Większość przepuklin brzusznych to przepukliny pachwinowe, ale spotykane są także inne ich rodzaje. Zasada leczenia jest wspólna, choć szczegóły techniczne mogą się bardzo różnić. W każdym przypadku prawidłowo prowadzony pacjent ma szansę na całkowite wyleczenie.

Przepukliny brzuszne – objawy i powstawanie

Ściana brzucha jest skomplikowaną, wielowarstwową strukturą, w której słabszych miejscach lub naturalnych otworach często tworzą się przepukliny. Najczęściej dochodzi do powstawania przepuklin pachwinowych. Zlokalizowane są nad więzadłem pachwinowym, zwykle po prawej stronie. Przechodzą poza jamę brzuszną przez kanał pachwinowy (przepuklina skośna) lub w miejscu zwanym trójkątem Hasselbacha (przepuklina prosta).

Przepuklina udowa rozpoznawana jest, gdy jej worek wciska się pod więzadłem pachwinowym do kanału udowego.

Miejscem, w którym często tworzą się przepukliny jest kresa biała – łącznotkankowe pasmo łączące wyrostek mieczykowaty mostka ze spojeniem łonowym, a także pępek i jego okolice. Otwór w powięziach brzusznych, przez który w życiu płodowym przechodzi pępowina, staje się wrotami przepukliny – szczególnie u noworodka albo u kobiety ciężarnej, u której powłoki brzuszne są dodatkowo mocno rozciągnięte.

Specyficznym przypadkiem przepukliny brzusznej jest przepuklina przeponowa. Tworzy się w otworze, przez który przełyk przechodzi z klatki piersiowej do jamy brzusznej. W takim przypadku zawartość worka przepuklinowego stanowi zwykle fragment wpustu żołądka.

Jednym z powikłań zabiegów chirurgicznych jest przepuklina pooperacyjna – znajdująca się w bliźnie lub jej bezpośrednim sąsiedztwie. Jeśli przepuklina pojawia się ponownie po wcześniejszym leczeniu chirurgicznym, mówi się o przepuklinie nawrotowej.

Przepuklina brzuszna u dzieci

U dzieci zdarza się często przepuklina pachwinowa skośna lub przepuklina pępkowa. O ile nie dochodzi do powikłań, termin zabiegu operacyjnego ustala się tak, aby jak najmniej wpływał na rozwój dziecka.

Przyczyny powstawania przepukliny brzusznej

Przepuklina u dzieci może mieć charakter wrodzony, zwykle jako skutek zaburzeń w rozwoju ściany brzucha. U dorosłych powstanie przepukliny wiąże się najczęściej z wrodzonym osłabieniem powłok ciała lub nadmiernym obciążaniem mięśni brzucha (dźwiganie, podnoszenie ciężkich przedmiotów, ciężka praca fizyczna, urazy w życiu codziennym lub sporcie wyczynowym). Uporczywy, ciężki kaszel może prowadzić do powstawania nowej lub powiększania się istniejącej przepukliny. Duże znaczenie mają też stany przebiegające ze znacznym rozciągnięciem powłok jamy brzusznej (np. ciąża, wodobrzusze itp.).

Przepuklina brzuszna – rozpoznawanie

Do rozpoznania przepukliny wystarczy badanie lekarskie, w celu lepszego poznania jej lokalizacji i szczegółów anatomicznych często wykonuje się także ultrasonografię (USG) lub inne badanie obrazowe. Pacjent obserwuje pod skórą brzucha pojawiający się czasem lub obecny stale miękki twór, powiększający się przy wysiłku, kaszlu lub oddawaniu stolca. W pozycji leżącej guzek często znika.

Inne objawy towarzyszą przepuklinie przeponowej – są to najczęściej zgaga, odbijanie, w stanach poważniejszych problemy z przełykaniem lub zwracanie nieprzetrawioną treścią.

Przepuklina, przebiegająca zwykle dość łagodnie i niepowodująca dolegliwości, zmienia swój obraz, gdy pojawiają się powikłania – np. uwięźnięcie przepukliny w jej kanale. Pacjent może zgłaszać wówczas ostry ból, miejscowy obrzęk i zaczerwienienie powłok.

Poważniejsze komplikacje – martwica odcinka jelita lub niedrożność jelit – powodują gorączkę, wyraźne pogorszenie stanu ogólnego pacjenta, wzdęcie brzucha, zatrzymanie stolca, ewentualnie wymioty. Stany te mogą nawet zagrażać życiu pacjenta i wymagają specjalistycznego leczenia.

Przepuklina brzuszna – leczenie

Przepuklinę leczy się operacyjnie – wykonując zabieg klasyczny albo laparoskopowy. Wybór sposobu wykonania zabiegu i rodzaju znieczulenia (ogólne, lędźwiowe, miejscowe) zależy od umiejscowienia i wielkości przepukliny oraz czynników ogólnych, takich jak wiek, płeć i stan pacjenta. Celem leczenia jest odpowiednia zmiana kształtu i wielkości naturalnego otworu lub innego miejsca, przez które worek przepuklinowy przedostaje się poza jamę brzuszną. W celu zwiększenia wytrzymałości tych miejsc, w trakcie większości zabiegów wszywa się odpowiednią, syntetyczną siatkę zabezpieczającą. Zapobiega ona nawrotom przepukliny w pierwotnym miejscu lub jego bezpośredniej bliskości. U ciężarnych, o ile ze względu na powikłania nie ma pilnych wskazań do zabiegu, unika się wykonywania zabiegu przed porodem. O ile po urodzeniu dziecka, ściągnięciu się powłok brzusznych i wzmocnieniu mięśni brzucha, przepuklina jest nadal obecna – kwalifikuje się pacjentkę do operacji na normalnych zasadach.