Skręt jądra to ostry stan wywołany skręceniem szypuły naczyniowej jądra wokół własnej osi i zamknięciem przepływu krwi. Jego skutkiem może być niedokrwienie i zmiany martwicze w obrębie gonady. Skręt przebiega z jednostronnym obrzękiem moszny i nasilonymi dolegliwościami bólowymi. W razie wystąpienia tych symptomów należy szybko zgłosić się na szpitalny oddział ratunkowy (SOR). Niekiedy objawy te występują przy innych jednostkach chorobowych, jednak zawsze trzeba brać pod uwagę niebezpieczny dla zdrowia skręt jądra. U dzieci, u których zastosuje się leczenie zachowawcze, może dojść nawet do utraty jądra.
Skręt jądra – przyczyny powstania ostrej moszny
Skręt jądra jest zespołem wymagającym pilnej interwencji chirurgicznej, jednym z czynników etiologicznych zespołu ostrej moszny – zespołu objawów obejmującego zaczerwienienie, bolesność i obrzęk moszny, najczęściej po jednej stronie.
Do powstania ostrej moszny przyczynia się wiele stanów klinicznych. Są to: zapalenie jądra i najądrza, wodniak jądra, uwięźnięta przepuklina, skręt przyczepka jądra lub najądrza. Najczęściej przyczyną zespołu ostrej moszny jest właśnie skręt jądra.
Przyjmuje się, że aby doszło do skrętu jądra, musi istnieć pewna predyspozycja anatomiczna. Polega ona na częściowo lub całkowicie zrośniętej osłonce pochwowej, co prowadzi do nieprawidłowego przyczepu jądra do moszny. Dodatkowo do wystąpienia skrętu jądra przyczyniają się nieprawidłowości w obrębie krezki jądra. Większość chłopców ma przyczepki jądra, będące pozostałością przewodów Müllera. Zdecydowanie mniejszy odsetek dzieci ma przyczepki najądrza jako pozostałość przewodów Wolffa. Skręt w obrębie tych przyczepków i martwica, która jest tego konsekwencją, nie mają poznanej przyczyny.
Do zespołu ostrej moszny dochodzi ponadto w przypadku zapalenia najądrzy lub jądra, będącego często powikłaniem zakażenia układu moczowego. Szczególnie dotyczy to chłopców z jakimikolwiek patologiami w obrębie dróg moczowych, jak np. spodziectwo lub obecność zastawki cewki tylnej.
Skręt jądra stanowi około 30% przyczyn ostrej moszny u dziecka. U noworodków skręt jądra to nawet połowa przypadków zespołu ostrej moszny. Przyczynia się do niego często wnętrostwo, czyli niezstąpione jądro. Ten stan bardzo zwiększa ryzyko wystąpienia skrętu jądra.
Bardzo ważne jest szybkie określenie przyczyny zespołu ostrej moszny i wykluczenie bądź potwierdzenie skrętu jądra. W przeciwnym razie może dojść do utraty gonady.
Skręt jądra – z czym różnicować?
Skręt jądra trzeba różnicować ze skrętem przyczepka jądra, zapaleniem jądra i najądrza, a także stanem pourazowym jądra.
Główne cechy pozwalające różnicować te stany kliniczne to: stan ogólny chorego, nasilenie i charakter bólu, obecność gorączki, zaczerwienienia i odruchu powrózkowego.
Skręt jądra wywołuje wymioty, bóle brzucha, brak gorączki, niewielkie zaczerwienienie, nagły i silny ból worka mosznowego. Tylko w przypadku skrętu jądra, w porównaniu z pozostałymi patologiami, brak jest odruchu mosznowego.
Skręt przyczepka jądra różni się dobrym ogólnym samopoczuciem chorego, bardziej punktowym bólem i obecnością odruchu mosznowego. Zapalenie jądra i najądrza charakteryzuje się gorączką, ogólnym złym samopoczuciem chłopca, bardzo dużym zaczerwienieniem. Uraz jądra najczęściej przebiega z ogólnie dobrym samopoczuciem, brakiem gorączki, jednak z nasilonym bólem i dużym zaczerwienieniem, a czasem zasinieniem.
Skręt jądra – objawy
Przy wystąpieniu objawów sugerujących zespół ostrej moszny czym prędzej należy zgłosić się do szpitala na izbę przyjęć. W przypadku skrętu jądra objawy pojawiają się nagle i szybko przybierają bardzo duże nasilenie. Często w wywiadzie okazuje się, że objawy poprzedzone były wysiłkiem fizycznym lub urazem tej okolicy. Dzieje się tak dlatego, że podczas urazu bądź intensywnego wysiłku może dojść do znacznego skurczu mięśnia dźwigacza jądra, co w konsekwencji może doprowadzić do jego obrotu.
W ciągu pierwszych godzin objawy skrętu jądra to zaczerwienienie, obrzęk, ból i poprzeczne ułożenie jądra. Podczas badania lekarz stwierdza również powiększenie gonady i większą spoistość w porównaniu z drugim jądrem. Może występować objaw Brunzela, czyli pogrubienie powrózka nasiennego i uniesienie jądra ku górze. Czasem obecny jest również objaw Gera, czyli punktowe zaciągnięcie skóry worka mosznowego.
Bardzo często skręt jądra występuje u chłopców w wieku, kiedy krępują się przyznać do bólu w tej okolicy. Zadaniem lekarza jest więc badanie jąder u dziecka, nawet jeśli jedynymi zgłaszanymi przez niego objawami są wymioty, ból brzucha i złe samopoczucie.
Po badaniu fizykalnym lekarz zleca wykonanie ultrasonografii celem potwierdzenia rozpoznania. Używa się w tym celu ultrasonografu z użyciem oceny śródmiąższowego przepływu naczyniowego, czyli metodą Dopplera. W przypadku skrętu jądra uwidacznia się zaburzenia lub zupełny brak krążenia w obrębie jądra.
Skręt jąder u najmłodszych może być prenatalny, czyli wewnątrzmaciczny. Charakteryzuje się wtedy niebolesnym jądrem, unieruchomionym względem pokrywającej go skóry, a także zmienionym jego kolorem z powodu martwicę gonady.
Skręt jądra – leczenie
Skręt jądra wiąże się ze znacznymi powikłaniami klinicznymi, dlatego optymalny czas do wdrożenia leczenia chirurgicznego skrętu jądra to około 4 godziny. Po tym czasie zaczyna dochodzić do nieodwracalnych zmian w obrębie tkanki rozrodczej i zmian martwiczych. Grozi to niepłodnością, a przede wszystkim – utratą jądra.