W przypadku siatkówczaka oka u dziecka objawem charakterystycznym jest biały refleks na źrenicy zauważalny podczas wykonywania zdjęć z użyciem lampy błyskowej. Nie jest to jednak jedyny symptom choroby. Inne objawy to wylewy, ropne stany zapalne i znaczne pogorszenie widzenia. W takich sytuacjach konieczna jest pilna diagnostyka i wdrożenie leczenia. Rokowania przy siatkówczaku zależą w dużej mierze od stopnia zaawansowania nowotworu.

Zobacz także:

Czy pocierając oczy można się zakazić koronawirusem?

Podkrążone oczy – jak z nimi walczyć? Przyczyny podkrążonych oczu

Ropiejące oczy u dziecka – przyczyny i postępowanie

Siatkówczak u dzieci – co to jest?

Siatkówczak jest nowotworem złośliwym gałki ocznej. Występuje wyłącznie u dzieci. Razem z innym nowotworem – czerniakiem naczyniówki – jest jednym z najczęściej diagnozowanych schorzeń onkologicznych oczu. Ujawnia się najczęściej około 1. roku życia dziecka lub w wieku przedszkolnym. Wykryty we wczesnym stadium daje blisko 90% szans na uratowanie widzenia w jednym oku. Błędnie zdiagnozowany i niewłaściwie leczony może się przerzucać na inne narządy. Rozsiany siatkówczak u dziecka nierzadko prowadzi do śmierci pacjenta.

Przyczyny powstania i postacie siatkówczaka oka u dziecka

Przyczyną zachorowania na siatkówczaka jest mutacja genu w obrębie chromosomu 13. i jego krążka q14. Może się ona rozwinąć jeszcze w plemniku, zanim dotrze on do dojrzałej komórki jajowej i zapłodni ją. Tym sposobem we wszystkich komórkach powstałego zarodka będą zmutowane komórki. W nich, zwłaszcza w komórkach siatkówki, dojdzie do kolejnych mutacji. Jest to postać dziedziczna siatkówczaka u dzieci i nie zawsze można ją wykryć w początkowym stadium. Ponadto dziecko jest podatne na zachorowania na inne nowotwory niezwiązane z gałką oczną.

O postaci niedziedzicznej siatkówczaka mówi się wtedy, gdy obie mutacje zachodzą bezpośrednio w siatkówce już po narodzinach dziecka. Oznacza to, że mutacja nie jest mu przekazywana za życia płodowego.

Siatkówczak – objawy u dzieci

Charakterystycznym objawem siatkówczaka u dziecka jest biały refleks w źrenicy gałki ocznej. Nie jest on zauważalny gołym okiem. Można go zobaczyć dopiero w momencie wykonywania zdjęć, w których do poprawy jakości używa się lampy błyskowej. O obecności nowotworu świadczą też inne symptomy, np. ropne stany zapalne w oku, wylewy z krwi wprost do źrenicy, zez, różnice w kolorze tęczówek oczu, jaskra lub inne zaburzenia widzenia.

Jak rozpoznać objawy siatkówczaka?

Jeśli chodzi o siatkówczaka u dziecka, objawy są zależne od stopnia zaawansowania nowotworu i jego postaci. Typ guza określa się na podstawie przeprowadzonych badań diagnostycznych, w tym wziernikowania oka. Nowotwór można sklasyfikować jako:

• Siatkówczak typu endofitycznego – jest on białym guzkiem, który może rosnąć do niebotycznych rozmiarów, czego efektem jest całkowite zajęcie gałki ocznej. Komórki nowotworowe mogą przeniknąć do ciała szklistego.

• Siatkówczak typu egzofitycznego – guz przyczynia się do odwarstwienia siatkówki, ponieważ w wyniku zajęcia oka płyn przesiękowy gromadzi się w przestrzeni podsiatkówkowej.

• Siatkówczak typu rozlanego (rozsianego) – guz rozwija się bezpośrednio w ciele szklistym, czego rezultatem jest naciek w siatkówce. Typ rozsiany siatkówczaka jest ciężki pod względem diagnostycznym, ponieważ w wielu przypadkach bywa mylony z rozległym stanem zapalnym oka.

Jeśli wziernikowanie pośrednie nie jest wystarczające, aby rozpoznać nowotwór i jego stadium zaawansowania, można się wspomóc tomografią komputerową lub rezonansem magnetycznym.

Leczenie siatkówczaka u dzieci

Leczenie siatkówczaka opiera się głównie na chemioterapii. Leki przeciwnowotworowe są podawane dożylnie. Terapię chemią bardzo często łączy się z leczeniem miejscowym, np. krioterapią, miejscową radioterapią lub laserem, żeby zniszczyć na dobre komórki nowotworowe. Leczenie miejscowe stosuje się także po zakończeniu cykli chemii.

Jeśli wdrożone leczenie jest nieefektywne, konieczne jest całkowite usunięcie gałki ocznej z jednoczesnym wszczepieniem implantu. Sztuczna gałka jest niezbędna, aby zapobiec zaburzeniom związanym z rozwojem twarzoczaszki. Guza usuniętego w trakcie operacji poddaje się badaniu histopatologicznemu.

Rokowania przy siatkówczaku oka u dzieci

Rokowania przy siatkówczaku u dzieci zależą od stopnia zaawansowania nowotworu, jego typu oraz postaci. Przy raku wykrytym w początkowej fazie rozwoju udaje się zachować widzenie w jednym oku u blisko 90% pacjentów. Siatkówczak zaawansowany rokuje gorzej, ponieważ może się przerzucać na inne narządy. Potwierdzenie obecności przerzutów daje dziecku niewielkie szanse na wyleczenie. U chorych z obustronnym siatkówczakiem istnieje ryzyko zachorowania na nowotwory wtórne, które powstają na skutek napromieniowania.

Jak zbudowane jest ludzkie oko? Dowiesz się tego z filmu:

Bibliografia:

W. Krzemień, J. Wojcieszak, J. B. Zawilska, Siatkówczak: podłoże genetyczne, nowoczesne metody diagnostyczne oraz terapeutyczne, Przegląd Lekarski 2015 (72) 7 : 358–365.