Statyny cieszą się szerokim zastosowaniem w lekach obniżających poziom cholesterolu. Oprócz tego mają właściwości stabilizujące blaszki miażdżycowe, hamujące układ krzepnięcia, stymulujące układ fibrynolizy oraz hamujące reakcje zapalne. Są stosowane zarówno pojedynczo, jak i w połączeniu z innymi lekami. Zdrowotne działanie może jednak być okupione niepożądanym działaniem ubocznym. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby mające problemy z wątrobą, układem mięśniowym i zagrożone cukrzycą.
Jak o poziom cholesterolu zadbać dietą? Sprawdźcie:
Co to są statyny?
Statyny to związki biologicznie czynne, oddziałujące na enzym odpowiadający za syntezę cholesterolu endogennego. Ich właściwości nazywa się hipolipemicznymi. Statyny mogą być dzięki nim wykorzystywane w leczeniu podwyższonego stężenia cholesterolu we krwi, co jest szczególnie ważne w terapii schorzeń sercowo-naczyniowych i udarów mózgu.
Na rynku dostępnych jest sześć rodzajów statyn, wśród których wyróżnia się statyny syntetyczne i naturalne. Te pierwsze powstają w wyniku reakcji chemicznych i należą do nich atorwastatyna, fluwastatyna i rosuwastatyna. Statyny naturalne to lowastatyna, simwastatyna oraz prawastatyna. W naturze występują jako produkty fermentacji grzybów pleśniowych. Ich źródłem może też być pożywienie – statyny znajdują się w sfermentowanym czerwonym ryżu i boczniaku ostrygowatym. Ten ostatni w warunkach naturalnych rośnie na martwych pniach drzew na wszystkich kontynentach, ale jest też hodowany.
Statyny – skutki uboczne
Oprócz dobroczynnego wpływu statyny mają też niestety działanie uboczne. Jednym z nich jest negatywny wpływ na wątrobę. W badaniach laboratoryjnych po ich stosowaniu stwierdza się podwyższone stężenie enzymów wątrobowych. Toksyczny wpływ na wątrobę może jednak objawiać się m.in. żółtaczką, powiększeniem wątroby i podwyższonym stężeniem bilirubiny. Stosowanie statyn nie jest wskazane przy zdekompensowanej marskości wątroby i jej ostrej niewydolności. Podawania statyn nie wyklucza natomiast bezobjawowe zwiększenie poziomu enzymów wątrobowych, niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby, wirusowe zapalenie wątroby typu C i najłagodniejsze stadia marskości wątroby (klasa A wg Childa Pugha).
Znacznie rzadszym skutkiem ubocznym stosowania statyn jest miopatia. Schorzenie to powoduje nieprawidłowe funkcjonowanie włókien mięśniowych, co objawia się ich osłabieniem, tkliwością i bólem. Miopatia może prowadzić do rabdomiolizy, czyli rozpadu tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej. Z tego względu statyn nie wolno podawać pacjentom, którzy należą do grup szczególnie narażonych na rabdomiolizę. Czynnikami ryzyka wystąpienia tej choroby są:
- wiek powyżej 80 lat,
- niedoczynność tarczycy,
- nadużywanie alkoholu,
- przyjmowanie dużej ilości leków,
- wysiłek fizyczny przekraczający możliwości organizmu,
- niedoczynność tarczycy,
- zaburzenia pracy nerek,
- wcześniejsze przypadki miopatii w rodzinie.
Statyny mogą też powodować wzrost stężenia insuliny, a co za tym idzie – cukrzycę (działają prodiabetogennie). Ryzyko jej wystąpienia zależy od rodzaju statyn. Największe wywołuje atorwastatyna, rosuwastatyna i simwastatyna, a najmniejsze – prawastatyna, fluwastatyna i lowastatyna. Rozwój cukrzycy podczas ich przyjmowania potęgują dodatkowo:
- podeszły wiek,
- płeć żeńska,
- zespół metaboliczny,
- wschodnioazjatyckie pochodzenie.
Jak odstawić statyny?
W przypadku nietolerancji statyn przez organizm stosuje się następujące rozwiązania:
- łagodzenie objawów nietolerancji za pomocą leków dostępnych bez recepty,
- stosowanie statyn co drugi dzień,
- ustalenie diety z mniejszą zawartością cholesterolu.
Powyższe sposoby można stosować razem lub osobno. Jeżeli jednak nie przynosi to pożądanych skutków, konieczne może być odstawienie. Czasami jedną statynę można zastąpić drugą, niepowodującą skutków obocznych. W pozostałych przypadkach należy je całkowicie wyeliminować i wybrać inne leki o działaniu hipolipemicznym. Wszystkie działania muszą być skonsultowane z lekarzem prowadzącym.
Leki na cholesterol bez statyn
Jednym z leków obniżających cholesterol, który stosuje się zamiast statyn, jest kwas nikotynowy. Ma on korzystny wpływ na powikłania sercowo-naczyniowe, może jednak powodować skutki uboczne nieakceptowane przez wielu pacjentów. Umiarkowane obniżenie cholesterolu powodujeą także kolesewelam, który jest stosowany wspólnie z statynami., . Innym rozwiązaniem jest użycie gemfibrozylu. O leczeniu decyduje lekarz, w oparciu o wyniki badań laboratoryjnych oraz możliwości chorego.
Kiedy powinno się udać do kardiologa? Odpowiedź na filmie: