Mówiąc o refluksie, mamy zazwyczaj na myśli dwa schorzenia: refluks jelitowo-żołądkowy i refluks żołądkowo-przełykowy. Ten pierwszy polega na cofaniu się treści pokarmowej, przemieszanej z żółcią i wydzieliną trzustki, z dwunastnicy do żołądka. Refluks żołądkowo-przełykowy to przemieszczanie się pokarmu z żołądka do przełyku.

Refluks – objawy

Przyczyną refluksu żołądkowo-przełykowego jest nieprawidłowe funkcjonowanie dolnego zwieracza przełyku. Zbyt słabe napięcie mięśnia zwieracza dolnego przełyku powoduje zarzucanie kwaśnej treści żołądkowo–jelitowej do światła przełyku. Zarzucanie treści żołądkowo–jelitowej może mieć też charakter fizjologiczny. Nie jest to wówczas problem zdrowotny i zdarza się jedynie po posiłkach. Jeśli jednak refluks jest długotrwały lub występuje ze zwiększoną częstotliwością, może szkodzić błonie śluzowej przełyku.

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa powoduje szereg rozległych objawów. Dzieli się je na objawy przełykowe i objawy pozaprzełykowe. Do tych pierwszych należą:

• zgaga,
  
• kwaśne odbijania,
  
• nieprzyjemny zapach z ust,
  
• zaburzenia połykania,
  
• bolesne połykanie,
  
• uczucie cofania się pokarmu,
  
• uczucie pełności w nadbrzuszu.
  

Objawami w układzie oddechowym są suchy kaszel lub świszczący oddech. Schorzenie może też przyczyniać się do próchnicy i zapalenia dziąseł. Refluksowi często towarzyszy chrypka, chrząkanie, a czasami ból w klatce piersiowej. W przebiegu choroby refluksowej mogą wystąpić również zaburzenia przełykania, utrata masy ciała, krwawienia z górnego odcinka układu pokarmowego i bolesne połykanie. Są to tzw. objawy alarmowe. Ich pojawienie się jest wskazaniem do natychmiastowego kontaktu z lekarzem. W diagnostyce refluksu żołądkowo–przełykowego konieczne jest jego różnicowanie m.in. ze schorzeniami dwunastnicy i żołądka, innymi stanami zapalnymi przełyku i krtani oraz rakiem przełyku.

Jak wygląda diagnozowanie refluksu? Dowiesz się tego z filmu: 

Zobacz też: Choroby przełyku - typy i objawy

Objawy refluksu u dzieci i niemowląt

W pierwszych miesiącach życia na ogół nie jest niczym groźnym. Głównym objawem refluksu u niemowląt jest ulewanie. Do jego wystąpienia przyczynia się najczęściej niedojrzałość dolnego zwieracza przełyku. Sprzyjają mu też takie czynniki, jak mała objętość żołądka, karmienie zbyt dużą ilością pokarmu, ułożenie na plecach i zwolniony odruch przełykania w odpowiedzi na przepływ cofającego się pokarmu. W nielicznych przypadkach refluks żołądkowo-przełykowy u niemowląt powoduje upośledzenie rozwoju, odmowę jedzenia, kolkę, ruminacje, kręcz karku i bezdech.

U starszych dzieci refluks żołądkowo-przełykowy często objawia się refluksowym zapaleniem przełyku. Wymioty są rzadsze niż u niemowląt, znacznie częściej występują objawy charakterystyczne dla dorosłych. W wieku dziecięcym do refluksu mogą przyczyniać się choroby, takie jak: dychawica oskrzelowa, mukowiscydoza.

Zobacz też: Refluks u niemowlaka - przyczyny, objawy i leczenie

Refluksowe zapalenie przełyku i inne powikłania choroby refluksowej

Nieleczony refluks żołądkowo-przełykowy może prowadzić do powikłań, takich jak refluksowe zapalenie przełyku, prowadzące do jego uszkodzeń. Może też dojść do zwężenia przełyku, krwawienia z przewodu pokarmowego i raka gruczolakoraka przełyku.

Objawy refluksu jelitowo–żołądkowego

Refluks jelitowo-żołądkowy występuje rzadziej niż refluks żołądkowo-przełykowy. Nazywany jest też refluksem żołądkowo-jelitowym lub dwunastniczo-żołądkowym. Częściowo przetrawiony pokarm, cofający się z dwunastnicy do żołądka, jest wymieszany z żółcią i wydzieliną trzustki. Jeżeli refluks żółciowy występuje sporadycznie, nie jest zagrożeniem dla zdrowia. Problem pojawia się przy jego nasileniu. Przedostająca się do żołądka żółć w połączeniu z kwasem solnym może powodować uszkodzenie błony śluzowej. Refluks żółciowy towarzyszy takim schorzeniom, jak:

• zapalenie żołądka,
  
• wrzody żołądka,
  
• zapalenie przełyku,
  
• niestrawność na tle kamicy żółciowej.

Refluks żołądkowo-przełykowy mogą powodować:

• stres,
  
• nieprawidłowa dieta, a także spożywanie posiłków zbyt rzadko, za to w dużych ilościach,
  
• otyłość,
  
• choroba wrzodowa,
  
• operacje jamy brzusznej,
  
• używki,
  
• niektóre leki.
  

Objawy refluksu żółciowego są następujące:

• silny ból brzucha, szczególnie po posiłku,
  
• częsta zgaga, której nie likwiduje leczenie refluksu żołądkowo-przełykowego,
  
• nudności,
  
• wymioty,
  
• utrata wagi.

Przyczyną refluksu żółciowego może być zmniejszona siła lub częstotliwość skurczów perystaltycznych, odpowiadających za przesuwanie pokarmu. Innym powodem refluksu jest zaburzenie pracy odźwiernika, czyli mięśnia regulującego przepływ treści pokarmowej z żołądka do dwunastnicy. Uszkodzenie odźwiernika mogą powodować operacje chirurgiczne jamy brzusznej i operacja usunięcia pęcherzyka żółciowego. Zdarza się, że ten rodzaj refluksu występuje wespół z refluksem żołądkowo-przełykowym. Taki zespół schorzeń nazywamy refluksem dwunastniczo-żołądkowo-jelitowym.