Nawracające afty nazywane są aftozą nawrotową (RAS), która jest uciążliwym i bolesnym schorzeniem. Zmiany niekiedy są mylone z pleśniawkami. Występują u ok 21% populacji. Wpływ na ich powstawanie mają predyspozycje genetyczne. W czasie procesu terapeutycznego stosowane są głównie leki o właściwościach ściągających i wysuszających oraz glikokortykosteroidy.
Nawracające afty – przyczyny
Przyczyny nawracających aft są złożone, a lista ich jest długa. Ze względu na to, iż afty często występują rodzinnie, uważane są za dolegliwość zakaźną. Jednak nie jest to prawda. Wynika to z faktu, iż jedną z przyczyn występowania aftozy nawrotowej są predyspozycje genetyczne. Głównym źródłem nawracających aft jest osłabienie układu odpornościowego, które może wynikać przykładowo z niedoboru witamin, ze stosowania niektórych leków czy też z przebytej infekcji. Kolejnymi czynnikami są nieprawidłowa higiena jamy ustnej lub źle dobrana proteza zębowa, która podrażnia śluzówkę.
Do pozostałych przyczyn należą: spożywanie twardych pokarmów, ostre brzegi zębiny i szkliwa, parafunkcje (nieprawidłowe czynności zębów i innych narządów żucia), wkłucia po znieczuleniu miejscowym w gabinecie stomatologicznym, stres, infekcje bakteryjne i wirusowe, choroby układu pokarmowego, alergie, nietolerancje pokarmowe, choroby psychiczne, zaburzenia emocjonalne i hormonalne, choroby pasożytnicze. Nie bez znaczenia jest też stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych.
Rodzaje aft
Wyróżnia się następujące rodzaje aft:
- afty Mikulicza (małe) – niewielkie owrzodzenia, które znikają samoistnie po około 14 dniach od wystąpienia pierwszych symptomów. W przebiegu łagodnym pojawiają się zazwyczaj co 3 miesiące, natomiast w ostrym – minimum raz w miesiącu.
- afty Suttona (duże) – owrzodzenia w jamie ustnej są duże i objawiają się silnym dyskomfortem bólowym. Pojawia się stan zapalny śluzówki. Mogą również dojść objawy ogólnoustrojowe, np. złe samopoczucie. Leczenie trwa nawet do kilku tygodni. Bardzo często pozostają blizny w miejscu zmian.
- afty opryszczkopodobne – ten rodzaj jest typowy dla osób dorosłych. Zmiany są bardzo małe i znikają do 3 tygodni od wystąpienia objawów.
Nawracające afty – objawy
Osoby cierpiące na aftozę nawrotową początkowo odczuwają pieczenie bądź mrowienie w jamie ustnej. Objaw ten nazywany jest prodromalnym, gdyż jest odczuwalny na 1–2 dni przed wystąpieniem zmian. Następnie pojawiają się nadżerki lub owrzodzenia z widocznym białym nalotem, dodatkowo można zaobserwować zaczerwienienie i obrzęk śluzówki świadczące o stanie zapalnym. Wykwity występują na języku, po wewnętrznej stronie policzków, na wargach, podniebieniu miękkim i na tylnej ścianie gardła.
Polecamy: Afta na podniebieniu – jakie są domowe i specjalistyczne sposoby jej leczenia?
Stomatologia leczy nie tylko zęby. Więcej informacji znajdziesz na filmie poniżej:
Nawracające afty u dziecka
Afty u niemowląt są najczęściej wynikiem szkodliwego działania bakterii, wirusów lub pasożytów. Dziecko wówczas jest płaczliwe, nie chce jeść, marudzi, niekiedy może towarzyszyć aftom gorączka. Afty u dzieci pojawiają się również w okresie ząbkowania lub zbyt długiego używania smoczka. Każda zaobserwowana zmiana musi być skonsultowana z lekarzem w celu znalezienia przyczyny problemu i wdrożenia leczenia.
Polecamy: Domowe sposoby na afty w jamie ustnej. Leczenie dolegliwości u dzieci i dorosłych
Nawracające aftowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej – leczenie
Dobór metody leczenia jest trudny i uzależniony od tego, czy obecność aft jest wynikiem miejscowego stanu zapalnego błony śluzowej jamy ustnej, czy też ogólnoustrojowego schorzenia. Jeśli przyczyną aft są czynniki drażniące, jak ostre brzegi szkliwa czy też źle dopasowana proteza, najpierw usuwa się źródło problemu, a następnie leczy afty. W przypadku nieprawidłowej higieny jamy ustnej konieczne jest przeprowadzenie przez lekarza odpowiedniego instruktażu. Leczenie zmian polega zazwyczaj na podawaniu środków o działaniu przeciwzapalnym (sterydowe i niesterydowe).
Apteki oferują duży wybór medykamentów, które minimalizują lub likwidują dyskomfort bólowy. Żel na afty z wyciągiem z krwi cieląt izoluje afty od czynników zewnętrznych oraz przyspiesza regenerację śluzówki. Niekiedy zalecane jest stosowanie środków, w których skład wchodzą antybiotyki.
Cięższe stany aftozy nawrotowej wymagają dokładnej diagnostyki. Zaleca się wówczas wykonanie ogólnego badania krwi i dodatkowego oznaczenia poziomu żelaza, witaminy B12 oraz glukozy. Farmakoterapia i suplementacja ewentualnych niedoborów jest dobierana indywidualnie, w zależności od wyników badania stanu ogólnego zdrowia.
Domowe sposoby radzenia sobie z aftami to: unikanie sytuacji stresowych, płukanie jamy ustnej naparem z szałwii oraz wyeliminowanie z diety cytrusów, orzechów, pomidorów, kakao, kawy i herbaty.
Bibliografia:
- Antoniv R., Lipska W., Kęsek B. i in. Afty nawracające – przegląd piśmiennictwa, „Nowa Stomatologia” 3/2014: 142–146.