Niepłodność to problem dotykający coraz większej liczby par. Badacze donoszą, że trudności z posiadaniem potomstwa wynikać mogą zarówno ze strony kobiety, jak i mężczyzny, a niekiedy i obojga partnerów. W celu określenia przyczyn niepłodności wykorzystuje się rozmaite badania, a jednym z nich jest spermiogram, który pozwala na dokładną ocenę jakości nasienia.

Czym jest spermiogram?

Spermiogram jest jednym z podstawowych badań wykorzystywanych w procesie diagnostycznym niepłodności u mężczyzn. Badanie nasienia określane bywa alternatywnie badaniem spermy, spermogramem, seminogramem, analizą nasienia. Podczas spermiogramu ocenia się:

• żywotność plemników, tj. odsetek martwych i żywych męskich komórek rozrodczych,
• koncentrację plemników, tj. liczbę męskich komórek rozrodczych na 1 ml,
• morfologię plemników, czyli ich kształt,
• ruchliwość plemników,
• czas upłynnienia, zabarwienie, odczyn, lepkość i objętość, tj. ilość ejakulatu oddanego do badania,
• agregację (przyleganie nieruchliwych plemników do siebie lub ruchliwych plemników do innych elementów), aglutynację (przyleganie ruchliwych plemników do siebie nawzajem),
• obecność leukocytów (krwinek białych) i komórek nabłonkowych.

Ile kosztuje badanie nasienia i jak się przygotować do badania?

Spermiogram jest badaniem, które można wykonać bezpłatnie na podstawie skierowania od lekarza w ramach umowy zawartej z NFZ w zakresie leczenia niepłodności. Prywatnie cena spermiogramu wynosi średnio 150 zł.

Badanie nasienia wymaga specjalnego przygotowania. Na około 3–5 dni przed planowanym spermiogramem konieczne jest zachowanie abstynencji seksualnej. Wskazane jest nie spożywanie przez kilka dni alkoholu i przestrzeganie higieny osobistej. W przypadku osób zażywających antybiotyki przed przystąpieniem do badania konieczna jest około 2-tygodniowa przerwa od zakończenia kuracji.

Spermiogram – jak wygląda badanie?

Spermiogram łączy w sobie makroskopową i mikroskopową ocenę spermy. Materiał do badania stanowi nasienie, które oddaje się w placówce medycznej. W szczególnych przypadkach nasienie pobrane jest w warunkach domowych. Konieczne jest wówczas przestrzeganie kilku ważnych zasad – dostarczenie próbki do laboratorium nie powinno trwać dłużej niż 1 godzinę, podczas transportu próbka powinna znajdować się w temperaturze wynoszącej około 37. Bez względu na miejsce materiał należy oddać bezpośrednio do sterylnego naczynka. Spermę pozyskuje się drogą masturbacji. Nie powinna ona pochodzić z prezerwatywy lub stosunku przerywanego.

Jeśli wyniki badania nasienia są zgodnie z kryteriami Światowej Organizacji Zdrowia, jeden test jest wystarczający. W przypadku gdy wyniki są nieprawidłowe w co najmniej dwóch badaniach (z zachowaniem około 3-miesięcznej przerwy między nimi), wskazana jest dalsza diagnostyka andrologiczna. Interpretację wyników badania spermy przeprowadza urolog lub androlog.

Banki nasienia. Kto i kiedy może z nich skorzystać? Odpowiedź znajdziecie na filmie:

Spermiogram – normy

Światowa Organizacja Zdrowia określiła powszechnie obowiązujące dla spermiogramu normy:

• objętość ejakulatu – >1,5 ml,
• pH nasienia – ≥7,2,
• czas upłynnienia – <60 minut,
• aglutynaty i agregaty plemników – brak,
• liczba plemników w 1 ml – ≥15 mln/ml (≥15*106/ml),
• całkowita liczba plemników w ejakulacie – ≥39 mln/ejakulat (≥39*106/ml),
• ruchliwość – >25% rychło progresywnych (kategoria a) lub >50% poruszających się szybko i powoli do przodu (kategoria a+b),
• żywotność – >58% żywych plemników,
• morfologia – >4% plemników o prawidłowej formie,
• leukocyty – <1 mln/ml (<1*106/ml),
• fruktoza – >13 mikromoli/ejakulat,
• barwa – mlecznobiała do szaro-żółtej.

Na podstawie powyższych czynników ocena spermiogramu może być następująca:

• wynik normalny,
• azoospermia – brak plemników w nasieniu,
• polizoospermia – zbyt duża liczba plemników w nasieniu,
• nekrospermia – martwe plemniki w nasieniu,
• oligozoospermia – liczebność plemników poniżej normy,
• astenozoospermia – ograniczona ruchliwość plemników,
• oligoastenozoospermia – niższa liczebność i ograniczona ruchliwość plemników,
• pyospermia – obecność białych krwinek w nasieniu,
• teratozoospermia – normalna ilość morfologicznie odmiennych plemników,
• oligoastenoteratozoospermia – niższa liczebność plemników, które są dodatkowo morfologicznie odmienne i o wyraźnie ograniczonej ruchliwości.

Czynniki wpływające na wyniki badania nasienia

Na wyniki badania nasienia wpłynąć mogą:

• zbyt długi lub krótki okres abstynencji seksualnej,
• przebyte w ostatnim czasie choroby, którym towarzyszy gorączka,
• przemęczenie,
• spożywanie alkoholu,
• antybiotykoterapia,
• zwłoka i nieprawidłowe warunki transportu materiału do badań.

Kiedy wykonać badanie nasienia?

Wskazania do wykonania badania nasienia:

• ocena płodności,
• operacje w obrębie układu rozrodczego,
• oddanie nasienia do banku spermy,
• stan po terapii glikokortykosteroidami, steroidami płciowymi,
• stan po leczeniu wnętrostwa, skrętu jądra w dzieciństwie.