Istotną wagę co do rokowania w reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS) przypisuje się wykładnikom serologicznym choroby. Badania na obecność czynnika reumatoidalnego i przeciwciał aCCP pozwalają na wczesne rozpoznanie schorzenia i zaplanowanie specjalistycznego leczenia. Seronegatywne RZS zwykle przebiega łagodniej i daje lepsze rokowania.

Reumatoidalne zapalenie stawów – rokowania

Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekła i postępująca choroba reumatyczna o podłożu autoimmunologicznym, charakteryzująca się symetrycznym zapaleniem stawów, głównie małych i średniej wielkości, zmianami pozastawowymi oraz szeregiem innych zaburzeń tkanki łącznej. RZS wyróżnia się okresami remisji i zaostrzeń objawów systematycznie prowadzących do deformacji stawów i upośledzenia ich funkcji motorycznych. Choroba często stanowi przyczynę niepełnosprawności ruchowej, pogorszenia kondycji psychicznej ze względu na pogłębiającą się niesamodzielność i nieporadność fizyczną, a nawet bywa powodem przedwczesnej śmierci.

Prognozy co do wyleczenia reumatoidalnego zapalenia stawów ogólnie nie są pomyślne ze względu na progresywny i autodestrukcyjny charakter choroby. RZS jest nieuleczalnym schorzeniem, jednak wczesne jego wykrycie i poddanie pacjenta leczeniu spowalnia narastanie dolegliwości, wydłuża okresy remisji, utrzymuje sprawność fizyczną i aktywność chorego na możliwie wysokim poziomie. Odpowiednio ukierunkowane metody terapeutyczne coraz częściej pozwalają na normalne funkcjonowanie społeczno-zawodowe. Rokowania w RZS zależą nie tylko od wczesności i kompleksowości leczenia, ale również od postaci choroby.

RZS seronegatywne – rokowania

Istotną rolę co do poprawy stanu zdrowia przypisuje się wykładnikom serologicznym, określającym obecność markerów immunologicznych RZS w krwi pacjenta, których ilość wskazuje na bardziej lub mniej agresywną postać choroby. Seronegatywne RZS zwykle oznacza łagodniejszy przebieg i bardziej pomyślne prognozy. Badania na obecność czynnika reumatoidalnego i przeciwciał aCCP pozwalają na rozpoznanie schorzenia wcześniej, jeszcze przed pojawieniem się pierwszych dolegliwości, dlatego rokowania RZS są pomyślniejsze. RZS seronegatywne sprzyja zaplanowaniu i wdrożeniu specjalistycznego leczenia szybciej niż postać seropozytywna.

Leczenie RZS

Ze względu na niejasną etiologię choroby reumatoidalnemu zapaleniu stawów nie można zapobiegać, jednak kompleksowa terapia zwiększa rokowania. W tym celu powinna obejmować:

• farmakoterapię z zastosowaniem tzw. LMPCh, czyli leków modyfikujących przebieg choroby, łagodzących objawy i spowalniających destrukcję stawów. Do grupy środków o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym zalicza się leki niebiologiczne (syntetyczne), stanowiące środki pierwszego wyboru, których efekt terapeutyczny następuje po około 2 miesiącach stosowania, a także leki biologiczne, o działaniu szybszym, ale przeznaczonych dla pacjentów, u których nie udaje się uzyskać kontroli nad RZS przy zastosowaniu leków syntetycznych;

• fizjoterapię, ze szczególnym uwzględnieniem ćwiczeń ruchowych, zapobiegających powstawaniu przykurczów stawowych i osłabieniu mięśni. Powszechnie poleca się ćwiczenia rozciągające i wzmacniające oraz ogólnokondycyjny wysiłek poprawiający wydolność krążeniowo-oddechową, taki jak pływanie, spacery, jazda na rowerze. Rokowania w RZS podnosi fizykoterapia, m.in. zabiegi łagodzące dolegliwości bólowe i nawracające stany zapalne, a także rozluźniające napięcie mięśniowe, takie jak krioterapia, ultradźwięki, magnetoterapia, balneoterapia czy laseroterapia;

• dietę na RZS, czyli sposób żywienia ukierunkowany na stymulację układu odpornościowego oraz wspierający ustrój w zwalczaniu stanów zapalnych i zapobieganiu ich nawrotów, uzupełnianie niedoborów mineralnych oraz regenerujących włókna kolagenowe stawów. Jadłospis w reumatoidalnym zapaleniu stawów wiąże się z ograniczeniem tłuszczów nasyconych na rzecz produktów bogatych w kwasy omega-3, jak chude mięso drobiowe, ryby i owoce morza. Ponadto zaleca się wysokie spożycie warzyw i owoców, takich jak sałata, burak, seler, pietruszka, warzywa strączkowe, borówki, żurawina czy czarna porzeczka;

• zaopatrzenie ortopedyczne, czyli pomoce ułatwiające lokomocję, odciążające chore stawy oraz wspierające samodzielność, takie jak chodziki, balkoniki, kule łokciowe czy laski, fotele i wózki inwalidzkie, wkładki do butów, stabilizatory i różnorodne ortezy;

• odstawienie używek, szczególnie nikotyny;

• psychoterapię – wsparcie psychoterapeuty oraz najbliższej rodziny pomaga pacjentowi w radzeniu sobie z kontrolowaniem emocji i somatycznych objawów schorzenia, ułatwia życie z chorobą, poprawia samoocenę i przyspiesza powrót w okresach remisji do pracy czy hobby;
• interwencyjne metody, takie jak endoprotezowanie czy iniekcje farmakologiczne.

Zobacz wideo: Deformacja stawów - na czym polega RZS?

Biblioterapia:

1. Bruckle W., „Reumatoidalne zapalenie stawów”, Interspar, Warszawa 2000.

2. Niebrzydowski J., „Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów. Poradnik dla chorych”, Psychoskok, Konin 2012.

3. Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.gov.pl/web/nauka/eksperci-osoby-z-reumatoidalnym-zapalaniem-stawow-moga-prowadzic-aktywne-zycie, dostęp: 09.10.2019 r.