sobie na przeżywanie silnych uczuć i machinalnie wypierają je poza obszar swojej świadomości, bardzo często cierpią na depresję i różnego typu nerwice. Mają niską samoocenę i nie akceptują siebie. Codzienne funkcjonowanie utrudniają im przesadny perfekcjonizm i potrzeba kontroli nad wszystkimi aspektami życia. Ludzie tacy bywają chłodni, cyniczni, krytyczni wobec otoczenia. Jednocześnie zdarzają im się, nieadekwatne do okoliczności, niekontrolowane wybuchy złości czy gniewu.

Czy możliwe jest leczenie ze skłonności do tłumienia emocji?

Osoby, które kontrolują ekspresję swoich uczuć w sposób świadomy, potrafią redukować przeżywane napięcie na wiele sposobów, np. poprzez rozmowę z bliską osobą, pisanie pamiętników, aktywność fizyczną. Ludzie, w przypadku których ukrywanie emocji jest głęboko zakorzenionym odruchem, powinni nauczyć się je wyrażać w sposób akceptowany społecznie. Zwykle jest to trudny proces, ponieważ wymaga nie tylko pracy nad kształtem własnej osobowości, ale przede wszystkim uświadomienia sobie problemu, który nie jest oczywisty. W wielu przypadkach tendencja do blokowania emocji zostaje zdiagnozowana dopiero przez psychiatrę, do którego chory cierpiący na somatyczne dolegliwości trafia, gdy specjaliści z innych dziedzin nie znajdą ich organicznej przyczyny.

Nauka wyrażania tłumionych emocji najczęściej wiąże się z psychoterapią, której metoda uzależniona jest od indywidualnego przypadku.